دانش‌بنیان شدن اقتصاد چگونه منجر به توسعه صنعتی و فناورانه کشور می‌شود؟

خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ شواهد نشان می‌دهد که شرایط معامله‌ی ایران با دنیا در سطح کلان تغییر کرده است. در این ارتباط می‌توان به تغییر نقش ایران از تأمین کننده‌ی انرژی کشور‌های غربی پس از پیدایش نفت شیل، اعمال تحریم‌های بی سابقه بر کشورمان پس از سال ۲۰۱۲ و از بین رفتن معامله‌ی ایران و غرب در سطح کلان که شامل فروش انرژی و واردات فناوری و مواد واسطه‌ای بود، اشاره کرد. تمامی این واقعیات لزوم اتخاذ سیاست جدیدی را در ارتباط با دانش بنیان کردن اقتصاد مطرح کرده است که می‌تواند شامل تغییر سیاست‌های صنعتی کشور و گسترش تجارت غیرنفتی از طریق ترانزیت و راه ابریشم باشد. این هدف مهم تنها از طریق ورود فناوری به صنایع و استفاده‌ی حداکثری از ظرفیت‌های دانش بنیانی کشور میسر می‌شود.

**محوریت یافتن معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان

از این رو برای تحقق بخشیدن به رسوخ  فناوری به صنایع و استفاده حداکثری از ظرفیت‌های دانش بنیان موجود در کشور، ضرورت دارد نهادی وظیفه‌ی تنظیم گری را در حوزه‌ی دانش بنیانی برعهده بگیرد. به همین دلیل با توجه به شناختی که معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری از ظرفیت‌های شرکت‌های دانش بنیان از یک سو و نیاز‌های صنایع از سوی دیگر دارد، بهترین گزینه برای عملیاتی کردن این امر همین نهاد است.

**به کارگیری سیاست‌های بومی سازی صنعتی

در شرایط کنونی نیاز است با تغییر در سیاست‌های صنعتی و همسو شدن با نیاز‌های اکوسیستم جدید اقتصاد دانش بنیان کشور به سمت توسعه‌ی صنعتی گام برداریم.

ضرورت به کارگیری سیاست‌های بومی سازی صنعتی قبلاً نیز در کشور احساس شده بود. به همین دلیل راهکار‌هایی به اجرا گذاشته شد که بررسی‌ها نشان می‌دهد تا الان کارآیی لازم را نداشته اند. مثلاً قوانین حمایتی از تولید داخل تا به حال نتوانسته است نتیجه بخشی لازم را برایمان داشته باشد. به همین دلیل لزوم تغییر سیاست‌های بومی سازی صنعتی، گذار به فضای جدید اکوسیستم اقتصاد دانش بنیان و دانش بنیان کردن اقتصاد ملی مطرح شده است. به نظر می‌رسد، حمایت‌ها از تولید داخل تا کنون بیشتر به سمت اعطای رانت پیش رفته و نتوانسته است به ورود فناوری به صنایع منجر شود. بنابراین، نیاز است با تغییر در سیاست‌های صنعتی و همسو شدن با نیاز‌های اکوسیستم جدید اقتصاد دانش بنیان کشور به سمت توسعه‌ی صنعتی گام برداریم.

**تأمین مالی شرکت‌های دانش بنیان

ناگفته پیداست که شرکت‌های دانش بنیان برای کمک به اقتصاد کشور نیاز به تأمین مالی دارند. واقعیت این است که تحولات اقتصاد دانش بنیان و اکوسیستم فناوری کشور نیازمند تأمین مالی بیشتری است. همراستا با اکوسیستم جدید اقتصاد دانش بنیان کشور، نیاز بنگاه‌ها و شرکت‌های دانش بنیان به سرمایه‌ی در گردش و سرمایه گذاری در طرح‌های توسعه‌ای به شدت افزایش یافته است. بنابراین، نیاز است برای تأمین مالی این شرکت‌ها چاره اندیشی‌های اساسی انجام شود. در این راستا تلاش شده است تمهیداتی به کار گرفته شود. مثلاً، سیاست «اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه» از جمله مهم‌ترین ابزار‌هایی است که در این ارتباط مدنظر قرار گرفته است. اما «اعتبار مالیاتی تحقیق و توسعه» چیست وچگونه به کشور کمک می‌ند؟

در این طرح، قرار است هزینه‌های تحقیق و توسعه‌ی شرکت‌ها به عنوان اعتبار مالیاتی برای سال بعد آن‌ها در نظر گرفته شود. باید به این نکته اشاره کنیم که این روش نسبت به معافیت مالیاتی هدفمندی بیشتری دارد و امکان هزینه کرد مبالغ در حوزه‌های غیر توسعه‌ای را از بین می‌برد. به طوری که تنها آن دسته از هزینه‌های شرکت‌ها که در زمینه‌ی تحقیق و توسعه باشد، به عنوان اعتبار مالیاتی در نظر گرفته می‌شود. بنابراین، سیاست اعتبار مالیاتی دقیقاً با اکوسیستم جدید اقتصاد دانش بنیان کشور مطابقت دارد.

**ملزومات نقشه راه دانش بنیان شدن اقتصاد ملی

به منظور تحقق بخشیدن به تمامی آنچه ذکر شد، نیاز است معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری به عنوان موتور محرکه پیشبرد اقتصاد دانش بنیان کشور محوریت پیدا کند. در همین راستا باید نقش شرکت‌های دانش بنیان از تولیدکننده‌ی محصولات آزمایشگاهی به عامل اصلی تحقیق و توسعه‌ی صنعتی در کشور تغییر یابد. بازتعریف ارزیابی و حمایت‌های دولت از اکوسیستم اقتصاد دانش بنیان نیز از دیگر ملزومات است. در همین راستا باید به ایجاد تحول در سیاست‌های صنعتی کشور و به کارگیری فناوری و مواد واسطه‌ای تولید داخل توجه کافی داشته باشیم.