سرنوشت نامعلوم بورسیه‌ها پس از استیضاح
به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، بعد از استیضاح فرجی دانا و رای نیاوردن گزینه‌های پیشنهادی رئیس جمهور برای نشستن بر صندلی وزارت علوم، محمدعلی نجفی، سرپرست وزارت علوم شد، فردی که همه می‌گفتند همان رویه و برنامه‌های رضا فرجی دانا را دنبال خواهد کرد و به سبک و سیاق او با بورسیه‌ها و متخلفان از قوانین برخورد خواهد کرد.
همان روزها بود که نجفی اعلام کرد با خروج فرجی دانا از وزارت علوم، هیچ تغییری در سیاست‌های اعمال شده به وجود نخواهد آمد. او در حاشیه یکی از نشست‌های خبری خود اعلام کرد که "پرونده دو هزار و 100 نفر در اداره کل بورسیه وزارت علوم مورد ارزیابی اولیه قرار گرفته و مشکلی نداشته‌اند. تنها هزار و 100 نفر باقی مانده‌اند و به طورکلی نتیجه بررسی سه هزار و ۷۰۰ بورسیه یکجا اعلام می‌شود و امیدواریم تا هفته آینده مشخص شود. ممکن است برخی از افراد متخلف از تحصیل محروم شوند. در این راستا ابتدا تکلیف بورسیه‌ها و بعد تکلیف مسوولان متخلف مشخص خواهد شد."
| مجلسی‌های منتقد وزارتخانه حساس دولت یازدهم به او رای خوبی دادند؛ اولین جرقه‌ای که حامیان دولت را بدبین کرد که نکند پشت پرده اتفاقاتی افتاده باشد. به خصوص بعد از آنکه برخی استیضاح وزیر سابق و برکناری او را تاوان افشای بورسیه‌های غیرقانونی دانستند. رای اعتماد به محمد فرهادی بعد از نارضایتی‌های نمایندگان راست‌گرای مجلس از عملکرد وزیر سابق، در نظر برخی دانشگاهیان حکایت از یک تحول نرم دولتی داشت. |
اعلام این آمار از سوی محمدعلی نجفی در شرایطی صورت گرفت که پیش از آن معاون دانشجویی وزارت علوم در خردادماه سال گذشته اعلام کرد از سال ۱۳۸۵ تا سال ۱۳۹۲، در هشت‌سال فعالیت وزارت علوم در دولت‌های محمود احمدی‌نژاد که با وزارت محمدمهدی زاهدی و کامران دانشجو همراه بود، ۷۳ دانشجو با معدل کارشناسی زیر ۱۴ و ۷۰ دانشجو با معدل کارشناسی ارشد زیر ۱۶ به دانشگاه‌های خارج از کشور اعزام شده‌اند. همچنین ۲۲۸ دانشجوی بورسیه خارج به داخل کشور با معدل کارشناسی زیر ۱۴ و ۳۰۵ دانشجو بورسیه خارج به داخل با معدل کارشناسی ارشد زیر ۱۶ جذب دانشگاه‌های داخل کشور شده‌اند. همچنین ۲۳۵ دانشجوی بورسیه خارج از کشور به داخل کشور دارای معدل نامعلوم بوده‌اند و ۳۲۵ نفر دیگر نیز فاقد شرایط سنی برای بورس بودند و به عبارت دیگر، سن آن‌ها بالای ۳۳ سال بوده است. علاوه بر تمامی این آمار‌ها، رییس سازمان دانشجویان ایران همچنین اعلام کرد سه هزار و دو دانشجو بدون شرکت در آزمون ورودی، بورسیه دوره دکترا شده‌اند. اما نکته‌ای که بیش از پیش مورد غفلت قرار گرفته، بستری است که محمدمهدی زاهدی وزیر علوم در دولت نهم و کامران دانشجو وزیر علوم در دولت دهم با وضع قوانین خاص برای این تخلفات ایجاد کردند.
وزارت علوم، بعد از فرجی دانا
ماجرا از این قرار بود که با شروع سال تحصیلی ۹۳-۹۴ بورسیه‌هایی که وزارت علوم دولت یازدهم آن‌ها را غیرقانونی دانسته مشغول ثبت نام در دانشگاه شدند. این خبری است که یکی از نمایندگان کمیسیون آموزش مجلس داد. محمد فرهادی که بعد از چند ماه رد صلاحیت و استیضاح و بی‌وزیری، بالاخره با گرفتن رای اعتماد از نمایندگان ثباتی به وزارتخانه آورد حالا این روزها نه محبوب حامیان دولت است نه مخالفان و منتقدان آن.
