آینده رشته‌های دانشگاهی در دستان هوش مصنوعی و ربات‌ها
خبرگزاری علم و فناوری آنا - حسین بوذری؛ بازمهندسی رشته‌های آموزشی در دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان در دستور کار قرار گرفته و آمایش و ساماندهی این رشته‌ها نیز بر این اساس صورت می‌گیرد.
دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان ۲۵ درصد از رشته‌های آموزشی را که در سال‌های اخیر بدون/کم‌مخاطب بوده‌اند و داوطلبان از آنها استقبال نکرده‌اند، کنار گذاشته و رشته‌های جدید مهارتی و پرمخاطب مطابق با نیازهای استان خوزستان و اسناد بالادستی را جایگزین کرده است.
دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان به سمت یک دانشگاه مسئله‌محور و کارآفرین سوق پیدا کرده و به منظور مأموریت‌های علمی نواحی آمایشی در دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان، اسناد بالادستی از قبیل نقشه جامع علمی کشور، سند راهبردی آمایش سرزمین استان خوزستان و گروه‌های اقتصادی 14گانه سهم تولید ناخالص ملی مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
رشته‌های مرتبط با حوزه‌های نفت، گاز، پتروشیمی، صنعت شامل صنایع فولاد و محصولات جانبی، صنایع سیمان، صنایع نیشکر و محصولات جانبی، حوزه برق، نیروگاه‌های گازی، بخاری و برق آبی، کشاورزی، زراعت و باغداری و گردشگری ساحلی و طبیعی نوسازی شده و در مسیر نوسازی قرار دارند.
خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا در راستای بررسی استراتژی دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان و برای دستیابی به آخرین اطلاعات آمایش رشته‌های دانشگاهی و حرکت به سمت رشته‌های مرتبط با هوش مصنوعی گفت‌و‌گویی را با حامد نظری معاون آموزش و تحصیلات تکمیلی این دانشگاه ترتیب داده که در پی می‌آید:
توجه به متناسب‌سازی آموزش‌ها و تربیت نیرو‌های متخصص با نیازهای منطقه‌ای
استراتژی دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان در راستای آمایش و ساماندهی رشته‌های دانشگاهی چیست؟
نظری: استراتژی نهایی دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان طراحی نقشه‌ای برای توسعه آموزش عالی استان خوزستان به شکل متعادل و متوازن با بهره‌گیری از مزیت‌های ملی، منطقه‌ای و ظرفیت‌های متنوع این استان است.
در این راستا توجه به امکانات بالقوه و بالفعل منابع انسانی و طبیعی و زیرساختی دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان را نیز در نظر گرفته‌ایم و در این مسیر یکی از مهم‌ترین استراتژی‌های دانشگاه آزاد اسلامی برای ساماندهی رشته‌های تحصیلی و سر و سامان دادن به نظام آموزش عالی، تدوین سند آمایش نظام آموزش عالی در دانشگاه آزاد اسلامی است.
آمایش آموزش عالی توزیع فضایی مؤسسات آموزش عالی، توزیع جغرافیایی دانشجویان، اعضای هیئت علمی متناسب و متوازن‌سازی آنها در سطح کل کشور با نگاه به ظرفیت‌ها و مزیت‌های رقابتی مناطق مدنظر قرار می‌گیرد.
توجه به متناسب‌سازی آموزش‌ها و تربیت نیرو‌های متخصص با نیازهای منطقه‌ای یکی دیگر از استراتژی‌های دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان است.
دانشگاه آزاد اسلامی، واحدهای خود را موظف کرده که برای تأسیس و جابه‌جایی رشته‌ها براساس اطلس و آمایش عمل کنند و دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان همزمان با سراسر کشور فرایند آمایش رشته‌های دانشگاهی را آغاز و در سه مرحله پیاده‌سازی کرده است: در مرحله نخست، سند آمایش دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان به تفکیک واحد‌ها آماده شده، در مرحله دوم بعد از اینکه وضعیت موجود واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان استخراج شد به سراغ مأموریت‌گرایی حرکت آغاز شده و این مأموریت‌گرایی یعنی مشخص کردن وظایف و مأموریت‌های هر واحد دانشگاهی براساس اطلاعات آمایشی و مرحله سوم بازمهندسی رشته‌های آموزشی.
