کاهش عیار طلای سرخ ایران در جهان

به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی آنا، سال‌ها پیش پیاز زعفران از طریق افرادی به صورت قاچاق یا از طرق دیگر از ایران به کشور افغانستان انتقال یافت و اکنون این کشور جزء رتبه‌های اول تولید زعفران با کیفیت در جهان است.

به نظر می‌رسد، مشکلات فرآوری این محصول و روش‌های سنتی کاشت و برداشت آن شرایط را برای تصاحب سهم صادرات زعفران ایران فراهم کرده است.

این موضوع به حدی پیش رفت که صادق خلیلیان، وزیر جهاد کشاورزی وقت در سال 90 از محدود کردن نقل و انتقال پیاز زعفران به منظور جلوگیری از ورود پیاز طلای سرخ ایران به افغانستان خبر داد و همچنین طرح بهبود و ساماندهی تولید و کیفیت زعفران در وزارت کشاورزی و کمیسیون‌های تخصصی دولت آن زمان تصویب شد.

اما پس از گذشت حدود پنج سال از تصویب این مصوبات نه تنها مشکلات ما در این عرصه رفع نشده بلکه موضوع دیگری به میان آمده که در واقع هویت زعفران ایرانی را به عنوان یک برند معتبر جهانی زیر سوال خواهد برد و آن اعلام وجود افغانستان برای ثبت جهانی زعفران به نام این کشور است.

تحت تاثیر این شرایط در حاشیه نشست «دیپلماسی تجاری» با محوریت بررسی وضع سیاسی و اقتصادی ایران پس از رفع تحریم‌ها در فرآیند الحاق به WTO نیز افسوس و دریغ حاضران در فرار برندهای اقتصادی و فرهنگی در سال‌های اخیر مشهود بود چراکه افراد و صنایع و سنت‌های زیادی به نام دیگر ملل ثبت شده و بسیاری از این باور‌ها در حال خروج از فهرست ظرفیت‌های برندساز ایران است. به طوری که نان لواش، چوگان، ورزش زورخانه‌ای، مولانا و بسیاری موارد دیگر با تلاش رقبا به نام سایر ملل همجوار ثبت جهانی شده است و اوج این نامرادی در تلاش افغانستان در ثبت زعفرانی است که با کم توجهی، پیاز آن را از مملکت ما برده‌اند و امروز داعیه زایش این نهاده مهم کشاورزی را دارند.

افغانستان نمی‌تواند کالایی را به نام خود ثبت جهانی کند

در این راستا، یک عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران درباره ثبت جهانی زعفران توسط افغانستان در گفت‌وگو با خبرنگار گروه اقتصادی آنا عنوان کرد: چنین چیزی نباید صورت گیرد اما درباره صادرات مشکلی وجود ندارد و هر کار صادراتی برای عموم آزاد است و هیچ کس نمی‌تواند انحصار کند.

اسدالله عسگر اولادی با بیان اینکه انحصار در ایران از نظر قانونی ممنوع است، افزود: افغانستان می‌تواند برندی را به نام خود ثبت کند اما اینکه کالایی را به نام خود ثبت جهانی کند، معنی ندارد.

وی تصریح کرد: به عنوان مثال هر فردی می‌تواند هر برندی را در کشور چین، اسپانیا یا آلمان ثبت کند اما ثبت جهانی انحصار طلبی است و معنی ندارد. در صورتی که کسی بخواهد این کار را انجام دهد باید جلوی آن گرفته شود.

عسگر اولادی درباره انتقال پیاز زعفران از ایران به کشورهای دیگر نیز تصریح کرد: متاسفانه پیاز زعفران به صورت قاچاق صادر شده و بیشتر آن نیز به افغانستان رفته است.

به گفته وی با رد شدن پیازهای زعفران از مرز ایران و ورود آن به افغانستان اکنون این کشور توانسته کشت زعفران انجام دهد.

رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین تصریح کرد: ما نتوانستیم جلوی قاچاق در کشور را بگیریم و این مشکل بزرگی است و امیدواریم نیروی انتظامی بتواند قاچاق را به صفر برساند.

وی با بیان اینکه تولید باید در کشور تقویت شود، افزود: به کشاورزان کمک کنیم و وام‌های ارزان قیمت در اختیار آنها قرار دهیم تا بتوانند در بازارهای جهانی رقابت کنند.

عسگر اولادی تصریح کرد: خاصیت زعفران این است که نصف تولید آن نه به صورت قاچاق بلکه به صورت مسافری از کشور خارج می‌شود چراکه مسافران می‌توانند تا دو کیلو از این محصول را با خود ببرند.

وی ادامه داد: حجم زعفرانی که توسط این تعداد مسافر از کشور خارج می‌شود بسیار با اهمیت است چراکه ما حدود 300 تن تولید زعفران داریم که چیزی حدود 150 تن یعنی نیمی از آن توسط مسافران برده شده و نیم دیگر آن به شکل محصول صادراتی عرضه می‌شود.

این فعال اقتصادی با بیان اینکه زمین‌دارن زعفران دچار مشکلات مالی هستند، تاکید کرد: وزارت جهاد کشاورزی باید به این افراد کمک کند تا بتوانند محصول خود را با قیمت رقابتی و پایین وارد بازار جهانی و با آنها رقابت کنند.

