تمام چیز‌هایی که در سفره هفت سین داریم
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، هرچه به روز‌های پایانی سال نزدیک‌تر می‌شویم، حال و هوای نوروز در جای جای زندگی بیشتر می‌شود و همه چیز بیش از پیش رنگ و بوی تازگی به خود می‌گیرد. در تاریخ کهن کشور ما رسم و رسوم پایان سال، ریشه‌ای تاریخی دارد و اکثر این رسومات نیز حالا دیگر قرن‌هاست که نسل در نسل بین مردم این سرزمین چرخیده و حالا امروز به ما رسیده است.
از دید و بازدید‌های نوروزی گرفته و دیدار بزرگتر‌ها و صله رحم، تا عیدی دادن به کوچکتر‌ها و رفتن به دل طبیعت و پوشیدن رخت نو. خانه تکانی و زدودن گرد و غبار از تمام زیر و بم وسایل منزل، سفر کردن و خلق لحظات و اتفاقات شاد و شادی آفرین. اما در میان تمام این رسم و رسومات نوروزی که از گذشته برای ایرانیان بسیار مورد توجه بوده است، یکی بیش از دیگران مورد توجه است و کمتر ایرانی است که آن را هر ساله انجام ندهد و آن چیزی نیست جز رسم شیرین پهن کردن «سفره هفت سین».
سفره هفت سین یکی از مهم‌ترین رسم و رسومات مردم کشورمان برای عید هر سال است، سفره‌ای که هر چیزی که در آن قرار می‌گیرد حکمتی دارد و جذابیتش باعث شده ایرانیان سرتاسر دنیا با هر سختی و مشقتی، لوازم مورد نیاز این سفره را تهیه می‌کنند و لحظات ابتدایی سال نو را در کنار آن به سر می‌کنند. یکی از بهترین مثال‌هال برای اهمیت جایگاه سفره هفت سین در میان ایرانیان، به سال‌ها هشت سال دفاع مقدس برمی‌گردد، جایی که رزمندگان با اندک وسایل و تجهیزاتی که داشتند (مثل ساعت، سیم چین، سربند و...) برای اینکه دقایقی را دور هم باشند هفت سین شان را جور می‌کردند و آغاز سال جدید را جشن می‌گرفتند.
با وجود اینکه سفره «هفت سین» قاعدتا باید از هفت وسیله که با سین شروع می‌شوند تشکیل شده باشد، اما اینطور نیست. چون به مرور زمان هم به وسایل و تزئینات داخل سفره اضافه شده، هم تعداد سین‌های فرعی و اصلی از عدد هفت بیشتر رفته است و در برخی موارد هرکس با توجه به چیزی که در دسترس دارد یا پیش از این در منزل داشته، سفره‌اش را می‌چیند. برای همین احتمال اینکه سفره هفت سین هرکس، شکل و شمایل و تجهیزات و... متفاوتی داشته باشد بسیار زیاد است. در این گزارش سعی داریم مروری داشته باشیم بر معرفی سین‌های مختلف هفت سین و ببینیم که اولاً تعداد آن‌ها چقدر است و هرکدام نماد چه چیزی هستند و ثانیاً به مرور زمان چه ملزوماتی به این سفره اضافه شده که حالا دیگر تبدیل به جزئی از آن شده است، البته به همراه یک چاشنی طنز برای شیرین‌تر شدن گزارش.
سین اول: سبزه
به انتخاب اکثر دوستداران سنت‌های ایرانی، زیباترین نماد سفره هفت سین، سبزه است. کمتر سفره‌ایست که بدون حضور سبزه در خانه‌ای پهن شود و باتوجه به چنین جایگاهی که این سین در سفره نوروزی دارد، طبیعی است که بسیاری از خانواده‌های ایرانی چند روز پیش از آغاز سال جدید، خودشان دست به کار می‌شوند و سبزه سفره‌شان را می‌کارند. سبزه در حقیقت نماد حیات و شادابی است و حضورش در این سفره به نوعی آرزوی داشتن سالی شاد و با طراوت است.
البته در طول هر سال تعداد زیادی از مادر‌های عزیز، در پروژه ساخت سبزه با شکست مواجه می‌شوند و سبزه دست‌سازشان به دلیل کچلی مفرط! با روی خوش از طرف اهالی منزل روبرو نمی‌شود و در نتیجه سبزه‌ای خوش بر و رو از بیرون، به عنوان گل سرسبد سفره هفت سین وارد می‌شود!
سین دوم: سیب
بدون شک خوشمزه‌ترین سین سفره هفت سین سیب است، میوه‌ای بهشتی که جزو محبوب‌ترین میوه‌های در میان مردم ایران است. این میوه در سفره هفت سین نماد سلامتی و تندرستی است و به منظور آرزوی تندرستی برای همه اعضای خانواده در سال جدید در سفره هفت‌سین قرار گرفته است. در حقیقت ایرانیان باستان سیب را با این نیت در سفره قرار دادند که همه را از گزند آسیب و بیماری حفظ کند.