مأموریت‌های هرکدام از واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان متناسب با موقعیت سوق‌الجیشی، ظرفیت‌ها، نیاز‌ها و پتانسیل‌های فوق‌العاده صنعتی و کشاورزی هریک از این شهرها باید بازتعریف شود تا دانشگاه آزاد اسلامی بتواند به‌عنوان یک دانشگاه مسئله‌محور مسائل و مشکلات استان خوزستان را حل کند.
برخی از شهرهای استان خوزستان از قطب‌های صنعتی کشور محسوب می‌شوند که طبیعتاً گسترش رشته‌های صنعتی در این شهرها را متناسب با صنایع فعال آنها در اولویت قرار می‌دهیم.
در ضمن برخی از شهرها در زمینه کشاورزی و برخی دیگر در زمینه گردشگری اهمیت دارند که در جابه‌جایی و ساماندهی رشته‌ها این موضوعات در نظر گرفته خواهد شد.
آنا: توجه به حرکت دانشگاه آزاد اسلامی به سمت دانشگاه کارآفرین و مهارت‌محوری، هنوز برخی رشته‌های دانشگاهی منسوخ شده در حال فعالیت هستند، در راستای جذب دانشجویان در رشته‌های مهارت‌آفرینی و کارآفرینی چقدر موفق بوده‌اید و رشد داشته‌اید؟
نظری: دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان به‌عنوان یک دانشگاه کارآفرین با تأسیس دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی و ایجاد مدارس عالی مهارت و سرا‌های نوآوری و همچنین اجرای طرح‌هایی نظیر طرح پویش درصدد است با توانمندسازی دانشجویان زمینه‌های لازم برای ورود دانشجویان به بازار کار را فراهم آورده و موجبات اشتغال‌آفرینی آنها را تأمین کند.
توجه به متناسب‌سازی آموزش‌ها و تربیت نیرو‌های متخصص با نیازهای منطقه‌ای یکی از استراتژی‌های دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان است
براساس سند تحول و تعالی و آمایش دانشگاه آزاد اسلامی و راهبرد‌های کلان این سند، تمامی رشته محل‌های دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان در سه سال گذشته مورد بررسی قرار گرفت و بالغ بر ۲۰۰ رشته ـ محل که میانگین جذب دانشجو برای تشکیل کلاس در آنها پایین بود، به تدریج حذف یا جابه‌جا و تلاش شده رشته‌های مهارتی کاربردی‌تری جایگزین این رشته‌ها شوند، به‌گونه‌ای که در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ تقریباً ۱۰۰ رشته مهارتی ایجاد شده است.
اولویت نوسازی رشته‌های دانشگاهی در خوزستان چیست؟
مأموریت آینده شما در راستای نوسازی رشته‌های دانشگاهی چیست؟
نظری: به منظور تحلیل مأموریت‌های علمی نواحی آمایشی در دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان، اسناد بالادستی از قبیل نقشه جامع علمی کشور، سند راهبردی آمایش سرزمین استان خوزستان و گروه‌های اقتصادی 14گانه سهم تولید ناخالص ملی مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و در این راستا با استفاده از تلفیق اطلاعات اسناد بالادستی یاد شده از یک سو و تجربیات صاحب‌نظران و خبرگان علمی استانی و شناخت منطقه‌ای از ظرفیت‌های استان خوزستان و از سوی دیگر تمرکز بر مأموریت‌های علمی، آموزشی، پژوهشی، فناوری و مهارتی واحدهای دانشگاهی دانشگاه آزاد استان خوزستان است.
اولویت نوسازی رشته‌های دانشگاهی در استان خوزستان به شرح زیر است:
حوزه نفت، گاز، پتروشیمی
حوزه صنعت شامل صنایع فولاد و محصولات جانبی، صنایع سیمان، صنایع نیشکر و محصولات جانبی
حوزه برق، نیروگاه‌های گازی، بخاری و برق آبی
حوزه کشاورزی، زراعت و باغداری
حوزه گردشگری ساحلی و طبیعی
حوزه ماهیگیری و پرورش آبزیان
حوزه حمل و نقل دریایی، زمینی
حوزه خدمات بازرگانی و عمومی
درحقیقت ما برای نوسازی رشته‌های دانشگاهی در سال‌های آینده هم ظرفیت‌های دانشگاه و هم نیازهای موجود در نواحی مختلف استان خوزستان را درنظر خواهیم گرفت.
