عزت نفس کودک ارمغان محبت بی‌قید و شرط والدین
خبرگزاری علم و فناوری آنا، کودکی دوره سنی بسیار حساسی را دربرمی‌گیرد که رفتارها و برخورد والدین و اطرافیان و بازخوردهایی که کودک از محیط پیرامونش دریافت می‌کند، می‌تواند سلامت روان او را تأمین کند و یا آن را به خطر بیندازد. ساده‌ترین رفتارها یا به ظاهر پیش‌پاافتاده‌ترین برخوردها می‌توانند سلامت روان کودک را به خطر بیندازند و زندگی آینده او را تحت تأثیر قرار دهند.
یکی از مهم‌ترین چیزهایی که در رشد و پرورش کودک و فرزندپروری اهمیت ویژه‌ای دارد، عزت نفس و روش‌های افزایش و تقویت آن در کودک است. تقویت این ویژگی و اهمیت دادن به آن آنقدر مهم است که به یکی از ضروری‌ترین مباحث در روان‌شناسی کودک تبدیل شده است.
عزت نفس از آن دسته مفاهیمی است که معنای واحدی برای آن وجود ندارد و از معنای آن تفاسیر گوناگونی می‌شود. برای مثال کریستوفر مراک در کتاب عزت نفس خودش بیان می‌کند ما هنوز به نقطه‌ای نرسیده‌ایم که اتفاق نظر قطعی روی عزت نفس داشته باشیم.
اما عزت نفس یا Self-esteem را در روان‌شناسی می‌توان به این شکل تعریف کرد: «هر فردی نسبت به ارزش‌های خودش بازتاب و برآوردی دارد که به این ارزیابی نسبت به ارزش‌های خود در روان‌شناسی عزت نفس می‌گویند». به زبان ساده‌تر به باور و اعتقادی که یک فرد درباره میزان ارزش و اهمیت خودش دارد، عزت نفس گفته می‌شود.
این عزت نفس در هر فرد به تدریج و در طول زندگی و تجربیاتی که کودک آن را دریافت می‌کند به وجود می‌آید. اهمیت این ویژگی آنقدر بالاست که به‌عنوان یکی از ملاک‌های ضروری برای تربیت فرزند معرفی می‌شود و نادیده گرفتن آن می‌تواند به بروز بسیاری از مشکلات در بزرگسالی شود. به طور کلی وجود عزت نفس به افراد کمک می‌کند که تصویر مثبت و ارزشمندی را در درون نسبت به خودشان ایجاد کنند.
در همین راستا با یکی از روان‌شناسان کودک به گفت‌وگو نشسته که نتیجه را باهم می‌خوانیم:
سمانه حقیری با بیان اینکه والدین ریشه‌های رشدی و بال‌هایی برای پرواز فرزندان خود به‌حساب می‌آیند، عنوان کرد: در واقع رفتار پدر و مادر می‌تواند تضمین‌کننده اصالت و رشد فرزندان در آینده باشد.
وی با بیان اینکه والدین پایه عزت نفس فرزندان خود را بنیان‌گذاری می‌کنند، ابراز کرد: والدین نخستین افرادی هستند که با کودکان ارتباط می‌گیرند بنابراین رفتار، تربیت و برخورد آن‌ها تأثیر بسزایی بر افزایش یا کاهش عزت نفس آن‌ها می‌گذارد.
این پژوهشگر روان‌شناسی گفت: بر اساس نظریه‌های روان‌شناسی احساس امنیت اساسی‌ترین نیاز کودک به حساب می‌آید و نخستین افرادی که می‌توانند این احساس را تأمین کنند والدین هستند در واقع اگر فرزند امنیت را از والدین خود دریافت کند عزت نفس خوبی در او شکل خواهد گرفت.
حقیری ضمن اشاره به کودکانی که احساس امنیت را از والدین خود دریافت نمی‌کنند، ابراز کرد: عزت نفس کودک با حمایت، محبت، پشتیبانی و سایر امور مهم تربیتی شکل می‌گیرد.
وی با اینکه کودکانی که از طرف والدین خود حمایت نشوند احساس ترس و استرس در زندگی خواهند داشت، عنوان کرد: متأسفانه یکی از مهم‌ترین ضعف‌های تربیت برخی والدین این است که در بیشتر موارد در قبال دوست داشتن و محبت به کودک، از او انتظار کاری را دارند برای مثال «اگر خوب درس بخوانی مامان دوست داره»، «اگر اتاقت رو تمیز کنی جایزه داری» و غیره.