سیب به همراه خیار، زوج جدایی ناپذیر مهمانی‌های ایرانی است و در حقیقت میوه عروسی و عزا محسوب می‌شود. این ترکیب در اکثر مواقع جواب داده و همیشه هم طرفدار‌های خاص خود را داشته است. حضور سیب در سفره هفت سین صرفا به دلیل نام این میوه است و شکی بر این نیست که اگر روزی سفره «هفت خ»! مد شود خیار قطعا یکی از گزینه‌های اصلی آن خواهد بود.
سین سوم: سمنو
پر زحمت‌ترین محصول حاضر در سفره هفت‌سین سمنو است. این ماده را از جوانه گندم و آرد درست می‌کنند و خواستگاه آن به شرق و شمال شرقی ایرانی برمی‌گردد. سمنو سَمبل خیر و برکت در سفره هفت سین است و یکی از سین‌های اصلی به حساب می‌آید که با هیچ چیز دیگری جایگزین نمی‌شود. معمولا ایرانیان چند روز پیش از شروع سال جدید این ماده را از تهیه می‌کنند و اعتقاد دارند که وجود آن در سفره هفت سین، باعث زیاد شدن روزی و برکت در زندگی خواهد شد.
سمنو یکی دیگر از خوشمزه‌های هفت سین است، اما میزان خوشمزگی آن با سیب کاملا متفاوت است. سیب تکلیف خود را در طول تاریخ مشخص کرده و همیشه استانداردی مشخص در طعم و مزه دارد، اما میزان خوشمزگی سمنو به میزان دقت و تجربه آشپزش بستگی دارد. سمنو‌های خوشمزه معمولا خیلی مورد حمله اهالی منزل قرار می‌گیرند و میزان کمی از آن برای حضور در سفره باقی می‌ماند، اما سمنو‌های غیرخوشمزه! (نمی‌گوییم بد مزه) معمولا زیاد می‌آیند و بین در و همسایه و فامیل‌های دور و نزدیک نیز تقسیم می‌شوند!
سین چهارم: سکه
یکی دیگر از چهره‌های محبوب سفره هفت‌سین بدون شک سکه است، وسیله‌ای که نماد رزق و روزی است و ناگفته پیداست که دلیل حضور آن در سفره هفت سین این است که ایرانیان آرزو می‌کنند با حضور آن در میان این سفره، در سال آینده درآمد مناسبی داشته باشند و روزی‌شان افزایش پیدا کند. در حقیقت با گذاشتن سکه در سفره هفت‌سین از خداوند طلب افزایش روزی می‌کنند.
بدون شک یکی از سین‌های شکست خورده سفره هفت سین در طول تاریخ همین سکه است. در زمان گذشته که خبری از اسکانس و کارت عابر بانک نبود، سکه‌ها برای خود ارج و قربی داشتند و خیلی‌ها برای چند سکه بیشتر حتی آدم هم می‌کشتند، اما به مرور از ارزش آن‌ها کاسته شد و بازار سکه از سکه افتاد! این روز‌ها با ارزش‌ترین سکه پانصد تومانی است که مثلا اگر بیست سکه هم در ظرفی در سفره بگذارند نهایتا می‌شود ده هزار تومان، رقمی که حتی دیگر برای بچه‌های کوچک هم قابل توجه نیست. (اگرچه بحث ارزش سکه طلا از سکه‌های معمولی کاملا سواست، چون طلا مثل این بچه‌هایی است که از بچگی کلاس‌های مختلف رفته، درس خوانده، کسب و کاری راه انداخته و حالا به نان و نوایی رسیده است! برعکس سکه نقره و دیگر دوستانش!)
سین پنجم: سنجد
از عجیب‌ترین و با نمک‌ترین نماد‌های سفره هفت سین سنجد است. دانه‌ای مقوی که اگر تازه باشد خوشمزه هم هست و معمولا در روز‌های ابتدایی سال بیش از دیگر مواقع مورد توجه کودکان فامیل قرار می‌گیرد. سنجد به نوعی سمبل عقل و عقلانیت است و دلیل حضور آن در این سفره این است که افراد آرزو می‌کنند با حضور آن در سفره اول سال، تصمیمات سال آینده براساس عقلانیت باشد.
همین که بسیاری از تصمیمات ما در طول سال غیرعقلانی و عجیب و غریب است، نشان می‌دهد که سنجد خیلی هم مثل دیگر نماد‌های سفره هفت سین کار خود را به درستی انجام نمی‌دهد. برای اینکه ببینید میزان دقت عمل سنجد در تغییر تصمیمات شما از غیرعقلانی به عقلانی چقدر است، به تعدادی از رفتار‌ها و تصمیمات خود در دو ماه گذشته فکر کنید و پاسخ خود را برای ما در بخش نظرات بنویسید!
سین ششم: سرکه
سرکه باتوجه به میزان ماندگاری‌اش در میان دیگر مایعات هم خانواده‌اش، به نوعی نماد جاودانگی محسوب می‌شود. البته در سال‌ها دور که بح سحر و جادو بسیار مرسوم بوده است، از سرکه برای باطل کردن این موارد استفاده می‌کردند. در حقیقت حضور این ماده در سفره هفت سین به این دلیل بوده که همه به دنبال از بین بردن ناملایمات سال نو رسیدن به عمر طولانی بودند.
