مجازات مالی کلاهبرداری در فضای مجازی باید افزایش یابد

به گزارش گروه جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، محمد صمدی شهیدلو، قاضی جرائم رایانه‌ای در مورد جرائم مربوط به كلاهبرداری در فضای مجازی گفتگوی انجام شده است که در ادامه آن را بخوانید.

 آیا راهكارهای حقوقی و قضایی می‌توانند عامل بازدارنده كلاهبرداری‌ها در فضای مجازی باشند؟

صمدی: قطعاً یكی از عوامل بازدارنده كاهش جرائم حوزه كلاهبرداری مجازات‌هایی است كه برای آن حوزه قرار داده می‌شود اما تنها عامل بازدارنده نیست، اگر اقتصاد پویا داشته باشیم و اشتغال برای جوانان ایجاد شده باشد قاعدتاً اشخاص به فكر رفتن به سمت كلاهبرداری رایانه‌ای نخواهند رفت. باید علاوه بر اینكه در این حوزه آگاهی مردم را نسبت به رفتار‌های جدید بیشتر كنیم؛ مجازات‌ها به نحوی تعیین شوند تا بازدارندگی آنها بیشتر باشد. قانون جرائم رایانه‌ای در این حوزه به خوبی عمل كرده و با اقتباس از قوانین كشورهای دیگر و اساتید حقوق نسبت به این قضیه تصمیم و مجازات‌ها را در نظر گرفته. وقتی حوزه جرائم كلاهبرداری مالی است باید برای مجرم مجازات‌های مالی بیشتر در نظر گرفت تا بازدارندگی بیشتری داشته باشد.

به نظر شما شدت یا مدت مجازات، تأثیر بیشتری در بازدارندگی از جرائم دارد؟

صمدی: این موضوع از نظر هر جامعه‌شناس و حقوقدان می‌تواند متفاوت باشد به نظر بنده در این موضوع مدت بیشتر در اجرای مجازات تأثیر بیشتری در مجرم دارد؛ متأسفانه دیده می‌شود مجرم بعد از خروج از زندان با سرعت زیاد مجدد اقدام به فعالیت‌های مجرمانه خود می‌كنند. مجازات‌ها وقتی برای كلاهبردار تأثیرگذارتر است كه مالی باشد و بعد از اینكه حبسی در نظر گرفته می‌شود مدتی او را در لوای قانون نگه داشت. رها كردن او در جامعه با وجود اینكه بخواهد برای خود شغلی ایجاد كند قطعاً مخاطراتی خواهد داشت و باید به فكر آیین‌نامه‌های اجرایی مجازات باشیم.

آیا برای مجرمینی كه حتی در حبس هم به جرائم خود ادامه می‌دهند، مجازات بیشتری در نظر گرفته می‌شود؟

صمدی: مجازات بیشتر در نظر گرفته می‌شود ولی مجازاتش همان حبس است و برای او فرقی نمی‌كند در زندان یا بیرون باشد و مرتكب رفتار خود می‌شود.

آیا جریمه مالی در حوزه جرائم رایانه‌ای تأثیرگذار بوده؟

صمدی: جریمه مالی تأثیرگذار است اما نه صد در صد، مجازات در ماده ۷۴۱ جرائم رایانه‌ای بیشتر از ماده ۶۷ قانون تجارت الكترونیك است و در ماده ۷۴۱ حبس را از یك تا پنج سال تعیین كرده، ضبط اموال در ماده ۶۷ اموال ناشی از جرم است مگر اینكه شكات دادخواست مطالبه خسارت ناشی از ارتكاب جرم را كنند در این صورت در دادگاه‌ها بنا بر شاخص بانك مركزی خسارت تعیین می‌شود. حبسی كه برای محكومین تعیین می‌شود طبق قانون جدید و كاهش مجازات‌های تعزیری مجرمین را جری‌تر كرده است.

آیا شدت عمل قانون می‌تواند راهكار قانونی و حقوقی برای كاهش جرائم فضای مجازی باشد؟

صمدی: مجازات‌های مقرر در قانون چند دسته است؛ مجازات‌های سالب حیات كه برای جرائم سنگین است و مجازات‌های سالب آزادی كه در جرم كلاهبرداری؛ قانونگذار حبس بیش از یك تا پنج سال را در نظر گرفته، این مجازات می‌تواند تأثیرگذار باشد اما كافی نیست و مجازات‌های مالی هم برای او در نظر گرفته می‌شود و رد مال به روز محاسبه می‌شود.

آیا می‌توان بستری را برای خریدوفروش‌های اینترنتی فراهم كرد تا كلاهبرداری‌ها به حداقل برسد؟

صمدی: مسئولینی كه در قوه قضائیه، مجلس یا دیوان عالی كشور هستند؛ می‌توانند نسبت به این قضیه تصمیم‌گیری كنند.

آیا راهكاری وجود دارد تا مردم قربانی كلاهبرداران فضای مجازی نشوند؟

صمدی: در حوزه جرائم رایانه‌ای در كل دنیا نتوانستند راهكاری برای پیشگیری از وقوع این جرائم به دست بیاورند و چاره‌ای جز آگاهی بیشتر مردم نداریم؛ یعنی باید مداوم مردم را از جرائم رایانه‌ای آگاه كنیم تا آنها در دام این فریبكاران نیفتند، راه دیگر این است كه افراد راجع به هر موضوعی كه اقدام می‌كنند با كسی كه در آن حوزه صلاحیت و آگاهی دارد مشورت كنند.

چقدر جرائم رایانه‌ای و قوانین مربوط به آن، ضمانت اجرایی دارند؟

صمدی: برای تك تك جرائم رایانه‌ای مجازات در نظر گرفته شده اما كفایت امر را نمی‌كند، علاوه بر ضمانت اجرایی كه در مواد قانون رایانه‌ای آمده باید راهكارهای جدیدی پیدا كرد تا بازدارنده باشد. در كل جرائم مالی رایانه‌ای آن‌چنان ضمانت اجرایی قوی ندارد. به نظر بنده باید اصلاح در قانون مجازات جرائم رایانه‌ای، موارد كلاهبرداری و كلیه جرائم مالی صورت بگیرد و مجازات مالی را دو یا سه برابر مبلغ برده شده تعیین كنند تا بازدارندگی آن بیشتر باشد.

در زمینه كلاهبرداری‌های رایانه‌ای مردم چگونه هوشیار باشند و پیشگیری كنند؟

صمدی: برای كسانی كه در دیوار و اینستاگرام خرید انجام می‌دهند پیشنهاد می‌كنم از سایت‌ها یا اشخاص معتبر خرید كنند. جنس را تا تحویل نگرفته و امتحان نكردند، هزینه پرداخت نكنند. اگر از اینترنت خرید می‌كنند خیلی مراقب درگاه پرداخت باشند پیامكی كه ارسال می‌شود اگر لینكی داشت روی آن نزنند و باید بررسی كنند. هنگام خرید با كارت، خودشان كارت بكشند و رمز را بزنند و اگر مجبور شدن رمز را بدهند سریع آن را عوض كنند.