این‌روان‌شناس با بیان اینکه پذیرش و دوست داشتن با شرط، به این مفهوم است که پدر و مادر عشق و محبت خود را در قبال کاری به کودک خود ابراز می‌کنند، یادآور شد: در این شرایط فرزند احساس می‌کند که کسی خود واقعی او را دوست ندارد و به‌صورت مستمر از خود می‌پرسد که آیا من خواستنی هستم؟
حقیری افزود: زمانی که کودک دچار اشتباهی می‌شود والدین با بیان کلماتی مثل «من تو را خیلی دوست دارم اما کاری که انجام دادی را دوست ندارم و رفتارت اشتباه بود» او را متوجه اشتباهش کرده و باعث می‌شود که عزت نفس او حفظ شود و همچنین رفتار درست را هم یاد بگیرد.
وی با بیان اینکه اگر والدین نتوانند محبت بی‌قید و شرط را به کودک خود ابراز کنند باعث حس استرس و تنهایی در او می‌شود، عنوان کرد: در حال حاضر به دلیل فقدان حس امنیت و عزت نفس، بسیاری از کودکان با اختلال استرس دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
این روانشناس کودک و نوجوان با ابراز اینکه در نوجوانی باید بررسی کرد که چه قدر والدین توانسته‌اند تصویر مثبتی از توانایی‌های کودک در ذهن او ایجاد کنند، گفت: بنیان و زیرمجموعه عزت نفس، دلبستگی است و این امر باعث احساس امنیت در فرد می‌شود.
حقیری با بیان اینکه عزت نفس کودک معمولاً تا 12 سالگی شکل می‌گیرد، عنوان کرد: ریشه عزت نفس در کودکی شکل می‌گیرد اما در نوجوانی تکمیل می‌شود، در واقع در دوران نوجوانی و بلوغ، فرد به‌دنبال هویت خود می‌گردد که در اینجا عزت نفس می‌تواند تأثیر بسزایی بر شخصیت داشته باشد.
وی با بیان اینکه دعوای والدین در جمع سبب احساس حقارت، عقده و افسردگی در بزرگسالی خواهد شد، ابراز کرد: حتی اگر کودک اشتباهی کرد والدین نباید در جمع او را سرزنش کنند، لازم و بهتر است احساس ارزشمندی به او دهند و در چنین مواقعی به‌تنهایی با او صحبت کنند.
این روانشناس کودک و خانواده در خاتمه افزود: اگر عزت نفس در دوران کودکی شکل نگیرد زمینه احساس خودکم‌بینی و افسردگی در آینده و دوران بزرگسالی را فراهم خواهد کرد.
حال با توجه به آنچه گفته شد؛ عزت نفس در کودکان موضوع بسیار مهمی است که والدین باید به آن توجه کنند. کودکانی که عزت نفس بالایی دارند، راحت‌تر می‌توانند در بزرگسالی تجربه‌های جدید کسب کنند و یا در مواجه شدن با خطرات بتوانند مشکلات را حل کنند.
از زمانی که کودکان به درکی از خود می‌رسند و هویت خود را می‌یابند، خود را ارزیابی کرده و خصوصیات خود را به صورت مثبت و منفی ارزش گذاری می‌کنند. بنابراین ارزیابی‌هایی که کودکان از خودشان دارند، عزت نفس یا حرمت نفس آنان را شکل می‌دهد و آنچه که بسیار مورد توجه است اینکه تصور شخص از خودش، سرنوشت او را تعیین می‌کند. بنابراین مقوله عزت نفس، هم در کودکان و هم در بزرگ‌سالان از اهمیت بسزایی برخوردار است.
تحقیقات و مشاهدات نشان می‌دهد که کودکان دارای عزت نفس سالم و بعد اعتماد به‌نفس کافی، در جنبه‌های مختلف زندگی اعم از تحصیل، ارتباط با همسالان، فعالیت‌های گروهی و… بسیار موفق‌تر هستند. همچنین این کودکان موفقیت‌هایشان را به سایر فعالیت‌ها نیز تعمیم می‌دهند و در مقابل کودکان دارای عزت نفس پایین گرایش بیشتری به کشمکش و ستیز با والدین و همسالان خود دارند.
به طور کلی افراد دارای عزت نفس سالم، توانایی روبه‌رو شدن با چالش‌های زندگی را دارند و پاداش زندگی برای این افراد، شادی و سرزندگی است. بنابراین برای داشتن جامعه‌ای شاد و پویا لازم است والدین، مفهوم بسیار مهم عزت نفس را شناخته و آن را در کودکان دلبندشان نهادینه کنند.
انتهای پیام/