شیعه مرهون تلاش‌های امام کاظم (ع) در گسترش فرهنگ علوی است

حجت‌الاسلام سیدمهدی حائری‌زاده استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار دین و آیین خبرگزاری آنا با اشاره به اینکه مدت امامت امام موسی کاظم ۳۵ سال طول کشید، بیان داشت: شیعه و سنی نسبت به باب الحوائج امام موسی کاظم (ع) ارادت داشتند. حتی ابن ابی الحدید شارح نهج‌البلاغه درباره این امام همام گفته است: «موسی بن جعفر بن محمد (و هو العبد الصالح) جمع من الفقه والدین والنسک والحلم والصبر»؛ موسی بن جعفر بن محمد او همان عبد صالح است که فقه و دین و پرهیزگاری و حلم و صبر جمع کرده بود.

 

** مواضع روشن امام کاظم در برابر خلفای عباسی باعث رسوایی آن‌ها شد

وی با تأکید بر اینکه امام هفتم شیعیان برای اشاعه فرهنگ تشیع از راهکار‌های متعددی بهره برده است، افزود: امام موسی بن جعفر (ع) در سال ۱۴۸ هجری قمری امامت امت اسلامی را برعهده گرفتند. با توجه به اینکه دوران امامت حضرت با خلفای عباسی نظیر منصور دوانیقی، هادی، مهدی و هارون الرشید همز‌مان بود، ایشان مواضع روشن و قاطعی در برابر خلفای جور عباسی داشتند.

** شیعه مرهون تلاش‌های امام کاظم (ع) در گسترش فرهنگ علوی است

حجت‌الاسلام حائری‌زاده با اشاره به اینکه خلفای عباسی از دوران امامین باقرین (ع) در تلاش برای حذف شیعه مانند بنی‌امیه بودند، ابراز داشت: امام موسی کاظم (ع) در چنین شرایط سیاسی، روش مبارزه مسلحانه را انتخاب نکردند و از شیوه‌های دیگر با مانند گسترش دادن سازمان وکالت بهره بردند. البته در این مسیر سختی‌های زیادی را تحمل کردند، برای همین شیعه تا ابد مدیون این امام همام است. به طوری که در زیارت‌نامه امام موسی کاظم (ع) این مورد هم اشاره شده است: «أَشْهَدُ أَنَّکَ. وَصَبَرْتَ عَلَى الْأَذَى فِی جَنْبِهِ مُحْتَسِباً»؛ گواهی می‌دهم که تو. بر آزار و اذیت در راه خدا فقط شکیبایی کرده و آن را به حساب خدا گذاشتی.

** نفوذی امام کاظم (ع) در دربار هارون‌الرشید

وی ادامه داد: علی بن یقطین از اردتمندان به امام موسی کاظم (ع) به عنوان نفوذی در دستگاه حاکمیتی هارون مشغول فعالیت بود. او به واسطه مسؤولیتش شیعیانی که در آنجا گرفتار می‌شدند، نجات می‌داد. علی بن یقطین به ظاهر به عنوان اهل سنت وضو می‌گرفت و با آن‌ها نماز می‌خواند.

** چرا ارتباط شیعیان با امام کاظم (ع) کم بود؟

 

این استاد دانشگاه اظهار داشت: امام موسی کاظم (ع) در دوران امامتشان چند سالی را در زندان بنی‌عباس بود که در منابع، مدت زمان زندانی حضرت (ع) را میان هفت تا ۱۴ سال ذکر کردند که برخی هم بیان داشتند که از این مدت، حضرت (ع) هفت سال تحت نظر بودند؛ بنابراین ارتباط شیعیان در این دوره با امام (ع) به سختی انجام می‌شد.