وی خاطر نشان کرد: به عنوان مثال اگر اکنون قیمت هر کیلوگرم زعفران شش میلیون تومان باشد با کمک به این افراد می توانیم زعفران پنج میلیون تومانی تولید کنیم تا بتواند با تولیدات کشورها دیگر رقابت کنند.

عسگر اولادی تاکید کرد: در عرصه تولید زعفران ایران با اسپانیا و افغانستان رقابت تنگاتنگی دارد و باید هر دوی آنها را با قیمت ارزان‌تر از عرصه رقابت دور کنیم.

لزوم تبیین بسته حمایتی برای رشد و توسعه زعفران

همچنین رئیس صندوق توسعه صادرات زعفران در گفت‌وگو با خبرنگار گروه اقتصای آنا، عنوان کرد: افغانستان یک رقیب برای ایرانی است که 300 تن تولید زعفران دارد اما رتبه آن در دنیا بالاتر از ایران نیست.

علی شریعتی‌مقدم با بیان اینکه ثبت ژنتیکی زعفران توسط وزارت جهاد کشاورزی در حال انجام است، افزود: این وزارتخانه برای ثبت منطقه‌ای زعفران در حال تلاش است و به نظر می‌رسد این ثبت در مراحل پایانی به سر می‌برد.

وی تصریح کرد: اینکه افغانستان بخواهد، زعفران خود را در کشورش و یا در مناطق مختلف افغانستان به ثبت برسانند، مشکلی ندارد و قابل انجام است اما زعفران ایران را نمی‌توانند به نام خود ثبت کنند.

رئیس کمیسیون کشاورزی و آب اتاق خراسان رضوی با بیان اینکه اصالت زعفران مربوط به ایران است، عنوان کرد: این محصول از طریق ایران به سایر نقاط از جمله هندوستان و به اسپانیا از طریق سپاه اسلام یا زرتشتیانی که تبعید شدند وارد شد.

وی ادامه داد: در عمل تولید زعفران در افغانستان به عنوان یک خطر و یک رقیب در آینده باید جدی گرفته شود و از طرف دیگر نیز باید نسبت به تقویت زنجیره ارزش، تولیدکنندگان و فرآوری‌کنندگان، بسته‌بندی و صادرات زعفران در داخل کشور هم اقدامات موثری انجام شود تا زعفران بتواند موقعیت خود را حفظ کرده و ارتقا بخشد.

شریعتی‌مقدم انتقال پیاز زعفران به افغانستان را نادرست دانست و گفت: این اتفاق به صورت قاچاق انجام شده چراکه در سال‌های گذشته همواره صادرات پیاز این گیاه ممنوع بوده است.

وی با بیان اینکه مسئولان و بخش خصوصی ایران به کررات نمونه‌های پیاز زعفران را برای پاسگاه‌های مرزی فرستاده‌اند تا سربازها با ان آشنا شوند، افزود: این اتفاق رخ داده تا اجازه خروج به این محصول داده نشود و در این راستا محموله‌هایی مصادره شده و جلوی خروج آنها گرفته شده است.

رئیس صندوق توسعه صادرات زعفران ادامه داد: اما متاسفانه با توجه به همه موانع به دلیل وجود مشکلات مرزی در سال‌های گذشته باز هم قاچاق صورت گرفته و امروز نیز افغانستان خود به تکثیر این گیاه می‌پردازد.

وی تاکید کرد: پیشنهاد من این است که برای توسعه همه‌جانبه محصول زعفران باید منابعی را در دولت پیش‌بینی کنیم.

به گفته شریعتی‌مقدم زعفران محصولی است با سابقه 1500 ساله و با اقلیم منطقه خراسان رضوی و جنوبی که اقلیمی خشکی است، سازگار بوده و اشتغال‌زایی بیش از 500 هزار نفری دارد و می تواند باعث افتخار ما باشد.

وی تصریح کرد: این گیاه قناعت آبی زیادی دارد و به ما برای صیانت از آن تمام تلاش خود را می کنیم، در همین راستا باید برای توسعه بازار با ارزش افزوده و با نام ایران برنامه‌ریزی کنیم و این برنامه‌ریزی نیازمند منابع است.

رئیس کمیسیون کشاورزی و آب اتاق خراسان رضوی افزود: در گذشته جوایز صادراتی و حمایت‌هایی برای معرفی زعفران و صادرات آن وجود داشته اما متاسفانه تمام اینها قطع شده است.

وی خاطر نشان کرد: باید یک بسته حمایتی برای زعفران پیش‌بینی شود و تشریک مساعی میان وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها با بخش خصوصی به‌وجود آید تا بتوانیم هم توسعه صادرات داشته باشیم و هم بحث‌های کیفیت و راندمان تولید، رشد و ارتقا پیدا کند.

بر اساس این گزارش، بی‌تفاوتی مسئولین نسبت به موضوع حفظ و صیانت از آثار، محصولات، افراد صاحب نام ایرانی‌الاصل و بسیاری از موارد دیگر که به نوعی پیشینه ایران را رقم می‌زند، سبب شده است تا طی مدت زمان نه چندان زیاد، بسیاری از این موارد به نام کشورهای دیگر ثبت شود.

گزارش از نیلوفر جمالی