مصرف همزمان ترامادول و دیگر مواد مخدر، میانبری برای مرگ/ ورزشکاران از این قاعده مستثنی نیستند
الهه خانی، گروه اجتماعی- ترامادول یک داروی شبه مورفین (اپیوئید) و ضد درد است که در بازار دارویی ایران به صورت قرص و کپسول 50 و 100 میلی‌گرم و آمپول 100 میلی‌گرم وجود دارد. این دارو برای درمان دردهای نسبتاً حاد یا مزمن از قبیل دردهای بعد از عمل جراحی و دردهای سرطانی استفاده می‌شود .
چند سالی است که تعدادی از مصرف کنندگان مواد مخدر مانند تریاک و هروئین از قرص ترامادول به عنوان یک داروی مکمل مخدر استفاده می کنند یا افرادی برای ترک خودسرانه تریاک و هروئین از ترامادول با دوزهای بالا و گاه تا 20 عدد قرص 100 میلی گرمی به مصرف تراماول روی می‌آوردند. علاوه بر این شاهد مصرف این دارو در بین جوانان و نوجوانان هستیم زیرا اینگونه تصور می‌کنند که ترامادول دارویی است که به آن معتاد نمی‌شوند.
در همین راستا سراغ پرویز افشار، معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت‌های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر رفتیم تا در خصوص عوارض مصرف این دارو با او به گفت‌و‌گو بپردازیم.
* آقای دکتر قرص ترامادول عموما برای درمان چه بیماری‌هایی تجویز می‌شود؟
- ترامادول یکی از داروهای ضد درد متوسط الاثر است که از ترکیبات نارکوتیک یا شبه‌مخدر محسوب می‌شود. از ترامادول بیشتر در درمان دردهای عضلانی- اسکلتی استفاده می‌شود که توسط متخصصین مرتبط ارتوپدی و استخوان و مفاصل تجویز می‌شود. این دارو باید تحت کنترل و توسط پزشک مرتبط تجویز شود و داروخانه‌ها موظف‌اند این دارو را تنها در صورت ارائه نسخه به بیمار تحویل دهند.
* این باور عموم را که این دارو اعتیاد آور نیست، تایید میکنید؟
- متأسفانه در سنوات گذشته مصرف بیرویه ترامادول باعث شده که تعدادی از هموطنان به این دارو وابستگی پیدا کنند بر خلاف آن چیزی که برخی‌ها به آن معتقدند که ترامادول مسکنی همانند آسپرین، ژلوفن و یا استامینوفن است این اعتقاد صحیح نیست؛ این دارو موجب وابستگی بیمار می‌شود و کسانی که این دارو را استفاده می‌کنند به تدریج در آنها نسبت به ترامادول تحمل ایجاد می‌شود به گونه‌ای که مجبور می‌شوند مصرف خود را روز به روز افزایش دهند و هر چه مصرف تعداد قرص‌های ترامادول افزایش پیدا کند مسمومیت دارویی آن شدیدتر خواهد بود.
*مصرف بیش از اندازه ترامادول جز اعتیاد چه عوارض دیگری به دنبال دارد؟
- اثرات ایجاد ناهنجاری‌های ناشی از مصرف ترامادول در زنان حامله باعث ناهنجاری نوزادان می‌شود و این موضوع کاملا اثبات شده است. مصرف بیرویه ترامادول موجب مسمومیت کبدی، تشنج‌های مقاوم به درمان و مرگ و میر می‌شود. این عوارض جدی است که ترامادول را در دسته داروهای دارای خطر قرار داده است و تأکید جدی ما این است که این دارو مصرف نشود مگر با تجویز پزشک آن هم در مدت بسیار محدودی به عنوان مثال برای دردهای ارتوپدی از پنج روز تا یک هفته می‌توان مصرف ترامادل را پیشنهاد داد آن هم بعد از عمل جراحی ادامه مصرف این دارو پس از آن به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
* مصرف ترامادول با دیگر مواد مخدر چه عوارضی را به همراه دارد؟
- برخی ترامادول را با سایر مواد مصرف می‌کنند مثلا کسانی که شیشه مصرف می‌کنند و تصور می‌کنند که مصرف شیشه باعث سرخوشی آنها می‌شود بعد از مدتی از این سرخوشی خسته می‌شوند و تصمیم می‌گیرند تا خُلق خود را تنظیم کنند لذا برای تنظیم خُلق به سمت و سوی نارکوتیک‌ها می‌روند که مقداری سرخوشی خُلق را کاهش می‌دهد و در این زمان به سمت مصرف ترامادول می روند. برخی ممکن است در کنار ترامادول، الکل یا داروهای خواب‌آور نیز مصرف کنند. به عنوان یک قاعده کلی هر چه تعداد مواد مخدری که مصرف می‌شود، افزایش پیدا کند خطر مسمومیت، عوارض جدی و مرگ و میر به همان میزان افزایش پیدا می‌کند.