مجلسی‌های منتقد وزارتخانه حساس دولت یازدهم به او رای خوبی دادند؛ اولین جرقه‌ای که حامیان دولت را بدبین کرد که نکند پشت پرده اتفاقاتی افتاده باشد. به خصوص بعد از آنکه برخی استیضاح وزیر سابق و برکناری او را تاوان افشای بورسیه‌های غیرقانونی دانستند. رای اعتماد به محمد فرهادی بعد از نارضایتی‌های نمایندگان راست‌گرای مجلس از عملکرد وزیر سابق، در نظر برخی دانشگاهیان حکایت از یک تحول نرم دولتی داشت، چنان نرم که نه طیف چپ توانست آن را عقب‌نشینی رییس جمهور از وعده‌هایش به دانشگاهیان بنامد و نه طیف راست توانست آن را پیروزی خودش در کنار زدن اصلاح‌طلبان از وزارتخانه حساس قلمداد کند. اما این روزها وزیر علوم میان فشارهای چپ و راست وضعیت دشواری دارد. از یک سو دانشگاهیان نه چندان خوشبین به وزیر تازه از راه رسیده و از سوی دیگر نمایندگان و اصولگرایانی که منتقد دولت هستند. شاید سرنوشت فرهادی این است که وزیر محبوبی نباشد.
مشکل بورسیه‌ها حل شد؟
بورسیه‌های غیرقانونی که در دوره کوتاه وزارت رضا فرجی‌دانا فاش شدند، از مهم‌ترین چالش‌های فرهادی شده‌اند. گرچه تخلفات زیادی از دولت گذشته در حال رو شدن است، اما ورود غیرقانونی افراد به هیات علمی دانشگاه‌ها و دریافت بورسیه‌های تحصیلی یکی از پرسر و صدا‌ترین تخلفات بود که پای بسیاری از چهره‌های سیاسی هم به آن باز شد. اما یکی از نمایندگان مجلس همان روزها خبر داده که مشکل بورسیه‌ها برای ثبت نام حل شده است.
قاسم جعفری در توضیح خبری که اعلام کرده، به آنا می‌گوید: «بعد از اعلام وزارت علوم مبنی بر غیرقانونی بودن بورسیه‌ها، سایت دانشگاه‌ها برای ثبت نام این افراد بسته بود. در حالی که آن‌ها باید بتوانند ثبت نام کنند تا نتیجه نهایی تحقیقات مشخص شود. وقتی عده زیادی محروم می‌شوند ممکن است حقشان ضایع شود. روال درست این است که این دوستان ثبت نام کنند و دوستان در وزارت علوم هم پیگیری کنند. اگر ثابت شد تخلفاتی بوده مراجع قضایی برخورد کنند.»
این نماینده در پاسخ به اینکه وزارت علوم تخلف بیش از ۸۰۰ نفر را محرز اعلام کرد و ریز موارد تخلف آن‌ها را مشخص کرده است می‌گوید: «روی این موارد بحث است و خیلی‌هایشان اعتراض دارند. در مرحله اتهام نمی‌شود کسی را محروم کرد. ما روی اصل قضیه بحث داریم. با توجه به اطلاعات اجمالی که در دستمان هست قبول نداریم که این‌ها مشکل داشته باشند. بر اساس مقررات شورای بورس آن زمان این‌ها پذیرفته شده‌اند و اگر مشکلی با قوانین بورس هست باید از مدیران جواب خواست. اگر ثابت شد فرد اطلاعات اشتباه داده آن موقع باید با دانشجو برخورد شود.» او درباره نظر وزیر در این مورد می‌گوید: «ما قرار بود با آقای فرهادی جلسه‌ای داشته باشیم که هنوز تشکیل نشده اما آنچه او تاکنون به ما گفته این است که به عقیده او هم اول باید کمیته‌ای تشکیل شود تا حق کسی ضایع نشود.»
