انتخابات دومرحله‌ای؛ پایان ثبت‌نام‌های تفننی
گروه سیاسی خبرگزاری علم و فناوری خبرگزاری آنا، از 27 مهر مرحله ثبت نام نهایی داوطلبان دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی آغاز شده، انتخاباتی که قرار است 11 اسفند امسال برگزار شود.
قانون انتخابات این دوره از مجلس با تغییراتی همراه بوده که اگر با نگاهی مثبت مورد بررسی قرار گیرد توانسته بخش قابل توجهی از ایرادات و انتقادات را پاسخ دهد و به کارآمدی بیشتر نظام انتخاباتی کشور بینجامد. در این دوره از انتخابات شاهد هستیم ثبت‌نام‌ها دومرحله‌ای شده؛ یعنی ابتدا متقاضیان پیش‌ثبت‌نام کرده‌اند و پس از بررسی ابتدایی و شرایط اولیه متقاضیان و در صورت تأیید می‌توانند ثبت‌نام نهایی را انجام دهند که از 27 مهر فرآیند آن آغاز شده است.
در مرحله پیش‌ثبت‌نام، تمام اطلاعات هویتی نامزدداها در سامانه‌‍‌ای که اعلام شده بود، بارگذاری شد و 6 دستگاه «ثبت احوال»، «فراجا»، «وزارت امور خارجه»، «سازمان امور اداری و استخدامی» و «وزارت علوم، وزارت بهداشت، دانشگاه آزاد اسلامی و مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه» موظف شدند ظرف یکماه نتیجه استعلامات خود را در قالب تأیید یا عدم تأیید به ستاد انتخابات وزارت کشور اعلام کنند.
**مرحله پیش‌ثبت؛ مهم‌ترین مزیت قانون جدید
مهم‌ترین مزیت و وجه تمایز قانون جدید، مربوط به همین مرحله پیش‌ثبت‌نام است. در واقع در مرحله پیش‌ثبت‌نام که حدود 49 هزار نفر نام‌نویسی کرده بودند، صرفاً صحت مدارک متقاضیان بررسی شده بود اما همین موضوع توانست از وقت و هزینه‌های گزاف جلوگیری کند؛ در ادوار گذشته هر که شرایط نامزدشدن را نداشت در انتخابات نام‌نویسی می‌کرد که خود این به یک مشکل تبدیل شده بود و به معنای واقعی کلمه برخی هم انتخابات را به سخره می‌گرفتند و هم اینکه برای نظام هزینه‌ساز بودند بدون اینکه غالباً خودشان به آن پی ببرند زیرا رد صلاحیت اینها موجب سوءاستفاده دشمنان و معاندان قرار می‌گرفت و در گزارش‌هایشان به این موضوع نمی‌پرداختند که دلیل رد صلاحیتشان چه بود و فقط درصدد مخدودش کردن افکار عمومی بودند.
مسئولان، فعالان حزبی و نخبگان سیاسی و اجتماعی بارها نسبت به بی‌ضابطه بودن ثبت‌نام‌ها و آمار فزاینده متقاضیانی که شرایط اولیه ثبت‌نام را هم نداشتند معترض بودند و از نمایندگان مجلس و نهادهای تصمیم‌گیر تقاضای اصلاح رویه نام‌نویسی‌ها را داشتند تا ضابطه‌مند شود.
عباسعلی کدخدایی، سخنگوی سابق شورای نگهبان یکی از منتقدان قانون قبلی بود که در ادوار گذشته انتخابات ازجمله انتخابات ریاست جمهوری و مجلس در واکنش به تعداد زیاد ثبت‌نام‌کنندگان گفت: «باید توجه کنیم که این حجم از مراجعات و اشتیاقی که برای نام نویسی وجود دارد، باید اشتیاقی واقعی باشد و نباید فکر کنیم که اینجا جشنواره ثبت‌نام است. نباید اینگونه باشد که برای ثبت‌نام تفننی به وزارت کشور مراجعه شود.»
**شاه‌بیت انتخابات دومرحله‌ای چیست؟
حسین کنعانی مقدم، کارشناس مسائل سیاسی در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری علم و فناوری آنا، درباره دو مرحله‌ای شدن ثبت نام انتخابات مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: «شاه‌بیت این طرح، شیوه انتخابات تناسبی بود که به دلیل مخالفت‌هایی با این شیوه تصمیم بر دو مرحله‌ای شدن ثبت‌نام انتخابات گرفتند.»
