دانشگاه آزاد یک دانشگاه اجتماعی است که باید موجبات رشد را فراهم کند

به گزارش گروه دانش و فناوری خبرگزاری آنا، دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در مراسم تکریم و معارفه سرپرست دانشگاه آزاد اسلامی استان آذربایجان غربی و واحد ارومیه که در این واحد دانشگاهی برگزار شد، با تبریک نیمه شعبان و با ارائه سخنرانی با موضوع «انسان، رشد و فردا» گفت: تبلور نگاه به فردا در نیمه شعبان و سالروز ولادت امام زمان (عج) است. ملتی که راهنما و کتاب هدایت داشته باشد، گمراه نخواهد شد، چرا که این کتاب در موضوعات مختلف از جمله تعلیم و تربیت، دشمن‌شناسی و نحوه زندگی کردن در دنیا و ... مسیر را مشخص کرده است. همچنین ائمه طاهرین را داریم که پس از پیامبر مکرم اسلام هدایت ما را بر عهده گرفتند و امروز نیز از نعمت رهبری شایسته‌ای برخورداریم که همه تفکرات ایشان ریشه قرآنی دارد. 

وی ادامه داد: هر آنچه ما می‌گوییم یا از گذشته است یا از آینده که چه بوده‌ایم و چه خواهیم شد؟ بنابراین اگر کسی دچار آلزایمر و فراموشی بشود، آینده‌ای نخواهد داشت و فردا وقتی از آن ما می‌شود که به گذشته خود عالم باشیم، چرا که آینده به گذشته متصل است و آینده هیچ فرد و ملتی، آینده فرد و ملت دیگری نخواهد بود. این موضوع درباره توسعه غرب نیز وجود دارد، چرا که آنها در مسیر توسعه پل و جاده پشت سر خود را خراب می‌کنند و این توسعه تقلیدپذیر نیست. 

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه انسان موجودی زمانی و تاریخی است، اما آینده فرع بر تاریخی بودن است، گفت: شاید این پرسش مطرح شود که چرا بحث مهدویت برای ما مهم است؟ در پاسخ باید بگوییم چون آینده داریم و مهدویت را در ادامه امامت و خاتمیت می‌بینیم. با خاتمیت، امامت و انسان کامل پیش می‌آمد و الزام بعدی خاتمیت، جامعه کامل به دست انسان کامل است.

دکتر طهرانچی با اشاره به آیه 112 سوره نحل گفت: خداوند در این آیه شریفه سرزمینی را مثال می‌زند که امنیت و اقتصاد خوبی داشت، اما اهل آن شهر نعمت‌های خدا را کفران کردند و قدر آنچه داشتند را ندانستند. در نتیجه خداوند به موجب آن کفران طعم گرسنگی و بیمناکی را به آنها چشاند. این یعنی آینده‌ای که پیش‌بینی می‌شود، حاصل کار انسان و ساخته دست اوست. (مَا کَانُوا یَصْنَعُونَ ) و این مسیری است که سنت‌های الهی بر آن حاکم است. 

وی تصریح کرد: متأسفانه در دانشگاه‌های ما به‌گونه‌ای عمل شده که گزاره‌های دانشگاه با گزاره‌های قرآنی در یک راستا نیست و اینکه می‌گوییم علوم باید اسلامی بشود، یعنی اکنون در جایی هستید که دانشگاه بخش علم را از گزاره‌های غربی و بخش ایمان را از قرآن می‌گیرد، به همین دلیل دانشجو یا در تعارض می‌افتد و یا درگیر استقلال این دو حوزه می‌شود. اینجاست که اهمیت وحدت حوزه و دانشگاه و مکمل بودن علم و دین، معنا پیدا می‌کند. 

