درمان MS و دیابت نوع یک و کرون با واکسن معکوس با تحقیقات پژوهشگران ممکن می شود

به گزارش خبرنگار فناوری خبرگزاری علم و فناوری آنا، این واکسن حافظه مضر سیستم ایمنی مولکول‌های خاص را پاک می‌کند و پاسخ خود ایمنی را که در آن سیستم ایمنی به اشتباه به بافت‌های سالم حمله می‌کند، متوقف می‌کند.

محققان دانشکده مهندسی مولکولی پریتزکر (PME) دانشگاه شیکاگو واکسن جدیدی ابداع کرده‌اند که در آزمایش‌های آزمایشگاهی می‌تواند بیماری‌های خودایمنی مانند «مولتیپل اسکلروزیس» (ام اس)، دیابت نوع ۱ و بیماری «کرون» را کاملاً و بدون آنکه بقیه فعالیت‌های سیستم ایمنی را از کار بیندازد، معکوس کند.

یک واکسن معمولی به سیستم ایمنی انسان می‌آموزد که ویروس یا باکتری را به عنوان دشمنی که باید مورد حمله قرار گیرد، بشناسد.

«واکسن معکوس» جدید دقیقا برعکس عمل می‌کند: حافظه سیستم ایمنی یک مولکول را حذف می‌کند. در حالی که چنین پاک کردن حافظه ایمنی برای بیماری‌های عفونی ناخواسته است، اما می‌تواند واکنش‌های خودایمنی مانند مواردی که در ام اس، دیابت نوع یک، آرتریت روماتوئید یا بیماری کرون مشاهده می‌شود را متوقف کند؛ بیماری‌هایی که در آن سیستم ایمنی به بافت‌های سالم فرد حمله می‌کند.

نتایج این تحقیقات به تازگی درنشریه Nature Biomedical Engineering منتشر شده است.

در واکسن معکوس، کبد به طور طبیعی مولکول‌های سلول‌های شکسته‌شده را با پرچم‌های «حمله نکن» علامت‌گذاری می‌کند تا از واکنش‌های خودایمنی به سلول‌هایی که در اثر فرآیند‌های طبیعی می‌میرند، جلوگیری کند.

محققان PME یک آنتی ژن (مولکولی که توسط سیستم ایمنی مورد حمله قرار می‌گیرد) را با مولکولی شبیه قطعه‌ای از یک سلول پیر که کبد آن را به عنوان دوست و نه دشمن می‌شناسد، جفت کردند. این گروه نشان داد که چگونه واکسن می‌تواند با موفقیت واکنش خود ایمنی مرتبط با بیماری شبیه ام اس را متوقف کند.

«جفری هابل» «Jeffrey Hubbell» مجری این تحقیقات می‌گوید: در گذشته، نشان داده ایم می‌توانیم از این رویکرد برای جلوگیری از واکنش خودایمنی استفاده کنیم. اما آنچه که در مورد این مطالعه بسیار هیجان‌انگیز است قابلیت درمان بیماری‌هایی مانند مولتیپل اسکلروزیس پس از وجود التهاب مداوم است که در زمینه دنیای واقعی مفیدتر واقع می‌شود.

از بین بردن واکنش ایمنی

وظیفه سلول‌های T سیستم ایمنی این است که سلول‌ها و مولکول‌های ناخواسته - از ویروس‌ها و باکتری‌ها گرفته تا سرطان‌ها - را به عنوان عامل خارجی برای بدن تشخیص دهند و از شر آن‌ها خلاص شوند. هنگامی که سلول‌های T حمله اولیه را علیه آنتی ژن انجام می‌دهند، حافظه مهاجم را برای از بین بردن سریعتر آن در آینده حفظ می‌کنند.

با این حال، سلول‌های T می‌توانند اشتباه کنند و سلول‌های سالم را به عنوان خارجی تشخیص دهند. به عنوان مثال، در افراد مبتلا به بیماری کرون، سیستم ایمنی به سلول‌های روده کوچک حمله می‌کند.

در افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس، سلول‌های T به میلین، پوشش محافظ اطراف اعصاب حمله می‌کنند.

هابل و همکارانش می‌دانستند بدن سازوکاری دارد که تضمین می‌کند واکنش‌های ایمنی در پاسخ به هر سلول آسیب‌دیده در بدن رخ نمی‌دهد؛ پدیده‌ای که به عنوان تحمل ایمنی محیطی شناخته می‌شود و در کبد انجام می‌شود.

آن‌ها در سال‌های اخیر کشف کردند که برچسب زدن مولکول‌ها با قندی به نام N-acetylgalactosamine (pGal) می‌تواند این فرآیند را تقلید کند و مولکول‌ها را به کبد بفرستد، جایی که تحمل نسبت به آن‌ها ایجاد می‌شود.

هابل می‌گوید: هدف این است که می‌توانیم با اتصال هر مولکولی که بخواهیم به pGal، به سیستم ایمنی یاد دهیم آن را تحمل کند. به جای بالا بردن ایمنی واکسن، می‌توانیم آن را به روشی بسیار خاص با واکسن معکوس کاهش دهیم.

در مطالعه جدید، محققان بر روی یک بیماری شبیه ام اس تمرکز کردند که در آن سیستم ایمنی به میلین حمله می‌کند و منجر به ضعف و بی حسی، از دست دادن بینایی و در نهایت مشکلات حرکتی و فلج می‌شود.

این تیم پروتئین‌های میلین را به pGal مرتبط کردند و تأثیر واکسن جدید معکوس را آزمایش کردند. آن‌ها دریافتند که سیستم ایمنی حمله به میلین را متوقف کرده و به اعصاب اجازه می‌دهد دوباره به درستی کار کنند و علائم بیماری را در حیوانات معکوس می‌کند.
آن‌ها در آزمایش‌های دیگری نیز نشان دادند که همین رویکرد برای به حداقل رساندن سایر واکنش‌های ایمنی مداوم کار می‌کند.

حرکت به سمت آزمایش‌های بالینی

امروزه بیماری‌های خودایمنی عموماً با دارو‌هایی درمان می‌شوند که به طور کلی سیستم ایمنی را از بین می‌برند.

هابل می‌گوید: ین درمان‌ها می‌توانند بسیار مؤثر باشند، اما واکنش‌های ایمنی لازم برای مبارزه با عفونت‌ها را نیز مسدود می‌کنند و بنابراین عوارض جانبی زیادی وجود دارد. اگر بتوانیم به جای آن بیماران را با واکسن معکوس درمان کنیم، می‌تواند بسیار خاص‌تر باشد و منجر به عوارض جانبی کمتری شود.

برای مطالعه ترکیبات pGal گروه هابل در انسان به کار بیشتری نیاز است، اما آزمایش‌های ایمنی فاز اول قبلاً در افراد مبتلا به بیماری سلیاک، یک بیماری خودایمنی که با خوردن گندم، جو و چاودار مرتبط است، انجام شده است.

هابل با اشاره به اینکه فاز اول آزمایش‌ها نیز بر روی ام اس در حال انجام است افزود:هنوز هیچ واکسن معکوس تأیید شده بالینی وجود ندارد، اما به‌طور باورنکردنی از پیشبرد این فناوری هیجان‌زده هستیم.