سرکه انواع مختلفی دارد و شباهت‌هایی هم با دیگر مایعات دارد. از آنجایی که برخی دقت پایینی دارند، ممکن است توجه نکنند که مادر خانواده به جای سرکه، کمی آبغوره را در سفره هفت سین گذاشته و به عنوان سرکه قالب کرده است. اگرچه بعضی اوقات هم ممکن است پدر خانواده یا پسر خانواده (که مامور خرید ملزومات هفت سین بوده) به دلیل کم توجهی ذاتی! از مایعات دیگری (مثل همان آبغوره مثلا) به عنوان سرکه استفاده کنند. پس همیشه سرکه‌ها را راستی‌آزمایی کنید.
سین هفتم: سیر
سیر هم یکی دیگر از نماد‌های تندرستی و سلامتی است که در سفره هفت سین ایرانیان باستان قرار داشته است. سیر خواص دارویی فراوانی دارد و در گذشته برای درمان بسیاری از بیماری‌ها از طرف طبیبان تجویز می‌شود. پس پر بیراه نیست که بدانیم حضور سیر در سفره هفت سین به این دلیل است که آرزو کنیم سال آینده سالی بدون بیماری داشته باشیم.
در میان تمام سین‌های سفره هفت سین، سیر غیرمحبوب‌ترین گزینه است. یعنی اگر از ایرانیان سرتاسر دنیا بخواهید به ترتیب محبوبیت نماد‌های سفره هفت سین را نام ببرند، قطعا این ماده در رتبه هفتم به بعد قرار می‌گیرد. در اینکه سیر مملو از خاصیت است شکی نیست و بسیاری از آشپزها، دکتر‌ها و متخصصان تغزیه به آن اشاره کرده و می‌کنند، اما بوی بد آن به تنهایی می‌تواند تمام این خاصیت‌ها را زیر سوال ببرد و آن را تبدیل به غیرمحبوب‌ترین سین هفت سین تبدیل کند.
سین هشتم: سماق
یکی از گزینه‌های علی‌البدل سفره هفت‌سین سماق است که در برخی متون آن را نماد و چاشنی شادی و صبر و استقامت می‌دانند. شاید منظور از چاشنی شادی به زمانی اشاره دارد که سماق را روی کباب می‌ریزند تا زهر گوشت را بگیرد و مزه آن را بهتر کند! البته برخی سماق را سین اصلی و سکه را سین فرعی می‌دانند (مثل ویکی پدیای هفت سین!)، اما ما طبق مشاهدات خود از سفره‌های دوست و آشنا این ترکیب را چیدیم!
سین نهم: سنبل
یار دوازدهم و گزینه تعویضی سفره هفت سین، سنبل است. گل زیبایی که در حقیقت در مواقعی استفاده می‌شود که خانواده‌ای به سبزه دسترسی پیدا نکرده اند یا سبزه‌شان به دلایلی که در سین اول توضیح داده شد، حال و اوضاع مساعدی ندارد. سنبل از آن دست سین‌هایی است که معمولا هر سال هست، اما کمتر به چشم می‌آید. مثل بازیکنان فوتبال که حتی اگر گل دقیقه نود را هم بزنند، باز تماشاگران به چشم بازیکن تعویضی به آن‌ها نگاه می‌کنند.
و با تشکر از حضور افتخاری:
قرآن کریم: حضورش حال و هوایی معنوی به سفره هفت سین می‌دهد و حالا قرن‌هاست که مهمان سفره هفت سین شده است. جایگاه قرآن همیشه در بالای سفره هفت سین است.
آینه: در سفره هفت سین قرار می‌گیرد تا همه چیز را در سفره دو برابر کند. یعنی در حقیقت اگر از آینه به سفره نگاه کنید، سفره چهارده سین دارید!
ماهی قرمز: صد سالی هست مهمان سفره هفت سین شده، اما نزدیک به یک دهه هم هست که مخالفانش در حال افزایش هستند و یکی از گزینه‌های اصلی حذف از سفره هفت سین است.
شیرینی و شکلات: صرفا جنبه تزئینی دارند و برای تعارف پس از شلیک توپ آغاز سال نو هستند. شیرینی‌ها معمولا زیر سلفون گرفتار هستند و تا زمان حضور مهمان از گزند بچه‌ها و اعضای خانواده مصون هستند.
تخم مرغ رنگی: نماد ترکیبِ سنت و مدرنیته در سفره هفت سین است. از انواع طرح‌های سنتی تا مدرن، رنگ‌های جیغ تا سنگین و مدل‌ها و سایز‌های گوناگون تشکیل شده و باتوجه به سبک زندگی هر خانواده، مدل آن متفاوت است.
گندم: از آنجایی در جدول‌ها هم به این موضوع اشاره شده که «قوت غالب ایرانیان» نان است و نان از آرد درست شده و آرد از گندم، پس در نتیجه، گندم از ارج و قرب بالایی برخوردار بوده و لیاقت دارد که در سفره هفت سین قرار بگیرد!
انتهای پیام/