کشمکش بانک مرکزی و بانک‌ها برای کاهش نرخ سود

سهیلا گلی‌زاده – گروه اقتصادی: آخرین خبر از کاهش مجدد نرخ سود بانکی به اظهارنظر روز گذشته رئیس سابق شورای هماهنگی بانک‌ها و رئیس کل بیمه مرکزی درباره جلسه دو هفته آینده بانک مرکزی و میران عامل بانک‌ها برای تصمیم‌گیری در این باره باز می‌گردد.

عبدالناصر همتی معتقد است باید رقابت مخرب بانک‌ها برای جذب سپرده بیش‌تر با کاهش نرخ سودهای بانکی پایان یابد و این نرخ می‌تواند تا مرز 15 درصد هم برسد. این در حالی است که آخرین اقدام بانک‌ مرکزی برای تعدیل نرخ سود بانکی چندان به مذاق مدیران عامل برخی بانک‌ها خوش نیامد و تا مدت‌ها به بهانه‌های مختلف در مقابل کاهش نرخ سود سپرده مشتریان خود مقاومت کردند.

البته باید این نکته را هم در نظر داشت که کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی به 18 درصد در ابتدا با توافق بانک‌های دولتی و خصوصی و سپس با تصویب شورای پول و اعتبار صورت گرفت بنابراین برخلاف تخلفات جسته و گریخته برخی بانک‌ها ،اغلب این موسسات در سیستم بانکی از مصوبه شورا پیروی کردند.

بر اساس مصوبه شورای پول و اعتبار، نرخ سود سپرده‌های یکساله از 20 درصد به ۱۸ درصد، نرخ سود تسهیلات عقود مبادله‌ای از 21 درصد به ۲۰ درصد و عقود مشارکتی از 24 درصد به ۲۲ درصد کاهش یافت و از اسفندماه سال گذشته نیز لازم‌الاجرا شد.

همچنین نرخ سود سپرده‌های سه ماهه حداکثر ۱۰ درصد تعیین شد؛ در این حال تصمیمی برای نرخ سود سپرده‌های روز شمار هم اتخاذ نشد.

حالا باید دید که بانک مرکزی چه سیاستی را برای کاهش دوباره دو درصدی نرخ سودهای بانکی در نظر دارد. به عقیده برخی کارشناسان بازار پولی و بانکی کاهش دستوری نرخ‌های سود نمی‌تواند چندان موفقیت‌آمیز باشد و شاید بهتر باشد تا بانک مرکزی رویه گذشته را برای تعدیل نرخ‌های سود در نظر بگیرد.

رجایی سلماسی: کاهش نرخ سود بانکی نباید دستوری باشد

بنیان‌گذار بانک سامان با بیان اینکه کاهش مجدد نرخ سودهای بانکی نباید حالت دستوری داشته باشد، به خبرنگار گروه اقتصادی آنا گفت: این تصمیم باید بر عمده بانک‌ها گذاشته شود.

الله‌وردی رجایی سلماسی با تاکید بر اینکه اقدام دستوری بانک مرکزی در این باره می‌تواند اثر منفی داشته باشد، افزود: در این صورت یقینا برخی بانک‌ها اقدام به جذب سپرده با نرخ سود بیش‌تر خواهند کرد.

وی تصریح کرد: باید دید بانک مرکزی در صورت سرباز زدن بانک‌ها از تصمیم کاهش نرخ سود بانکی چه سازوکاری را می‌تواند اتخاذ کند،آیا می‌تواند از تخلف بانک‌ها جلوگیری کند؟

احتمال جذب سپرده‌‌های بانکی در بانک‌های متخلف

مشاور سابق رئیس کل بانک مرکزی تاکید کرد: اگر برخی از بانک‌ها از اجرای تصمیم بانک مرکزی سر باز زنند یقینا سپرده‌ها به سوی بانک‌های متخلف با درصد سوددهی بیش‌تر می‌روند و این اتفاق موجب آشفتگی بازار پولی و بانکی خواهد شد.

رجایی سلماسی عنوان کرد: در کاهش اخیر نرخ سودهای بانکی این تصمیم بر عهده بانک‌ها گذاشته شد و اغلب مدیران عامل نیز برای پرداخت سود کمتر با هم توافق کردند و همین امر نیز موجب پیروی حداکثری آنها از این تصمیم شد.

دبیرکل اسبق سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران خاطر نشان کرد: نرخ سود بانکی قطعا در آینده روند کاهشی خواهد داشت و از نرخ 18 درصد فعلی به میزان کم‌تری می‌رسد اما شاید بهتر باشد که این اتفاق تدریجی رخ دهد و مدیران عامل بانک‌ها نیز نقش اصلی در آن داشته باشند.

حاتمی‌یزدی: وضع مالیات جایگزین کاهش نرخ سود بانکی شود

همچنین مدیرعامل سابق بانک صادرات نیز با بیان اینکه تلاش بانک مرکزی برای کاهش نرخ‌ سودهای بانکی طبیعی است، به آنا گفت: مسلما بانک مرکزی از تلاش خود برای کاهش نرخ‌ها دست نمی‌کشد اما باید دید در این زمینه تا چه میزان نظر و توافق بانک‌ها را جلب کنند.

احمد حاتمی یزدی افزود: اینکه بانک مرکزی تا چه میزان می‌تواند بانک‌ها را از رقابت برای جذب سپرده بیش‌تر با ارایه نرخ سود بیش‌تر منصرف کند، مهم است که البته همراهی یکباره بانک‌ها جای تردید دارد.

وی تصریح کرد: در دفعات گذشته نیز هماهنگی‌ها بسیاری از سوی بانک مرکزی برای کاهش نرخ سود بانکی انجام شد اما در عمل بسیاری از آنها به عمل نرسید.

حاتمی یزدی ادامه داد: بانک مرکزی برای تعدیل نرخ سود بانک‌ها به 18 درصد تلاش بسیاری کرد به طوری که روزانه گروهی 40 نفره را به عنوان بازرسان بانک مرکزی برای سرک کشی به حساب‌ها و چک کردن اسناد روزانه ،روانه بانک‌ها می‌کرد. البته تعداد زیادی از بانک‌ها و نه همه آنها بخشنامه را رعایت کرده و اکنون میزان پوشانندگی این تصمیم در سیستم بانکی کشور به بیش از 50 درصد می‌رسد.

این کارشناس بانکی با تاکید بر اینکه کاهش نرخ سود بانکی موجب رونق بخش صنعت می‌‌شود، اظهار کرد: مسلما افرادی که اکنون از سودهای بانکی ارتزاق می‌کنند با کاهش نرخ‌ها وارد چرخه کا رو صنعت می‌شوند و این اتفاق خوبی است ،اما اکنون چندان عملی به نظر نمی‌رسد.

وی ابراز کرد: بهتر است تا وزارت امور اقتصادی و دارایی وضع مالیات بر سود سپرده‌ها را در دستور کار خود قرار دهد و برای سپرده‌ها مالیات تا سقف مشخص را وضع کند به طوری که سپرده‌های بانکی کم از مالیات معاف و سپرده‌های کلان همانند دریافت مالیات از همه مشاغل مشمول شوند.

به گفته حاتمی یزدی، به نظر می‌رسد وضع مالیات بر سود سپرده‌های بانکی ابزار بهتری برای ساماندهی بازار پولی و بانکی باشد و دولت و مجلس نیز باید زمینه اجرای این مهم را با وضع قوانین مربوط ایجاد کنند.