دستیاران آموزشی جایگزین استادان حق‌التدریس می‌شوند/ ثبت‌نام بیش از ۳۳ هزار دانشجوی دکتری متقاضی تدریس

گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا- پروین طالبیان؛ در اکثر سیستم‌های آموزش تحصیلات تکمیلی، یکی از اهداف تربیت دانشجویان دکتری، تامین نیروی انسانی نظام آموزش عالی و به عبارتی تربیت استادان آینده است. این مهم، از دیدگاه ارتقای تخصصی دانشجویان دکتری، مورد توجه همه دانشگاهها از جمله دانشگاه آزاد اسلامی بوده است. اما بال دیگر این نظام تربیتی، انتقال مهارتهای معلمی از دیدگاه علوم تربیتی است و این موضوع، حلقه مغفول زنجیره استادپروری است.

واضح است که آموزش این مهارت تنها از مسیر تمرین و تجربه حاصل میشود. دانشجویی که هرگز فرصت تدریس نداشته است، استاد خوبی نمیشود. پس نظام تربیت استاد آینده، نیازمند فرآیند مشق استادی است. مشقی که از مسیر تدریس به مقاطع پایینتر و دانشجویان جوان عملی میشود. این موضوع، نه تنها راه استادپروری است، بلکه به عمیقشدن دانش تخصصی دانشجویان دکترا هم کمک شایانی می کند. 

دانشگاه آزاد اسلامی، در این زمینه با توجه به ظرفیت عظیم آموزشی خود در دورههای کاردانی و کارشناسی، برنامه ویژه مد رسی را به عنوان دستیار آموزشی برای دانشجوی دکتری منتخب تدوین و اجرایی کرده است. دکتر محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در این باره به خبرنگار آنا می‌گوید: بخشی از آموزش دانشجویان دوره دکتری در همه دانشگاه‌های معتبر دنیا، حضور در فرآیند آموزشی است این رویکرد در دانشگاه‌های خوب داخلی نیز اجرا می‌شود. 

وی یکی هدف از اجرای طرح دستیار آموزشی در دانشگاه آزاد اسلامی را ارتقای دوره دکتری می‌داند و عنوان می‌کند این دانشجویان قوی‌ترین نیرهایی هستند که می‌توانند با در تعامل با دانشجویان مقاطع پایین‌تر به‌روز عمل کنند و باعث ارتقای دوره‌های کاردانی و کارشناسی شوند. رئیس دانشگاه آزاد اسلامی همچنین طرح دستیار آموزشی را فرصتی برای شناسایی استادان آینده دانشگاه می‌داند.

بر این اساس ثبت‌­نام دانشجویان دکتری برای دوره ویژه مدرسی در قالب دستیاری آموزشی از 28 خرداد 1402 از طریق سایت باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان آغاز شده و تا روز 7 تیرماه ادامه خواهد داشت.

ضرورت کسب تجربه آموزشی

پیام نجفی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار آنا عنوان می‌کند: دانشجویان دکتری به سطحی رسیدند که با توجه به تجربه و تحصیلاتی که دارند تجربه آموزشی پیدا کنند و بتوانند یک دور خودشان را تست کنند که قابلیت های آموزشی شان به چه نحوی است و در صورت نیاز آن را در حین آموزش و تدریس ارتقاء دهند تا بتوانند توانمندی و دانسته هایشان را ارتقا دهند، این طرح دستیار آموزشی طرح بسیار خوبی در این مسیر خواهد بود.

جایگزینی دستیاران با استادان حق التدریس

یکی از اهداف طرح دستیار آموزشی حذف استاد حق‌التدریس در دانشگاه آزاد اسلامی عنوان شده و در این باره توحید پوررستم رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی بیان می‌کند: دانشگاه آزاد اسلامی در حال حاضر 22 هزار هیئت علمی تمام وقت و 32 هزار حق التدریس دارد. سیاست دانشگاه این است که اساتید حق التدریس را به سمت صفر نیل دهد و اساتید به صورت هیئت علمی تمام وقت یا وابسته یا دانشجویان دکتری باشند که به عنوان دستیار آموزشی تدریس را برعهده خواهند داشت.

جذب دستیار آموزشی پزشکی

از طرفی قرار است که طرح دستیار آموزشی در واحدهای علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی نیز اجرایی شود، در این زمینه علیرضا خوشدل رئیس دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی مطرح می‌کند: در حوزه علوم پزشکی استفاده از دستیاران آموزشی سابقه دیرینه دارد و با توجه به ابلاغیه سازمان مرکزی، سعی کردیم رویه گذشته را با ابلاغیه جدید انطباق بدهیم. بنابراین این فرآیند را به حوزه های علوم پایه گسترش دادیم و خوشبختانه می توانیم بیش از 90 درصد نیاز خودمان را به اعضای هیئت علمی حق التدریسی را با دستیار آموزشی جایگزین کنیم.

مدرس پروری در دانشگاه آزاد

محمد علی اکبری معاون علوم، مهندسی و کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی نیز این روش را در مدرس‌پروری موثر می‌داند و عنوان می‌کند: دانشگاه‌های معتبر معمولا این کار را انجام می‌دهند و آن را به عنوان TA یا دستیار آموزشی می‌دانند.

وی اجرای این طرح را برای شناسایی استعدادهای ویژه موفق می‌داند چراکه معتقد است دانشجویان موفق در تحصیل می‌توانند آموزگاران موفقی باشند. علی اکبری این دانشجویان را مسئولیت پذیرتر از استادان حق‌التدریس معرفی می‌کند و می گوید: از آنجایی که دانشجویان به مقاطع پایین‌تر تدریس می‌کنند می‌توانند تجربه خوبی را در تدریس به دست آورند.

آمار ثبت‌نام نشان می‌دهد برنامه به کارگیری دانشجویان دکترا تحت عنوان دستیار آموزشی برای تدریس در دوره های کارشناسی و کاردانی دانشگاه آزاد اسلامی با استقبال کم نظیری از سوی دانشجویان دانشگاه آزاد مواجه شده است. حامد حسن پور رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان به خبرنگار آنا اعلام می‌کند: 33 هزار و 626 نفر در طرح دستیار آموزشی ثبت‌نام کرده‌اند.‌ وی ادامه می‌دهد پس از پایان مهلت ثبت‌نام، ارزیابی علمی آغاز می‌شود و بنا است از اول مهر ماه 15 هزار دانشجوی دکترا در دوره‌های کارشناسی و کاردانی در کلاس درس به عنوان مدرس حضور یابند.

بر این اساس دانشجویان دکتری پذیرفته شده در این دوره، با گذراندن 40 ساعت دوره­ توانمندسازی مدرسی به صورت فشرده و رایگان، آماده تدریس دانشگاهی می‌شوند و با عنوان دستیار آموزشی (TA)، به صورت هدایت ­شده و با نظارت استاد پشتیبان، در کسوت مدرس دانشگاهی حاضر م‌ی­شوند. در این برنامه، دستیاران آموزشی علاوه بر فرصت تجربه تدریس در محیط واقعی و حرفه‌­ای و کسب مهارت تدریس و انتقال مفاهیم، موفق به تعمیق دانش تخصصی خود از طریق تدریس دانشگاهی (Learning by Teaching) می­‌گردند و می‌توانند از جایزه تحصیلی برای کاهش شهریه دوره دکتری استفاده کنند.