بررسی «تنبورنوازی» در شانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران

به گزارش گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، صبح دوشنبه ۱۹ تیر ۱۴۰۲ سومین نشست پژوهشی شانزدهمین دوره جشنواره موسیقی نواحی ایران (منطقه ۴) به میزبانی کرمانشاه با موضوع «شیوه‌های تنبور نوازی» برگزار شد.

در ابتدای این نشست محمدعلی مرآتی (دبیر جشنواره) با اشاره به حضور اساتید بزرگ تنبور نوازی در استان کرمانشاه گفت: تنبور نوازی و آواز‌هایی که بدون ساز اجرا می‌شوند از موسیقی‌های کهن این منطقه محسوب می‌شوند.

وی تنبور نوازی را یکی از موسیقی‌های کهن ایران زمین عنوان و اظهار کرد: ممکن است شیوه‌های نوازندگی تنبور روستا به روستا، شهر به شهر و حتی فامیل به فامیل متفاوت باشد و این تفاوت نیز صرفاً به دلیل تکنیک‌ها و نبوغ اساتید نوازندگی تنبور این مناطق است.

در ادامه این نشست پژوهشی سید هومن روتابی دهلقی تنبور نواز و پژوهشگر موسیقی شناسی با بیان اینکه شهر صحنه دارای موقعیت جغرافیایی بسیار مهمی است، اظهار کرد: صحنه شهری بسیار زیبا و حاصلخیز است که بستر را برای زندگی فراهم کرده است. این شهر در جغرافیای کوچک خود با اقوام و گویش‌های مختلف زبانی همسایه است؛ همچنین در مسیر مهم و باستانی راه ابریشم قرار گرفته است. در واقع ساکنین صحنه علاوه بر همسایگی با اقوام مختلف، در کنار فرهنگ‌هایی قرار گرفته که از راه ابریشم عبور می‌کنند. مردم این شهر همچنین دارای فرهنگی مهاجر پذیر و صلح دوست هستند.

او ادامه داد: به دلیل ویژگی‌های منطقه جغرافیایی صحنه، تعداد خاندان‌ها و خانواده‌هایی که تنبور در آن‌ها جریان دارد در صحنه بیشتر از سایر مناطق است. خانواده‌هایی که در گذشته در منطقه گوران، کردستان عراق و منطقه کوهدشت لرستان امروز در صحنه زندگی میکنند چراکه آب کافی و خاک حاصلخیز دارد.

این پژوهشگر حوزه موسیقی‌شناسی اظهار کرد: علت دیگر تمایز موسیقی صحنه، حس همزیستی مردم این شهر است؛ عرفایی که نوع تفکر خاصی دارند، همیشه به صحنه رجوع کردند و مردم صحنه نیز برای همزیستی مسالمت آمیز با آن‌ها سعی کردند با حفظ اصالتی که در مقام‌های موسیقی و تنبور نوازی داشتند، با این عرفا هم‌زبان و همدل شوند.

روتابی همچنین با اشاره به وجود گویش فارسی در برخی آثار تنبور نوازان صحنه ادامه داد: موسیقی صحنه علاوه بر خوانش اشعار معنوی کُرد، با شعر فارسی عجین بودند و بزرگان تنبور نوازی صحنه اشعاری از مولانا، حافط و سایر شعرا را با تنبور احراز کردند که این‌ها باعث تمایز تنبور صحنه شده است.

این پژوهشگر حوزه موسیقی‌شناسی همچنین دربار قدمت ساز تنبور گقت: تنبور باستانی بر اساس کتیبه‌ها و اسناد موجود تاریخچه‌ای حدود ۵ هزار ساله دارد، اما تنبوری که امروز می‌شناسیم، تاریخچه‌ای در حدود ۸۰۰ سال دارد و در آن سال‌ها مقام‌های تنبور برای مراسم‌های آیینی وارد زندگی مردم شده است.

بخش منطقه‌ای شانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران، در دو بخش «نشست‌های پژوهشی» و «اجرا‌های صحنه‌ای» به دبیری محمدعلی مرآتی و در یک گستره ملی به همت دفتر موسیقی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، توسط انجمن موسیقی ایران و با همکاری ادارات کل فرهنگ و ارشاد استان‌های سراسر کشور به‌صورت غیررقابتی، طی روز‌های ششم الی بیست و سوم تیر ماه به میزبانی ۵ استان گلستان (۶ الی ۸ تیر)، چهارمحال و بختیاری (۱۰ تا ۱۲ تیر)، آذربایجان شرقی (۱۴ تا ۱۶ تیر)، کرمانشاه (۱۷ تا ۱۹ تیر) و کرمان (۲۱ تا ۲۳ تیر) در حال برگزاری است.