برخی نواحی هم مستعد کشاورزی هستند، بنابراین باید رشته‌های مرتبط با کشاورزی را در این نواحی راه‌اندازی کنیم. برخی از نواحی دیگر صنعتی هستند و باید رشته‌های صنعتی در این نواحی پررنگ‌تر بوده و این قبیل رشته‌ها راه‌اندازی شوند، بنابراین مطابق با نیاز واقعی نواحی باید برای راه‌اندازی رشته‌ها، جذب دانشجویان و تبدیل آنان به متخصصان آینده گام برداشت.
مأموریت جدید دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان تربیت نیروی متخصص و متعهد و تأسیس رشته‌ها مطابق با زیست‌بوم خواهد بود.
آنا: نحوه تعامل دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان با سازمان فنی و حرفه‌ای چگونه است؟
نظری: ارتباط بسیار خوبی بین اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان خوزستان و همینطور سازمان فنی و حرفه‌ای برقرار و این تعامل منجر به منعقد شدن چند تفاهم‌نامه با این سازمان شده است.
دانشگاه آزاد اسلامی درصدد اجرای طرح «هر دانشجو یک مهارت» بوده و در این راستا توسعه آموزش مهارتی و کارآفرینی را در اولویت برنامه‌های خود قرار داده است.
در این مسیر برقراری تعامل با سازمان فنی و حرفه‌ای یکی از ضرورت‌هاست که در این مسیر گام‌های بسیار خوبی برداشته شده است.
ازجمله این همکاری‌ها می‌توان به برگزاری دوره‌های آموزشی مشترک برای دانشجویان و دانش‌آموختگان دانشگاه آزاد اسلامی، ایجاد مراکز مهارتی مشترک در دانشگاه‌های آزاد اسلامی، همکاری در آموزش و آماده‌سازی کادر فنی و تبادل دانش و تجربه اشاره کرد.
شیوه تدریس نوین در نوسازی رشته‌های دانشگاهی
آنا: جایگاه رشته‌های جدید (تحلیل داده و هوش مصنوعی) از منظر آینده شغلی دانشجویان چگونه است؟
نظری: آینده جهان را هوش مصنوعی و تحولاتی که ایجاد خواهد کرد رقم خواهد زد وبسیاری از جنبه‌های زندگی انسان تحت تأثیر این رشته جدید تغییر خواهد کرد، بنابراین یکی از نیازهای اصلی جامعه ما در آینده نزدیک شناخت نسبت به این رشته جدید است و افرادی توانایی بهتری برای ورود به بازار کار در آینده را خواهند داشت که در این حوزه دارای تخصص باشند، به همین دلیل ما هم در دانشگاه آزاد اسلامی یکی از اولویت‌های خود را توسعه این رشته قرار خواهیم داد تا دانشجویان بتوانند فرصت‌های بیشتری برای اشتغال داشته باشند.
آنا: در راستای به‌روزرسانی و تبدیل شیوه‌های سنتی و کهن مدل‌های آموزشی به شیوه‌هایی که نیاز روز جامعه است، چه اقداماتی داشته‌اید؟ (تبدیل شیوه‌های سنتی و کهن به علوم روز)
نظری: بهره‌گیری از آموزش نوین یکی از نیازهای اصلی نظام آموزش عالی کشور ماست و آموزش نوین به‌معنای استفاده از روش تدریسی است که بیشتر بر آموزش بهبود رفتار عقلانی دانشجویان با استفاده از ایده‌های مختلف جدید و بدیع متمرکز است تا اینکه آنها را وادار به بازخوانی سرفصل‌های امتحانی کند.
روش تدریس نوین بیشتر مبتنی بر فعالیت است و ذهن یادگیرنده را متمرکز می‌سازد تا به طور کامل در فرآیند یادگیری درگیر شود.
دانشگاه آزاد اسلامی درصدد اجرای طرح «هر دانشجو یک مهارت» بوده و در این راستا توسعه آموزش مهارتی و کارآفرینی را در اولویت برنامه‌های خود قرار داده است
در روش تدریس نوین، آموزش و برنامه‌ریزی درسی به گونه‌ای انجام می‌شود که یادگیرنده در محور آن قرار گیرد. در روش تدریس نوین دانشگاه‌ها نسبت به مسائل و مشکلات جامعه احساس مسئولیت می‌کنند و درصدد حل آنها برمی‌آیند.
