نارنجستان قوام شیراز؛ عطر بهار و هنر معماری ایران

به گزارش گروه بازار خبرگزاری علم و فناوری آنا، شهر شیراز یکی از معروف‌ترین و گردشگری‌ترین شهرهای ایران با تاریخی باشکوه و غرورآفرین است. شاید تابه‌حال به شهر شیراز برای تعطیلات بهاری سفر کرده باشید. از اماکن گردشگری معروف این شهر حافظیه و سعدیه و همچنین تخت جمشید است. اما شاید کمتر کسی با نارنجستان قوام آشنا باشد. در ادامه در مورد باغ نارنجستان قوام شیراز و بخش‌های مختلف آن بیشتر آشنا خواهیم شد.

معرفی نارنجستان قوام شیراز

نارنجستان قوام در شیراز یکی از اماکن دیدنی این شهر است. برای دسترسی به این مجموعه می‌توانید از سمت چهارراه نمازی در طول خیابان لطفعلی‌خان زند به سمت شرق حرکت کرده و پس از گذشتن از مسجد نصیرالملک، این مجموعه را در سمت چپ خود مشاهده کنید. اگر برای سفر به شیراز با خرید بلیط قطار و یا هواپیما اقدام می‌کنید، پیشنهاد می‌کنیم بازدید از این باغ موزه زیبا را از دست ندهید. در واقع این مکان یک خانه باغ بزرگ و گسترده است که از درختان نارنج پر شده و عمارتی با معماری منحصر به فرد در آن وجود دارد. تاریخچه نارنجستان قوام شیراز احتمالا به دوران قاجار باز می‌گردد. زمانی که خاندان قوام الملک دستور ساخت این عمارت بزرگ را دادند و پس از اتمام، به نام خانه قوام شناخته شد. اگر در بهار وارد این باغ شوید، بوی بهار نارنج و هوای سبکی که درختان نارنج در باغ ایجاد کرده‌اند، باعث لذت و آرامشتان خواهد شد. علت نام گذاری این عمارت به نارنجستان قوام، وجود درختان نارنج بوده است. در سفر خود بازدید از عمارت زیبای نارنجستان قوام شیراز را با گچ‌بری‌ها، نقاشی‌ها و آیینه‌کاری‌هایش از دست ندهید.

نارنجستان قوام شیراز کجاست؟

باغ نارنجستان قوام در خیابان لطفعلی‌خان زند، واقع در بلوار زینبیه قرار دارد که با وسایل نقلیه عمومی و خودروی شخصی دسترسی به آن راحت است. حدود ۳۰۰ متر فاصله را پس از ورود به خیابان لطفعلی‌خان زند باید طی کنید تا رو به روی در نارنجستان قرار بگیرید. اگر با خرید بلیط قطار مشهد شیراز به این شهر سفر می‌کنید و خودرو شخصی ندارید، با استفاده از خط یک مترو خودتان را به ایستگاه ولیعصر برسانید و پس از آن در پایانه، سوار خط ۷۱ اتوبوس شوید. با این حال باز هم کمی پیاده روی تا نارنجستان قوام شیراز حالتان را خوب خواهد کرد. از باغ نارنجستان قوام شیراز تا برخی از جاهای دیدنی شهر مانند حرم شاهچراغ و مسجد نصیر الملک فاصله‌ای نیست که می‌توانید از آن‌ها نیز بازدید به عمل آورید.

آشنایی با تاریخچه نارنجستان قوام

تاریخچه ساخت عمارت نارنجستان قوام در شیراز دقیقا مشخص نیست اما بر اساس معماری آن و گچ‌بری‌ها، احتمال داده شده که این باغ در سال‌های بین ۱۲۵۷ تا ۱۲۶۷ در دست ساخت قرار گرفته است. علی محمدخان قوام‌الملک دوم پس از مرگ قوام‌الملک اول دستور ساخت بنایی اختصاصی را در باغ داد اما قبل از این که این بنا به اتمام برسد از دنیا رفت و جای خود را به پسرش محمدرضاخان قوام‌الملک سوم داد. سر انجام پس از سال‌ها، این عمارت و خانه باغ، به نارنجستان قوام شیراز تبدیل شد.