دکتر طهرانچی با اشاره به لزوم مطالعات تاریخی ـ جغرافیایی گفت: خداوند متعال می‌فرماید: «أَوَلَمْ یَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ» یعنی کار دانشگاه دیدن است و گروه تاریخ و جامعه‌شناسی ما با دیدن‌ها باید زندگی کند. در قرآن کریم اشاره شده که تمدن‌های قبل را ببینید که عمرانی، آبادانی و قدرت بیشتری داشتند، اما به صورت فردی راه درست را نرفتند و تمدنشان فرو ریخت، علیرغم اینکه خداوند برای آنها نبی فرستاده بود، اما آنها از کتاب، حکمت و آنچه نبی‌شان آموزش داده بود، بهره‌ای نبردند. 

عضو هیئت‌امنای دانشگاه آزاد اسلامی هدف از بعثت را کمال رفتار فردی و اجتماعی عنوان کرد و افزود: اسلام آمده است تا انسان کامل و جامعه کامل داشته باشد. این سؤال مطرح می‌شود که چرا تمدن نوین اسلامی مقدمه ظهور است؟ برای اینکه در تمدن نوین اسلامی باید زمینه‌ساز رشد عقلی اجتماعی فراهم شود؛ بنابراین ما منتظر جامعه کامل به دست انسان کامل هستیم. در این مسیر جامعه و فرد کامل با هم در تعامل هستند. 

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به نقش افراد اجتماع در شکل‌دهی آینده گفت: آینده از جنس غیب‌گویی نیست و مردم آینده را می‌سازند. خداوند متعال در آیات 23 و 24 سوره کهف می‌فرماید: «هرگز درباره چیزی مگو که من فردا آن را انجام می‌دهم، مگر اینکه بگویی ان‌شاءالله» البته این آیه عمیق‌تر از این برداشت است، یعنی جهان‌بینی نباید بر این منوال باشد. چرا که همه چیز بر اساس امر و خواست و سنت الهی است و سنت‌های الهی حاکم بر فرداست و باید در برنامه‌ریزی خدای رب‌العالمین را در نظر گرفت. یکی از موضوعاتی که ما در مدارس یاد ندادیم، این است که خداوند فقط خالق نیست، بلکه رب‌العالمین و مؤثر فی الوجود است و این آیه شریفه اشاره دارد که جهت فردا باید رشد باشد.

دکتر طهرانچی با تأکید بر اینکه دانشگاه باید موجب رشد انسان‌ها شود، افزود: ما منتظر ولی هستیم که رشد کامل صورت بگیرد و تمدن نوین اسلامی در ادامه رشد است. رشد راه راست یافتن و راه رستگاری است که شامل رشد اجتماعی، سیاسی، ملی و ... می‌شود و این مسیر دارای یک جهان‌بینی کامل است که در مقابل توسعه غرب قرار دارد.

وی ادامه داد: رشد یک راه است و «منتظر» باید بر سبیل رشد حرکت کند نه سبیل غی، اگر در راه رشد نباشیم، کمال در ما معنا پیدا نمی‌کند، از اینرو قرآن کریم نگاه متفاوتی به تربیت دینی دارد و می‌فرماید: «قد تَبَینَ الرُّشْد مِنَ الْغَی» بنابراین ما باید سبیل رشد را برای بچه‌ها تعیین کنیم تا خودشان رشد، حجاب و ... را انتخاب کنند نه اینکه آنها را رها کنیم و بگوییم «لا اکراه فی الدین»، اگر منطقی مسائل را به او یاد بدهیم و سبیل رشد و سبیل غی را بشناسند، با تقوی در مقابل وسوسه‌ها خواهند ایستاد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در بخش دیگری از سخنانش غیبت امام زمان (عج) را از نشانه‌های الهی دانست و با اشاره به  سوره کهف گفت: اصحاب کهف عده‌ای جوان بودند که می‌خواستند «مِنْ أَمْرِنَا رَشَدًا» باشند و به همین دلیل از جامعه ضلالت فاصله گرفتند و از خداوند خواستند که آنها را به جامعه رشد یافته برساند، خداوند آنها را به غیبت 300 ساله برد. پس غیبت و طول عمر چیز عجیبی نیست و به خواست خدا صورت می‌گیرد.