در این مسیر ما در دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان کارگاه‌های آموزش روش‌های نوین تدریس را برنامه‌ریزی کرده‌ایم که تعدادی از این کارگاه‌ها در سال گذشته برگزار شد و سال آینده تعداد بیشتری برگزار خواهد شد و سپس در قالب دانشکدگان موضوعی دانشگاه به بررسی مسائل ومشکلات صنعت و جامعه خواهیم پرداخت و دانشجویان خود را با این مسائل آشنا کرده و راهکار‌های حل این مسائل را به صورت علمی آموزش خواهیم داد.
آنا: برای تغییر فرآیند آموزشی در برخی دانشگاه‌ها که به شاخصه‌های غربی اهمیت می‌دهند و شاخصه‌های غربی در این دانشگاه‌ها پیاده می‌شود و تبدیل آن به شاخصه‌های اسلامی و ایرانی چه پیشنهادی دارید؟
نظری: با توجه به اینکه نسل جوان به‌خصوص قشر دانشجو در معرض تهاجم فرهنگی (به‌خصوص از طریق شبکه‌های مجازی) قرار دارند و این مسئله منجر به تغییر در سبک زندگی این افراد می‌شود، لازم است استادان و نهاد‌های فرهنگی در دانشگاه‌ها نقش فعال‌تری را در این رابطه ایفا کنند.
در این راستا پیشنهاد می‌شود سرفصل‌ها و متون پیشنهادی استادان براساس شاخصه‌های اسلامی و ایرانی تنظیم شود و استادان تلاش کنند مباحث را در کلاس‌های درس به گونه‌ای به پیش ببرند که هویت دینی و ملی را در دانشجویان تقویت کنند.
باید در دانشگاه‌ها، میزگردها، کارگاه‌ها، کرسی‌های آزاداندیشی و ... سلسله نشست‌های فراوان با رویکرد دینی برگزار شود تا گروه‌های دانشجویی در این زمینه اقداماتی را برنامه‌ریزی کنند.
برقراری ارتباط مدارس عالی مهارتی با صنعت
آنا: آیا دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان در حرکت به سمت مهارت‌محوری به ایده‌آل‌ها دست پیدا کرده است؟
نظری: دانشگاه آزاد اسلامی در حرکت به سمت مهارت‌محوری گام‌های بسیار مناسبی را برداشته و تأسیس دانشکده‌های مهارتی و مدارس عالی مهارتی نشان‌دهنده ریل‌گذاری مناسب دانشگاه در این مسیر است.
در پیش گرفتن طرح‌هایی نظیر «طرح پویش» یا «طرح هر دانشجو یک مهارت» نشان از عزم جزم مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی دارد، اما تا رسیدن به ایده‌آل‌های دانشگاه باید گام‌های بیشتری برداشته شود.
مراکز عالی و مدارس عالی مهارتی دانشگاه باید در سال آینده با برقراری ارتباط با صنعت و بستن قرارداد‌های صنعتی، میزان کارآیی خود را نشان دهند.
آن چیزی که مهم است و ما را به آینده امیدوار می‌کند اینکه دانشگاه آزاد اسلامی توانسته خود را در این مسیر قرار دهد، امیدواریم با استقبالی که دانشجویان از این طرح‌ها نشان می‌دهند، سال آینده سال شکوفایی دانشگاه باشد.
آنا: چند درصد رشته‌های منسوخ شده دانشگاه متبوع شما کنار گذاشته شده‌اند و چه رشته‌های جدید تأسیس کرده‌اید؟
نظری: تعداد رشته‌های منسوخ شده در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان متفاوت است.
تقریباً ۲۵ درصد از رشته‌های دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان در سال‌های اخیر بدون/کم‌مخاطب بوده‌اند و داوطلبان از آنها استقبال نکرده‌اند، حذف شده‌اند، به همین دلیل تلاش کرده‌ایم با جابه‌جایی این رشته‌ها و تأسیس رشته‌های جدید مهارتی و پرمخاطب مطابق با نیازهای استان و اسناد بالادستی، دانشگاه را به سمت یک دانشگاه مسئله‌محور و کارآفرین سوق دهیم.
تأسیس رشته‌های جدید مهارتی و کنار گذاشتن رشته‌های منسوخ شده از برنامه‌های اصلی دانشگاه آزاد اسلامی خوزستان بوده و این موضوع براساس حرکت در راستای سند تحول و تعالی در شورای گسترش دانشگاه در دستورکار قرارگرفته است.
در این مسیر رشته‌هایی نظیر رشته‌های گیاه پزشکی، طلا و جواهرسازی، تعمیرات آسانسور، ایمنی صنعتی، پتروشیمی، شیلات و ... تأسیس شده است.
انتهای پیام/