 

 

وی گفت: امام کاظم (ع) نمایندگانی در سراسر بلاد اسلامی داشت که دریافت وجوهات شرعی، پاسخگویی به سؤالات شرعی و حل مسائل مرتبط با شیعیان آن منطقه را به آن افراد محول کرده بود. یکی از این افراد «علی بن حمزه بطائنی» بود. منتها بعد از شهادت امام موسی کاظم (ع)، بطائنی و چند نفر از نمایندگان امام که به دلیل دربند بودن امام (ع) و عدم دسترسی به ایشان، اموال زیادی از پرداخت‌های مالی شیعیان را در دست داشتند، منکر شهادت امام هفتم شدند و او را آخرین امام قلمداد کردند که غیبت کرده است.

حجت‌الاسلام حائری‌زاده با بیان اینکه فرقه واقفیه بعد از شهادت امام کاظم (ع) شکل گرفت، تصریح کرد: افراد این فرقه به امامت امام رضا (ع) قائل نشدند. بلکه گفتند امام موسی کاظم (ع) به آسمان چهارم رفته و او مهدی موعود است! البته ترکش‌های این فرقه انحرافی در زمان امامان بعدی هم وجود داشت.
وقتی هدایایی خلیفه عباسی به یک پیرمرد محب اهل بیت (ع) رسید

وی افزود: محدثه نوری نقل می‌کند که منصور دوانیقی در ایام عید نوروز در یک مجلس عمومی، امام موسی کاظم (ع) را مجبور کرد، در مجلس بماند. در واقع این سیاست منصور دوانیقی برای جلب نظر مردم بود تا بگوید به اهل بیت ارادت دارد! در این محفل برای منصور هدایایی آوردند. در این مجلس پیرمردی خدمت امام کاظم (ع) آمد و خطاب به حضرت فرمود: من سه بیت در رثای جد شما سرودم، اجازه می‌خواهم آن را بخوانم.

 

این کارشناس دینی اظهار داشت: امام خیلی آن پیرمرد را تشویق کردند و سپس به منصور فرمودند: درباره این هدایایی که برای تو آورده‌اند به من اختیار تام می‌دهی؟ منصور قبول کرد. امام کاظم (ع) همان جا فی المجلس برای احیای فرهنگ شیعه و روضه سیدالشهدا (ع) تمام آن هدایا را به پیرمرد دادند.

** در زمان امام کاظم (ع) هم خبر از دستکش مخملی دشمن بود

 

وی درباره دستکش مخملی خلفای عباسی در مواجهه با جایگاه امامت ائمه معصومین با اشاره به عوام‌فریبی هارون‌الرشید گفت: روزی هارون به امام گفت حاضر است «فدک» را به او برگرداند. امام (ع) فرمود: در صورتی حاضرم فدک را تحویل بگیرم که آن را با تمام حدود و مرزهایش پس بدهی. هارون پرسید: حدود و مرز‌های آن کدام است؟ امام فرمود: اگر حدود آن را بگویم هرگز پس نخواهی داد. هارون اصرار کرد و قسم خورد که این کار را انجام می‌دهد! امام حدود فدک را اینچنین تعیین کردند: از عدن، سمرقند، آفریقا تا مناطق ارمنیه و بحر خزر.

 

حجت‌الاسلام حائری‌زاده خاطرنشان کرد: هارون با شنیدن هر یک از این حدود، چهره صورتش درهم فرو رفت و به شدت عصبانی شد و با خشم رو به امام (ع) گفت: در این صورت چیزی برای ما باقی نمی‌ماند. امام کاظم (ع) فرمود: می‌دانستم که نخواهی پذیرفت و به همین دلیل از گفتن آن امتناع داشتم.

 

 

وی ادامه داد: در یک مجلسی هارون‌الرشید به امام موسی بن جعفر (ع) گفت: ما این همه پول را خرج می‌کنیم و این همه رسانه داریم، منتها باز هم مردم شما را دوست دارند! حضرت فرمود: می‌دانی سِر آن چیست؟ «اَنَا اِمامُ الْقُلُوبِ وَ اَنْتَ اِمامُ الْجُسُومِ» سِر آن این است که من بر قلوب مردم حکومت می‌کنم، اما تو بر اجساد مردم حکومت می‌کنی، مردم از ترس به شما ادای احترام می‌کنند.