چالش‌های کپی‌رایت در عصر هوش مصنوعی/ مالک محتوای تولیدشده توسط هوش مصنوعی کیست؟

خبرگزاری علم و فناوری آنا، تأثیر هوش مصنوعی بر مالکیت و کپی رایت در محتوای تولیدشده توسط هوش مصنوعی به دلیل عدم قطعیت در مورد دخالت انسان و داده‌های آموزشی، بحث و چالش‌های قانونی فراوانی ایجاد کرده است؛ اما اگر از هوش مصنوعی (AI) برای خلق چیزی استفاده کنید، مالکیت معنوی آن برعهده کیست؟ شما، هوش مصنوعی، یا مالک محتوایی که هوش مصنوعی بر اساس آن آموزش دیده است؟

ورود ابزارهای هوش مصنوعی مولد محبوب که بر اساس مطالب بالقوه دارای حق نسخه‌برداری از منابع آنلاین و عموما بدون رضایت سازندگان اصلی آموزش داده شده‌اند، بعد جدیدی را به اشکال مختلف هنر و نوشتن اضافه کرده و جرقه گفت‌و‌گو پیرامون این سؤال را برانگیخته است.

خطرات هوش مصنوعی در چند ماه گذشته به طور کامل مورد بحث قرار گرفته‌اند و بخشی از بحث‌ها بر مالکیت و تالیف محتوای تولید شده توسط هوش مصنوعی متمرکز شده است.

سارا سیلورمن، نویسنده و کمدین، به همراه دو نویسنده دیگر، طی چند روز اخیر اقدام قانونی علیه «اوپن ای‌آی» و «متا» را به اتهام نقض کپی رایت آغاز کردند.

دادخواست آنها ادعا می‌کند مدل‌های هوش مصنوعی این شرکت‌ها بدون اجازه از محتوای تولیدشده توسط آنها در داده‌های آموزشی خود استفاده کرده است.

هوش مصنوعی علاوه بر اینکه یک ابزار جدید در دنیای فناوری است، تا همین اواخر ثابت کرده است که قادر به تکمیل کارهایی است که تنها انسان‌ها می‌توانند انجام دهند. در حال حاضر قوانینی که مدت‌ها از مردم و مالکیت معنوی آنها محافظت کرده‌اند، زمانی که هوش مصنوعی در ایجاد آن مطالب و اثرها دخیل باشد، کافی نیستند.

در حوزه حقوقی، یکی از نکات اصلی بحث، سوالات مربوط به حق نسخه‌برداری (کپی رایت) در مورد تصاویر، متون و دیگر اشکال هنر تولیدشده توسط مدل‌های هوش مصنوعی از طریق ورودی انسان است.

 پس از اینکه یک اثر هنری تولیدشده توسط هوش مصنوعی برنده رقابت هنری نمایشگاه ایالتی کلرادو در سال ۲۰۲۲ شد، هنر و محتوای تولیدشده توسط این فناوری هوشمند به یک بحث مرتبط و جدی تبدیل شد. این قطعه هنری با الهام از هنرمندی به نام جیسون آلن ساخته شده است.

این پیروزی واکنش‌های خشمگینانه بسیاری را از سوی هنرمندان برانگیخت که ادعا می‌کردند اگر یک تصویر تولیدشده توسط هوش مصنوعی خلاقانه‌تر از اثر انسانی در نظر گرفته شود، هوش مصنوعی مرگ خلاقیت و هنر را رقم خواهد زد.

در حالی که ایجاد یک زمینه مناسب برای این قطعه نیازمند صدها زمینه‌سازی مختلف از سوی آلن بود، تصویر هوش مصنوعی توسط بسیاری از افراد شایسته رقابت با ساخته‌های بشر در نظر گرفته شد.