مساحت کلی این باغ حدود ۳۵۰۰ مترمربع است که در آن عمارتی به مساحت ۹۵۰ متر نیز قرار دارد. ساختمان درونی نارنجستان قوام شیراز، تا مدت‌ها خانه شخصی محمدرضاخان قوام بود؛ بعدها به پسرش قوام‌الملک چهارم، و سپس به قوام‌الملک پنج یعنی ابراهیم‌خان رسید. ابراهیم‌خان پیش از مرگ این نارنجستان را برای فعالیت‌های هنری به دانشگاه شیراز اهدا کرد.

بخش‌های عمارت نارنجستان قوام شیراز

در ابتدا که وارد نارنجستان شوید، با محوطه باغ و عمارت بزرگی که در آن قرار دارد مواجه خواهید شد. در سمت چپ آن قهوه‌خانه نارنجستان قرار گرفته و در دو طرف ایوان برای ورود به عمارت پلکان‌هایی ایجاد شده است. خرید بلیط قطار مشهد شیراز از یوتراوز بهترین روش زمینی برای سفر به این شهر و بازدید از اماکن دیدن مانند نارنجستان قوام است. این نارنجستان به یک ساختمان منتهی نمی‌شود. عمارت اصلی که در بخش شمالی نارنجستان واقع شده محل مراسم‌ها و اقامت افراد بالامقام بوده است. در ادامه با بخش‌هایی از موزه نارنجستان قوام شیراز آشنا خواهیم شد.

معماری ورودی نارنجستان

اگر عکس از نارنجستان قوام شیراز و در ورودی آن دیده‌ باشید، حتما می‌دانید که در ورودی از جنس چوب ساج است که با دیواره‌ای از آجر احاطه شده و بازدیدکنندگان را به داخل هدایت می‌کند. در بالای این در کتیبه‌ای وجود دارد که با برروی آن تاریخ ساخت همراه با آیاتی از قرآن با استفاده از مرمر صورتی نوشته شده است. پس از این که از در عبور کنید، فروشگاه کوچکی را خواهید دید که برای خرید کالای سنتی و سوغاتی ایجاد شده است.

عمارت اصلی نارنجستان قوام

پس از اینکه از باغ نارنجستان عبور کنید به عمارت اصلی برخواهید خورد که ایوانی بزرگ دارد و با دو ستون از جنس سنگ مرمر با الهام از معماری زندیان ساخته شده است. در جست و جوهای اینترنتی خود احتمالا عکس نارنجستان قوام شیراز را دیده‌اید. تزییناتی که در داخل عمارت اصلی وجود دارد، هنر دوران قاجار در معماری ساختمان را نشان خواهد داد. این ساختمان از دو طبقه و یک زیرزمین ساخته شده و ایوان بزرگی نیز در آن ایجاد شده است. از زیر زمین برای انبار و نگهداری مواد غذایی مانند حبوبات و برنج، و یا به عنوان اسلحه‌خانه مورد استفاده قرار می‌گرفته است. همچنین ۲۰ اتاق در کل این ساختمان وجود دارد.

ایوان عمارت نارنجستان شیراز

یکی از زیباترین و جذاب‌ترین بخش‌های دیدنی عمارت نارنجستان، ایوان آن است که به نحو شگفت‌انگیز و باشکوهی طراحی شده است. دو ستون استوانه‌ای از جنس مرمر که رو به‌ روی حوض و حیاط نارنجستان ساخته شده بیان‌گر ایوان عمارت است. سرستون‌های مقرنس‌کاری‌ شده جلوه‌ی زیبایی به ایوان ساختمان اصلی داده است. کنده‌کاری‌ها، نقاشی‌ها و حتی آینه‌کاری‌ها بخش اصلی جذابیت ایوان عمارت و عظمت آن است. برای طراحی سقف این ایوان از نقاشی‌های ماهرانه‌ای استفاده شده است. بیشتر نقاشی‌هایی که در این عمارت دیده می‌شود، اثر دست هنرمندانه لطفعلی خان است.