آمار آب می‌رود
| بورسیه‌های غیرقانونی که در دوره کوتاه وزارت رضا فرجی‌دانا فاش شدند، از مهم‌ترین چالش‌های فرهادی شده‌اند. گرچه تخلفات زیادی از دولت گذشته در حال رو شدن است، اما ورود غیرقانونی افراد به هیات علمی دانشگاه‌ها و دریافت بورسیه‌های تحصیلی یکی از پرسر و صدا‌ترین تخلفات بود که پای بسیاری از چهره‌های سیاسی هم به آن باز شد. اما یکی از نمایندگان مجلس همان روزهاخبر داد که مشکل بورسیه‌ها برای ثبت نام حل شده است |
توصیف این نماینده از قطعی نبودن تخلفات در حالی است که وزارت علوم بعد از چند ماه بررسی تخلفات ریز دلایل محرومیت ۸۴۰ نفر را اعلام کرده بود و از لغو بورسیه آن‌ها خبر داده بود. پس از آن بود که جمعی از نمایندگان مجلس دست روی حقوق دانشجویان بورسیه گذاشتند و از ناچیز بودن تعداد متخلفان گفتند. در حالی که بعضی از اسامی نمایندگان و فرزندانشان هم میان فهرست‌های غیررسمی منتشر شده از غیرقانونی‌ها بود. فهرستی که وزارت علوم هیچ‌گاه آن را تایید نکرد. در این میان نمایندگان تاکید داشتند که وضعیت بورسیه‌های غیرقانونی در تمام دولت‌ها روشن شود نه فقط در دولت احمدی‌نژاد. در همین حال بعضی از نمایندگان کمیسیون آموزش گفته‌اند رایزنی‌هایی در جریان است تا آمار بورسیه‌های مشکل دار کمتر شود.
حجت الله درویش‌پور از اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس چندی پیش به یکی از روزنامه‌ها گفته بود: برخی به دنبال تغییر در نتیجه و تعداد متخلفان هستند و فشارهایی وارد می‌شود. شنیده شده با نزدیک شدن به جمع بندی نهایی گزارش کمیته بررسی بورسیه‌ها، برخی گروه‌ها و نمایندگان مجلس به دنبال کاهش تعداد تخلف‌ها و خروج برخی اسامی از لیست هستند.
او گفته در جریان جزییات دقیق رسیدگی نیست چرا که عضو کمیته وزارت علوم برای رسیدگی نبوده و بعد از تشکیل کمیته جدید نیز جزییات رسیدگی در کمیسیون علوم و تحقیقات مطرح نشده است، اما قطعا چنین چیزی – فشار برخی گروه‌ها و افراد برای کاهش تعداد متخلفان و خروج برخی اسامی از لیست - وجود دارد و برخی دنبال این تلاش هستند تا تعداد تخلفات را کم کنند.
در حالی که محمدعلی نجفی سرپرست سابق وزارتخانه تاکید کرده بود راه وزیر قبلی را ادامه می‌دهد و مساله بورسیه‌های غیرقانونی را پیگیری می‌کند، حالا محمد فرهادی در مظان این اتهام است که در ماجرای بورسیه‌ها جدیتی به خرج نداده است و مانع ورود آن‌ها به کرسی‌های علمی دانشگاه نشده. از طرف دیگر رضایت نمایندگانی که از عملکرد وزیر سابق ناراضی بودند بدبینی‌ها را تشدید کرده است.
رضا صابری یکی دیگر از اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس گفته است: شواهد نشان می‌دهد که دکتر محمد فرهادی وزیرعلوم و تحقیقات سعی در حل مساله بورسیه‌ها دارد. با آمدن فرهادی به وزارت علوم باز هم چیزی از خبرساز بودن وزارت علوم کم نشد. کمی بعد از جابه جا وزیر جدید بود که استعفا‌ها در وزارت علوم شروع شد. یکی از اولین مستعفی‌ها احمد غلامی، مدیرکل بورس و اعزام دانشجویان سازمان امور دانشجویان بود و جالب اینجاست که بر خلاف پیش استعفا‌ها بلافاصله پذیرفته می‌شوند.
اوایل دی‌ماه نیز جعفر میلی‌منفرد، معاون آموزشی وزارت علوم از سمت خود استعفا داد. استعفای پیشین او مورد موافقت محمدعلی نجفی، سرپرست وقت وزارت علوم قرار نگرفته بود. هرچند گفته می‌شود این استعفا‌ها از زمانی که «نه» محکم مجلس به وزرای پیشنهادی رئیس جمهوری، به آری قاطعی تبدیل شد، قابل پیش بینی بود.
کمیته بورسیه ها تغییر می کند
استعفای مدیر کل بورس وزارت علوم که از سوی محمدعلی نجفی انتخاب شده بود، باعث شد که به منتقدان عملکرد فرهادی اضافه بشود. هرچند این تغییر و تحولات منتقدان زیادی را برای وزیر علوم جدید به همراه داشت، اما باعث شد که چراغ سبز مجلس به او نشان داده شود.