به غیر از ترس از تسلط هوش مصنوعی بر حوزه هنر و در معرض خطر قرار دادن بسیاری از مشاغل خلاق، یک تصویر تولیدشده توسط هوش مصنوعی در یک نمایشگاه هنری نیز سوالاتی را در مورد مسائل کپی رایت مطرح کرد. به عبارت دیگر، اگر تمام هنرمندان یک توصیف از هنر ارائه می‌دادند اما ابزار هوش مصنوعی آن را تولید می‌کرد، چه کسی مالک حقوق تصویر تولید شده بود؟

مالک محتوای تولیدشده توسط هوش مصنوعی کیست؟

در مقاله‌ای که اخیرا در مجله «ساینس» منتشر شده، محققان در مورد چالش‌های قانونی حق نسخه‌برداری آثار تولید شده توسط هوش مصنوعی بحث کرده‌اند. آنها توضیح دادند که مسائل زیادی در زمینه‌های مختلف وجود دارد که  حق نسخه‌برداری این نوع محتوا را به چالش می‌کشد.

نحوه کار این قوانین در آمریکا به این صورت است که ما قوانین مشخصی در مورد کتاب‌ها داریم و سپس وقتی تکنولوژی‌های جدید به وجود می‌آیند، تصمیم گیری در مورد چگونگی اعمال این قوانین بر عهده قضات است و این یعنی ما باید به مواردی توجه کنیم؛ این یک فناوری جدید است که هنوز پای بسیاری از سوالات درباره آن به دادگاه نرسیده است.

رابرت ماهاری، یکی از نویسندگان این مطالعه می‌گوید: این اولین بار نیست که سیستم‌های قانونی با سؤالاتی در مورد چگونگی تعریف مالکیت یک اثر خاص مواجه می‌شوند که در آن ابزار جدید به عنوان وسیله‌ای در ساخت آن عمل می‌کند.

به عنوان مثال، عکاسی نیز اختراعی بود که درک ما از خلقت انسان را در دهه ۱۸۰۰، زمانی که برای اولین بار ظهور کرد، تغییر داد. بعدها دادگاهی حکم داد که عکاسان حق دارند مالکیت عکس‌هایی که خلق می‌کنند را داشته باشند. این حکم منجر شد عکاسی به خودی خود به شکل جدیدی از هنر تبدیل شود.

شاید این مورد در تاریخ نزدیک‌ترین موردی باشد که می‌توان از آن به عنوان راهنمایی در مورد آنچه که باید از قوانین کپی رایت محتوای تولید شده توسط هوش مصنوعی انتظار داشته باشیم، استفاده کرد.

قوانین اتحادیه اروپا در مالکیت محتوای تولیدشده توسط هوش مصنوعی

از زمان ظهور هوش مصنوعی مولد برای استفاده عمومی، اتحادیه اروپا عمدتا از نظر اعمال مقررات درحال عقب‌نشینی بوده است.

در حالی‌که قانون هوش مصنوعی اتحادیه اروپا نزدیک‌ترین قانون اتحادیه اروپا برای تنظیم استفاده از هوش مصنوعی است، هنوز قوانین خاصی برای کپی رایت محتوای تولید شده توسط هوش مصنوعی وضع نشده است و تاکنون ممکن است نهایتا به صورت موردی با آن برخورد شده باشد.

با این حال، بخشی از قانون هوش مصنوعی که اعضای پارلمان اروپا اخیرا به آن رأی داده‌اند، به نیاز شرکت‌هایی اشاره می‌کند که محتوای تولیدشده توسط هوش مصنوعی را برای افشای هرگونه محتوای دارای کپی رایت که برای توسعه سیستم‌های خود استفاده می‌شوند، به کار می‌گیرند.

باتوجه به اینکه یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های حق نسخه‌برداری محتوای تولید شده توسط هوش مصنوعی، امکان استفاده از مطالب کپی رایت شده برای آموزش سیستم هوش مصنوعی است، برچسب گذاری آن می‌تواند گام درستی در این مسیرباشد که به طور بالقوه منجر به اصلاح قوانین حق‌ نسخه‌برداری در رابطه با محتوای تولید شده توسط هوش مصنوعی خواهد شد.

چالش‌های کپی رایت محتوای تولیدشده توسط هوش مصنوعی چیست؟

دلایل اصلی چالش‌برانگیز بودن محتوای تولیدشده توسط هوش مصنوعی، ابهامات مربوط به دخالت و نیات انسانی، داده‌های آموزشی که ابزار هوش مصنوعی می‌توانست در تولید خروجی استفاده کند و سوالات مختلف در مورد مالکیت است.