* برنامه‌ای برای کاهش تولید این دارو در کشور یا حداقل تولید همراه با نظارت وجود ندارد؟
- کسانی که مواد مخدر را به طور همزمان مصرف می‌کنند در معرض خطر جدی اوور دُز قرار دارند. در سال گذشته با کمک وزارت بهداشت موفق شدیم میزان ترامادول را در کشور به شدت کاهش دهیم. میزان تولید ترامادول با توجه به مجوزی که وزارت بهداشت صادر می‌کند در شرکت‌های ایرانی به شدت کاهش پیدا کرده است اما متأسفانه چون در سنوات قبلی ترامادول به اندازه کفایت وجود داشته است و تعدادی از افراد وابسته به ترامادول شده‌اند و کشش بازار وجود دارد متأسفانه گزارش‌هایی به دست ما رسیده که نشان می‌دهد ترامادول با بسته‌بندی و مارک کارخانه ایرانی در تعدادی از کشورهای همسایه تولید و به صورت غیر قانونی وارد بازار ایرانی می‌شود. اطلاعات ما حاکی از آن است که تعدادی از این داروهایی که شبیه کارخانجات ایرانی تولید می‌شوند حتی ممکن است ترامادول نباشند و یکسری داروهای تقلبی باشند که عوارض داروهای تقلبی نیز خود داستانی مجزا دارد و باعث مرگ و میر و عوارض جدی می‌شود.
* دوره‌های ترک اعتیاد به داروی ترامادول وجود دارد؟
- کسی ترامادل را به منظور کنترل درد مصرف می‌کند که توسط پزشک تجویر نشده یا در ابتدای مصرف، پزشک برای آن دوز کمی تجویر کرده اما امروز خود ترامادل را با دوز بالا مصرف می‌کند این فرد به طور حتم به مصرف این قرص معتاد شده است و باید به مراکز درمانی برای ترک مراجعه کند. ترک ترامادل توسط متخصصین قابل انجام است و در دوره‌های درمانی این کار انجام می‌شود از هموطنان خواهش میکنم به هیچ دارویی خارج از نظام دارویی و تجویز پزشک پناه نبرند.
* عموما اینگونه تصور می‌شود که مصرف بیش از اندازه این دارو تنها باعث اعتیاد در افراد عادی می‌شود و ورزشکاران به دلیل داشتن قدرت جسمی بیشتر از این قاعده مستثنی هستند، آیا این تصور صحیح است؟
- عوارض مصرف این دارو در بین افراد معمولی و ورزشکاران یکسان است و می‌توان تاکید کرد اثرات مصرف این دارو روی هر دو دسته شدید است. افراد ورزشکار باید دقت کنند و صیانت بیشتری از خود نشان دهند. پناه بردن به اینگونه مواد برای اینکه ورزشکاران احساس می‌کنند قدرت و طاقت بیشتری نسبت به سایرین دارند ممکن است چنین ذهنیتی را در آنها ایجاد کند که این داروها در کوتاه مدت به آنها انرژی می‌دهد یا حالات روحی آنها را طوری تغییر می‌دهد که بتوانند موفقیت‌های ورزشی کسب کنند و وابستگی در آنها به وجود نمی‌آید که تمام این موارد باورهای غلطی است که در برخی اقشار و آدم‌هایی که از قدرت بدنی یا سابقه ورزشی برخوردارند، وجود دارد اما آنها هم از این قصه اعتیاد و عوارض پس از آن به هیچ عنوان مصون نیستند و مثل بقیه افراد، اثرات مواد روی آنها وجود دارد و نمی‌توانیم مدعی شویم که این اثرات بیشتر است و یا کمتر اما حداقل در حد جمعیت عمومی عوارض روی ورزشکاران هم دیده می‌شود. ورزشکاران وقتی که دچار وابستگی به مصرف این مواد می‌شوند برای اینکه بتوانند به اثرات قبلی دست پیدا کنند دوز مصرف را افزایش می‌دهند و این باعث می‌شود که در حین فعالیت ورزشی دچار اوور دوز شوند.
* اخیرا گزارش‌هایی مبنی بر فروش ترامادول و سایر قرص‌های ترک اعتیاد در عطاری‌ها اعلام شده است. ستاد مبارزه با مواد مخدر برنامه‌ای برای مقابله با این موضوع دارد؟
- در هر قشری ممکن است یکسری افراد متخلف وجود داشته باشند. در صنف عطاری و سایر صنوف هم ممکن است به فروش یکسری از کپسول‌های دست‌ساز مبادرت کنند و آن را تحت عنوان کپسول برای ترک اعتیاد یا فروش دارو به مصرف‌کننده عرضه کنند. در این زمینه مهم‌ترین اتفاقی که باید بیفتد فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی به مردم است. کنترل این حجم از مغازه‌های عطاری با توجه به اینکه سیستم‌های نظارتی هم به اندازه کفایت نیرو ندارند، کار ساده‌ای نیست. مردم باید به این باور برسند که به هیچ عنوان برای تهیه هیچ دارویی به عطاری یا مغازه دیگری مراجعه نکنند اگر می‌خواهند دارو تهیه کنند باید به داروخانه مراجعه کنند. اثبات شده است بسیاری از داروهای دست‌سازی که در قالب کپسول تهیه و نام آن را داروی گیاهی می‌گذارند درونش به مقدار زیادی ماده شیمیایی خطرناک وجود دارد. وقتی دارویی خارج از نظام داروخانه‌ای به فروش می‌رسد به طور حتم این دارو تقلبی است و بخش قابل توجهی تاریخ مصرف آنها گذشته است و برای به فروش رسیدن آن تاریخ ثبت شده بر روی دارو دست‌کاری شده است که این خود عوارض جدی برای مصرف‌کننده به وجود می‌آورد.
اتحادیه صنف عطاران و معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت و دادسرای جرائم پزشکی و سازمان نظام پزشکی همه به دنبال این موضوع هستند که در بازرسی از عطاری‌ها اگر با چنین موردی مواجه شدند برخورد لازم انجام شود اما چیزی که باعث می‌شود این رفتارها کاهش پیدا کند فرهنگ مردم است و رسیدن به این باور که باید هر اقلامی را از مبادی ذیربط خود تهیه کنند.
انتهای پیام/