افزایش ارزش صادراتی صنایع با فناوری بالا
به گزارش گروه اقتصاد خبرگزاری علم و فناوری آنا، جدیدترین پژوهش موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی تحت عنوان «هوشمند سازی و توسعه فناوری، حلقه مفقوده بخش صنعت کشور» اطلاعاتی از سهم محصولات با فناوری متوسط و بالا در کالا‌های تولیدی و سبد صادرات ایران ارائه کرده است.
بر این اساس ایران در شاخص «شدت صنعتی شدن» رتبه ۳۵ و در شاخص «سهم ارزش‌افزوده صنایع با فناوری متوسط و بالا از ارزش‌افزوده کل صنعت» رتبه ۲۴ را کسب کرده که امتیازی بالاتر از متوسط جهانی است؛ اما امتیاز شاخص «سهم ارزش‌افزوده صنعتی از تولید ناخالص داخلی» حدود یک‌سوم متوسط جهانی است که این امر حاکی از جایگاه پایین بخش صنعت در اقتصاد ایران است.
از طرف دیگر رتبه ۱۱۲ ایران در شاخص «سهم صادرات صنعتی از کل صادرات» حاکی از توان رقابتی پایین تولیدات صنعتی کشور در مقابل محصولات مشابه خارجی است که این موضوع در شاخص «کیفیت صادرات صنعتی-۹۲» نیز نمایان است. همچنین باوجود بالاتر بودن امتیاز شاخص «سهم ارزش‌افزوده صنایع با فناوری متوسط و بالا از کل ارزش‌افزوده صنعتی-رتبه ۲۴» ایران از متوسط جهانی، این پژوهش می‌گوید که محصولات با فناوری متوسط و بالا سهم چندانی در سبد صادراتی کشور ندارند.
طبق بررسی‌های موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی سهم صادرات صنایع منبع محور ۶۶ درصد، سهم صنایع با فناوری بالا کمتر از یک درصد و سهم صنایع با فناوری متوسط ۲۶ درصد از کل صادرات صنعتی است. همچنین صنایع منبع محور سهم غالب، معادل ۳۰ درصدی را از کل صادرات کشور دارند و این در حالی است که سهم صنایع با فناوری بالا از کل صادرات کشور نزدیک به صفر است.
آن‌طور که در این پژوهش بررسی‌شده، یکی از عواملی که منجر به توسعه پایین‌تر صنایع با فناوری بالا در مقایسه با صنایع منبع محور در کشور شده، سهم کمتر از یک‌درصدی هزینه‌های تحقیق و توسعه از تولید ناخالص داخلی است. این در حالی است که در عمده کشور‌های توسعه‌یافته نظیر ژاپن، آمریکا، آلمان و چین سهم هزینه‌های تحقیق و توسعه از GDP در بازه دو تا پنج‌درصدی است.
اما نکته مهم آن است که در برنامه‌های پنج‌ساله سوم، چهارم و پنجم توسعه کشور برای سهم تحقیق و توسعه از تولید ناخالص داخلی هدف‌گذاری ۳ درصدی شده بود و این هدف در برنامه ششم توسعه به ۴ درصد افزایش یافت؛ اما به لحاظ عملکردی مقدار این شاخص در سال‌های ۱۳۹۷، ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ به ترتیب برابر با ۰.۶۵، ۰.۵۸ و ۰.۴۳ بود که نتیجه آن در جایگاه ۷۴ ام ایران در شاخص «سهم ارزش‌افزوده صنعتی در GDP» و پایین بودن توان رقابتی محصولات صنعتی (رتبه ۱۱۲ در شاخص «سهم صادرات صنعتی از کل صادرات») مشخص است.
این گزارش در ادامه پیشنهاد‌هایی برای حرکت به سمت صنایع با فناوری بالا ارائه کرده که نوسازی و بازسازی صنایع، ایجاد حمایت و مشوق برای صنایع با فناوری بالا، منوط کردن اعطای جواز تأسیس و پروانه‌های توسعه‌ای به استفاده از فناوری‌های روز، اعطای مشوق‌های مالی و تجاری به واحد‌های صنعتی پیشرو در به‌کارگیری از فنّاوری‌های روز، کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در صنایع دانش‌محور (هایتک) از طریق تأمین بخشی از هزینه‌های تحقیق و توسعه توسط صندوق نوآوری و شکوفایی یا تأمین بخشی از سرمایه صندوق پژوهش و فناوری تخصصی در آن صنعت از طریق اخذ درصدی از سود ناشی از یارانه انرژی از صنایع اشباع مانند پتروشیمی و فولاد ازجمله این پیشنهاد‌ها است.
انتهای پیام/