وی افزود: «برخی موانعی که در انتخابات گذشته وجود داشت با قانون جدید قابل رفع هستند و حتی در بحث نظارت استصوابی، دست شورای نگهبان برای به کارگیری بیشتر روش‌های قانونی بازتر خواهد شد و از سوی دیگر از حواشی موجود در بررسی و تأیید صلاحیت نامزد‌ها می‌کاهد.»
این کارشناس مسائل سیاسی بیان کرد: «اما اینکه آیا قانون جدید برروی افزایش مشارکت، کاهش تنگ‌نظری‌ها و وسیع‌تر کردن دایره انتخابات اثرگذار است؟ به نظر می‌رسد خیلی تأثیرگذاری زیادی نخواهد داشت. افزایش مشارکت و کاهش تنگ‌نظری‌ها نیازمند حضور بیشتر نخبگان، احزاب و گروه‌های سیاسی و مردمی در عرصه انتخابات است.»
کنعانی مقدم با بیان اینکه انتخابات ۱۴۰۲ از حساسیت بالایی برخوردار است، گفت : «دشمن تمام توان خود را به کار گرفته تا مشارکت مردم در انتخابات را به حداقل برساند و مشروعیت و مقبولیت نظام را زیرسؤال ببرد. پس با توجه به این شرایط، نیازمند برنامه‌‍ریزی صحیح هستیم تا مشارکت فعال مردم را افزایش دهیم و در بحث انتخابات موانع آن را برطرف کنیم.»
وی ادامه داد: «دومرحله‌ای شدن ثبت‌نام انتخابات خللی در ثبت‌نام‌ها و آرای مردمی ندارد و فقط به این معناست که در بررسی صلاحیت افراد دقت نظر بیشتری می‌شود تا افرادی واجد شرایط معرفی شوند که مشکلات فردی و اخلاقی و سیاسی نداشته باشند؛ بنابراین نباید به این قانون به دید منفی نگریست و اتفاقاً برای برگزاری انتخابات سالم و انتخاب فرد اصلح مفید و مؤثر است.»
این کارشناس مسائل سیاسی تأکید کرد: «ثبت‌نام انتخابات چه تک مرحله‌ای بود و چه دو مرحله‌ای تأثیر خاصی بر مشارکت انتخاب‌شوندگان ندارد. هرکسی که تصمیم دارد وارد عرصه رقابت شود باید شرایطی را داشته باشد و این شرایط هم در شیوه قبلی وجود داشت و هم در شیوه جدید، اما فقط در شیوه جدید فرآیند بررسی صلاحیت افراد با دقت بیشتری انجام می‌شود.»
کنعانی مقدم در این رابطه افزود: «در شیوه قبلی مثلاً ۱۰ هزار نفر نام‌نویسی می‌کردند که نیمی از آن‌ها واجد شرایط نبودند و بعد می‌گفتند ریزش انتخاب‌شوندگان رخ داده و برای نظام حواشی را به وجود می‌آوردند، اما در شیوه جدید ابتدا افراد ثبت‌نام اولیه را انجام می‌دهند و اگر صلاحیت عمومی آن‌ها احراز شود به مرحله دوم که بررسی صلاحیت تخصصی است وارد می‌شوند و در این صورت هم حواشی و هم هزینه سیاسی آن کاهش خواهد یافت.»
**انتخاب قانونمند و کم هزینه
انتخابات پرشور، شفاف، راحت و کم‌هزینه باید هدف غایی قانونگذاران و مجریان انتخابات باشد؛ در این زمینه هم نخبگان و روشنفکران وظایفی را بر دوش دارند و هم سیاستمداران و مدیران. حالا باید دید که آیا با دو مرحله‌ای شدن نام‌نویسی انتخابات مجلس دوازدهم این اهداف مهم محقق شود. انتظار می رود در مراحل بعدی قانونگذاران و مجریان به تقویت احزاب مبادرت ورزند تا افراد اصلح و دارای برنامه و متعهد در عرصه رقابت‌ها حاضر شوند.
انتهای پیام/