وی با بیان اینکه سبیل رشد که مسیر هدایت است، ولی مرشد می‌خواهد، گفت: سبیل رشد رهبر می‌خواهد، به همین دلیل نظریه ولایت‌فقیه در بحث سبیل رشد و جامعه رشد یافته به عنوان ولی مرشد و ولی‌فقیه تبیین می‌شود. رشد ابعاد مادی و معنوی دارد، اما توسعه غرب فقط عرضی است و طول ندارد، اما رشد، عرضی و طولی است. 

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه این دانشگاه یک دانشگاه اجتماعی است که باید موجبات رشد را فراهم کند، خاطرنشان کرد: هدف دانشگاه آزاد اسلامی رشد اجتماعی است و زمانی این امر مهم محقق خواهد شد که بتوانیم دانش، موضوع و کاربست را با هم ببینیم و یک دانشگاه انتزاعی نباشیم. تا کنون دانشگاه در کشور ما مانند لوستری بود که نور داشت، اما نور آن به کف اتاق نمی‌تابید، این در حالی است که نور دانشگاه باید به جامعه بتابد و دانشگاه موضوع داشته باشد و کاربست موضوع را پیدا کند. 

دکتر طهرانچی با اشاره به اینکه دانشگاه یک سازمان تکرارپذیر نیست، گفت: نمی‌شود مدل دانشگاه تهران یا دانشگاه در تبریز را در ارومیه پیاده کرد، چرا که دانشگاه باید منطبق با زیست‌بوم رشد کند و مسئله زیست‌بوم را پیدا کرده و برای آن راه‌حل ارائه کند.

وی با بیان اینکه دانشگاه باید جامعه پرداز باشد، اظهار کرد: دانشگاه جامعه پرداز با دانشگاه معلق متفاوت است. دانشگاه آزاد اسلامی یک دانشگاه جامعه پرداز است. چنین دانشگاهی می‌تواند تمدن ساز باشد، بنابراین اگر محیط ملی را در نیابیم، محیط بین‌المللی را نیز درنخواهیم یافت. دانشگاه جامعه پرداز یعنی زمانی به اعضای هیئت‌علمی ارتقا دهیم که در توانمندسازی مردم، مهارت‌آموزی، ارتقاء فرهنگی رفتار شهر و دانشجویان و ... مؤثر باشد و صرفاً برای علم استاد ارتقا قائل نشویم، چرا که دانشگاه باید مسئله مردم را حل کند.  

دکتر طهرانچی با اشاره به رابطه دانشگاه با حکمرانی حاکمیت گفت: در دانشگاه‌های دولتی حکمرانی بر دانشگاه مؤثر است و دانشگاه تأثیری بر حکمرانی ندارد، زمانی دانشگاه بر حکمرانی مؤثر و تعیین‌کننده خواهد بود که بتواند تأثیرگذار باشد. دانشگاه آزاد اسلامی استان آذربایجان غربی با 700 قوه عاقله باید قدرت پیشران قوی بوده و بر حکمرانی مؤثر باشد.

عضو هیئت‌امنای دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: امرا و علما دو قشر مؤثر بر حکمرانی هستند و اگر این‌گونه نباشند به وظیفه خود عمل نکردند، این مؤثر بودن یعنی حل مسئله کردن و دست در دست بدنه داشتن. زمانی که امرا و علما دست در دست به هم بدهند، می‌تواند حکمرانی عاقلانه باشد؛ بنابراین دانشگاه باید در اقتصاد، سیاست، محیط‌زیست، جامعه، فرهنگ و ... مدل ارائه کند. 