ماهاری گفت: در حال حاضر در حوزه هنر، این داده‌ها بدون اینکه واقعا به هنرمندان اطلاع داده شود، پاک خواهند شد. داده‌هایی که هوش مصنوعی مولد روی آن‌ها آموزش می‌بیند، شامل بسیاری از آثار خلاقانه است که تحت قوانین مبحث نسخه‌برداری محافظت می‌شوند و در اغلب موارد، بدون اطلاع یا رضایت سازندگان، در آموزش سیستم هوش مصنوعی گنجانده شده‌اند. بنابراین شما از داده‌های آموزشی برای آموزش این مدل استفاده می‌کنید و سپس در مرحله نهایی، یک مدل آموزش دیده دارید و سپس می‌توانید از آن برای ایجاد خروجی‌های جدید استفاده کنید. اکنون، حتی گام اول گرفتن داده‌ها و آموزش یک مدل هوش مصنوعی می‌تواند مسائل کپی رایت را مطرح کند، زیرا شما اکنون در حال تبدیل این هنر به چیزی جدید هستید.

در قانون کپی رایت آمریکا، مفهوم استفاده منصفانه وجود دارد که اساسا اجازه کار خلاقانه براساس یک اثر هنری قابل حق‌ نسخه‌برداری را می‌دهد، اما باید به اندازه کافی متحول‌کننده باشد که تا حدودی متفاوت از اصل باشد. این نوع اثر تغییریافته جدا از اثر هنری اصلی در نظر گرفته می‌شود و مشمول نقض قانون کپی رایت نمی‌شود.

به گفته ماهاری، هنوز سوالات زیادی در این باره وجود دارد که آیا ابزار هوش مصنوعی تولیدکننده یک اثر هنری که از سبک یک اثر اصلی کپی برداری می‌کند، باید استفاده منصفانه‌ای در نظر گرفته شود یا خیر و حتی در مواردی که چنین است، باز هم نیاز شدیدی به جبران خسارت هنرمندان اصلی و حفاظت از اثر آن‌ها وجود خواهد داشت.

در حالی که هوش مصنوعی همیشه پاسخ‌هایی الهام گرفته یا براساس کار هنرمندان و دانشمندان دیگر تولید نمی‌کند، به سختی می‌توان داده‌های آموزشی ابزار مورد استفاده برای تولید خروجی را ردیابی کرد که این موضوع خود معضل جدی است.

تاکنون پرونده‌های قضایی زیادی علیه تولیدکنندگان تصاویر هوش مصنوعی تشکیل شده است که حاوی تصاویر دارای حق کپی رایت در داده‌های آموزشی خود هستند.

فراتر از پیچیدگی‌ها برای تعیین اینکه کار دارای حق کپی رایت به تولید یک بخش خاص از محتوای هوش مصنوعی می‌پردازد، چالش دیگر تعیین میزان دخالت انسان برای مالکیت کار خواهد بود.

از آنجا که هدف اصلی قوانین کپی رایت تشویق هنر و خلق آن از طریق حمایت از هنرمندان و ایده‌های خلاقانه منحصر به فرد آنها است، قانون گذاران ممکن است نیاز به در نظر گرفتن مالکیت مشترک داشته باشند.ماهری گفت: ما می‌توانیم قانون کپی رایت را گسترش دهیم و مواردی مانند مالکیت مشترک را در نظر بگیریم.

او افزود: اگرچه قانون کپی رایت در حال حاضر از سبک‌ها محافظت نمی‌کند، اگر شما اثر هنری خلق کنید که بسیار شبیه به یک شخص باشد، شاید آن ها به نوعی مالکیت مشترکی داشته باشند.

کلام آخر

با توجه به اینکه تا به امروز هیچ قانون کپی رایتی وجود نداشته که به طور خاص به محتوای تولید شده توسط هوش مصنوعی بپردازد و این وضعیت همچنان به صورت موردی در دادگاه حل می‌شود، شاید لازم باشد که افراد در فرآیند کار خلاقانه خود، نحوه استفاده از هوش مصنوعی مولد را در نظر بگیرند تا از این به بعد از ایجاد مشکلات مربوط به کپی رایت جلوگیری شود.