کمیته تعیین مصادیق بورسیه‌ها در زمان سرپرستی محمدعلی نجفی بر وزارت علوم و برای بررسی بورسیه‌های اعطا شده به دانشجویان در دولت‌های نهم و دهم تشکیل شد. بورسیه‌هایی که در بین آن‌ها اسامی وابستگان مسوولان دولت پیشین و نمایندگان مجلس و اعضای کمیسیون آموزش هم شنیده می‌شد. علی پورمختار رییس کمیسیون، مهدی دواتگری نماینده مجلس، محمدمهدی سالاری‌راد استاد دانشگاه امیرکبیر و مسعود کنزی، استاد دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی و معاون اسبق دانشجویی وزارت بهداشت، و احمد غلامی، اعضای کمیته تعیین مصادیق بورسیه‌ها بودند که با حکم نجفی در این کمیته منصوب شدند.
بعد از روی کار آمدن فرهادی و در پی اعتراض مجلسی‌ها و تعدادی از دانشجویانی که بورس آن‌ها بنا بر تصمیم این کمیته در آخرین روزهای کاری محمدعلی نجفی در وزارت علوم لغو شده بود، محمد فرهادی وزیر علوم کمیته تجدید نظر بورسیه‌ها را با سه عضو جدید شامل یک نماینده مجلس و دو استاد دانشگاه تشکیل داد. با این وجود تصمیمات این کمیته از نظر کمیسیون آموزشی‌ها به دلیل حضور کم رنگ نماینده‌هایشان فاقد مبنای حقوقی بود. زمزمه‌های تغییر در اعضای کمیته بورسیه‌ها و احکامی که پیش از این و در دوران محمدعلی نجفی در مورد بورسیه‌ها صادر شده بود، از چندی پیش شنیده می‌شد.
| اوایل دی‌ماه سال گذشته جعفر میلی‌منفرد، معاون آموزشی وزارت علوم از سمت خود استعفا داد. استعفای پیشین او مورد موافقت محمدعلی نجفی، سرپرست وقت وزارت علوم قرار نگرفته بود. هرچند گفته می‌شود این استعفا‌ها از زمانی که نه محکم مجلس به وزاری پیشنهادی رئیس جمهوری، به آری قاطعی تبدیل شد، قابل پیش بینی بود |
فرهادی نمره قبولی می‌گیرد؟
فرهادی مورد قبول نمایندگان مجلس است، اما دانشجویان و اساتید سعی می‌کنند درباره او سکوت کنند و صحبت درباره عملکرد وی را به روزهای بعد موکول می‌کنند.
جواد هروی از نمایندگان مجلس و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، در گفتگو با خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، عملکرد فرهادی را مثبت ارزیابی می‌کند. او در این باره می‌گوید: «من و بسیاری از همکارانم در مجلس شورای اسلامی به دنبال اعمال قانون هستیم. این همان خواسته‌ای است که از وزرای کابینه دولت یازدهم هم خواستار هستیم. دلمان می‌خواهد بدون جهت گیری سیاسی خاصی فقط و فقط به اعمال قانون فکر کنیم. هیچ کس نمی‌تواند منکر شود که وزارت علوم جزو مهم‌ترین وزارتخانه‌های دولتی محسوب می‌شود و باید به تربیت دانشجویان متخصص بپردازد. خوشبختانه می‌توانم بگویم آقای فرهادی نشان داده است می‌تواند به قول‌ها و وعده‌های خود عمل کند و تا امروز نیز این کار را انجام داده است و تلاش می‌کند تا در راستای اجرای درست قانون و اهداف این وزارتخانه حرکت کند، همچنین تلاش می‌کند تا کمتر حاشیه داشته باشد.»
هرچند محمدفرهادی تاکید می‌کند که ماجرای بورسیه‌ها را رها نکرده است، اما انگار دانشجویان و اساتید این گفته را باور نمی‌کنند. فرهادی بار‌ها اعلام کرده است «پرونده بورسیه‌ها نه رها شده و نه اغماضی در این پرونده صورت گرفته است و همچنان مسیر آقای دکتر نجفی در این زمینه ادامه دارد. بررسی‌های جامعی انجام شده است و کمیته‌ای به این منظور تشکیل شده و افرادی به عنوان ناظر از مجلس و دیگر دستگاه‌ها بر فعالیت این کمیته نظارت می‌کنند. تعدادی از افرادی که مورد بررسی قرار گرفته‌اند مجاز به ادامه تحصیل شدند و تعدادی از بورسیه‌ها لغو و همچنین تعدادی نیز قرار شد تبدیل وضعیت شوند تا با هزینه خود تحصیلاتشان را ادامه دهند.»
انتهای پیام/