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه این دانشگاه باید مکتب اقتصادی برآمده از دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، ارومیه و ... داشته باشد، گفت: وقتی می‌گویند دانشمندان بر حکمرانی مؤثر هستند، یعنی باید مدل‌های رشد را طراحی کرده و ارائه کند. اگر دانشگاه را در این موارد پیدا کردیم، مسلم بدانیم که رشد یافته هستیم و دغدغه حقوق و فردا را نخواهیم داشت، چرا که در مسیر رشد قرار گرفته‌ایم.

دکتر طهرانچی کنش‌های اقتصادی اجتماعی مردم را پایه دانشگاه دانست و گفت: دانشگاه باید پروژکتورهای خود را بر کنش‌های مردم بیندازند و برای فناوری، سرمایه و نیروی انسانی برنامه‌ریزی کرده و تعلیم و تربیت اقتصادی و حرفه‌ای داشته باشد. این نگاه در سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی، سند آمایش و نقشه راه دیده شده است.    

وی با بیان اینکه دانشگاه باید دارای نظام آموزشی، پژوهشی، تربیتی و حل مسئله باشد، گفت: باید بتوانیم در تعامل با جامعه یک حرکت جدی در خلق سازمان دانشگاه داشته باشیم. آنچه اتفاق افتاده این است که دانشگاه جدا از جامعه است و دانش ضمنی مردم را به دانش مستند تبدیل نکرده تا به رشته تبدیل شود. این در حالی است که دانشگاه‌های درجه یک آمریکا حتی به آموزش آشپزی نیز ورود داشتند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: سازمان دانشگاه، سازمانی مرتبط با بدنه اجتماع است و نقش دانشگاه در آن ویژه است، بنابراین باید مجموعه‌ای از هسته‌های فکری تشکیل شده و کانون دانشگاه و جامعه شکل بگیرد تا تعاملات حل مسئله را تمرین کرده و بتوانیم برنامه علمی، دانشکده موضوعی و دانشکده مهارت و کارآفرینی داشته باشیم، اما این مدل نسخه از بالا به پایین ندارد و ما در سازمان نباید بگوییم استان‌ها چه دانشکده‌ای داشته باشند، بلکه مدیران و اساتید واحدهای دانشگاهی باید بر اساس آشنایی با نیاز شهرها، مدل خودشان را برای دانشکده‌های مهارتی و کارآفرینی پیشنهاد دهند.

وی با تأکید بر اینکه چالش‌های کشور باید برای دانشگاه اصل باشد، گفت: باید بدانیم چالش‌های اصلی منطقه آذربایجان غربی کدام است؟ آسیب‌های اجتماعی چیست؟ معضلات اقتصادی کدام است و کلان مسائل فناوری و مسائل خرده گسترده چیست؟ باید برای این چهار وجه مهارت‌های نیروی انسانی مورد نیاز منطقه را ارائه کنیم و اساتید به روز داشته باشیم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی افزود: بیرون از محیط دانشگاه، صنعت، بازار، سازمان فرهنگی و کسب‌وکارهای دانش‌بنیان و نظام اداری قرار دارد و دانشگاه باید دیوار خود با آنها را بردارد، چرا که اقتصاد دانشگاه دیگر اقتصاد شهریه محور نیست، بلکه اقتصاد دانشگاه سرمایه‌گذاری مردم در نیاز به نیروی انسانی ماهر است و دیگر این اقتصاد از رشته‌های ثابت غیرمتغیر به وجود نمی‌آید، چرا که مردم مهارت نیاز دارند و برای آن سرمایه‌گذاری هوشمند انجام می‌دهند.

دکتر طهرانچی در پایان گفت: رشد محور فکری ماست و حرکت ما به سمت جامعه کاملی است که انسان کامل آن را شکل خواهد داد و حکومت مهدوی برقرار خواهد شد. با سبیل رشد می‌توان به این حکومت رسید و باید در راه رشد قرار بگیریم. برای رشد باید تمرین کنیم و بیاموزیم و ان‌شاءالله رشد جامعه و دانشگاه در هم عجین باشد و ما بتوانیم به وظیفه خود عامل باشیم.