اتاق‌های عمارت با شیشه های رنگی زیبا

از ایوان عمارت که عبور کنیم، می‌رسیم‌ به اتاق‌ها و فضای داخلی آن که جزو اصلی ساختمان هستند. از دو طرف ایوان پلکان‌هایی ایجاد شده که به فضای داخلی و همچنین بهارخواب نارنجستان قوام شیراز راه دارد. اتاق اصلی ساختمان، از آینه‌کاری‌ها و رنگ‌های بسیار زیبایی تزیین شده است. این اتاق به تالار آیینه معروف است و محل اقامت و میهمانان و افراد بالامقام نزدیک بوده است. آیینه‌کاری‌های سقف و دیوارها فضایی شگفت‌انگیز را ایجاد کرده که از دیدن آن نمی‌توان سیر شد. آنقدر جزئیات در طراحی و تزیینات این اتاق‌ به کار رفته است که هر چقدر به آن خیره شوید، باز هم از زیبایی‌اش دل نخواهید کند. اگر به سقف نگاهی بیاندازید، فرشی از آیینه را خواهید دید که به طرز هنرمندانه‌ای ایجاد شده است.

موزه اشیای قدیمی نارنجستان قوام شیراز

همانطور که در قسمت‌های قبل از این مقاله اشاره‌ کردیم، نارنجستان قوام به دانشگاه شیراز اهدا شد و سرپرست آن پروفسور آرتور پوپ بود. در آن زمان این فرد اشیای قیمتی و قدیمی و کتاب‌های خود را در این عمارت در معرض دید عموم قرار داد. زیر زمین قسمت شمالی عمارت نارنجستان به عنوان موزه فعالیت خود را در آن زمان آغاز کرد. از جمله اشیایی که در این موزه قرار دارد، ظروف قدیمی، کاشی‌کاری‌ها، انواع سکه و تابلو‌ها هستند. هم اکنون نیز در این موزه کتاب‌خانه‌ای وجود دارد که کتاب‌های پروفسور آرتور پوپ نگهداری می‌شود.

حمام گچینه نارنجستان

یکی از حمام‌های قدیمی که در شهر شیراز قرار دارد و با تونلی به نارنجستان قوام متصل شده، حمام گچینه است که بخشی از نارنجستان قوام در شیراز به شمار می‌رود. سال ساخت این حمام به ۱۳۰۰ هجری شمسی باز می‌گردد. طبق گمانه‌زنی‌هایی که وجود دارد، بخشی از این حمام که بعدها کشف شد، حمام خصوصی قوام‌ها بوده است. در سال ۱۳۷۱ این بنا توسط میراث فرهنگی خریداری شد و هم اکنون امکان بازدید از آن وجود ندارد.

بخش جنوبی نارنجستان

در بخش جنوبی نارنجستان ساختمان‌هایی وجود دارد که یکی از دو راهرو آن با قسمتی از در ورودی باغ به حیاط اصلی وصل شده است. به دو طرف این راهروها که نگاهی‌بیاندازید، دو ایوان سراسری با چهار ستون و دو نیم ستون خواهید دید که از جنس چوب هستند و منبت‌کاری شده‌اند. کف این ایوان‌ها با استفاده از کاشی‌های آبی و سفید کاشی‌کاری شده و زیبایی منحصربه‌فردی به آن‌ها داده است. در دوطرف عمارت جنوبی تعداد ۶ اتاق دارد که در آن زمان به دفتر کار حاکم معروف بوده است. در واقع ایوان‌ها هم به نوعی اتاق انتظار برای مراجعه کنندگان بوده است.

ساعات بازدید نارنجستان قوام شیراز

در سفر خود به شهر شیراز به هیچ عنوان بازدید از نارنجستان قوام را از دست ندهید. برای بازدید از این مکان دیدنی در روز‌های عادی به جز تعطیلات رسمی و ایام سوگواری، می‌توانید از ۸ صب تا ۹ شب مراجعه کنید. آدرس نارنجستان قوام شیراز نیز خیابان لطفعلی‌خان زند، نرسیده به خیابان زینبیه است‌.

در انتها

در این مقاله با معرفی یکی از بهترین اماکن دیدنی شیراز همراه شما عزیزان بودیم. جهت کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به وبسایت رسمی یوتراوز مراجعه کنید و از تخفیفات ویژه بهره‌مند شوید.