زلزله ترکیه به دلیل وجود سد آتاتورک بود؟

به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد خبرگزاری آنا، بحث وقوع زلزله‌های اخیر خوی و سپس زلزله‌های سهمگین ترکیه و سوریه این بحث را داغ کرد که آیا گسل‌های منطقه آسیای صغیر فعال شده‌اند یا سدسازی‌های متعدد ترکیه بر روی رودخانه‌های این کشور خصوصا رودخانه‌هایی که با کشور‌های همسایه ترکیه مشترکند، عامل وقوع این زلزله هاست.

همچنین از دیگر مواردی که مطرح شده، این است که آیا فعالیت گسل‌های زلزله خیز ترکیه بر روی گسل‌های اطراف آن از جمله شمال غرب کشورمان مؤثرند یا خیر؟ بسیاری از زلزله پژوهان با رد این موضوع می‌گویند فعالیت گسل‌های ترکیه به دلیل فاصله زیاد بعضا تا هزار کیلومتری با مناطق زلزله زده شمال غربی ایران، امکان اثرگذاری بر گسل‌های واقع در کشورمان را ندارند.

**بافت‌های فرسوده نوسازی می شوند؟

یکی دیگر از مسائلی که این روز‌ها کارشناسان مسکن را نگران کرده، احتمال وقوع زمین لرزه‌هایی با بزرگای زلزله اخیر ترکیه و سوریه در ایران یا حتی تهران است که ممکن است خسارت‌هایی به شدت مرگبارتر و ویرانگرتر از همسایه شمال غربی کشورمان در پی داشته باشد.

چاره کار به زعم بسیاری از کارشناسان، نوسازی بافت‌های فرسوده شهری خصوصا پایتخت است که بخش مهمی از تهران را در بر می‌گیرد. ضمن اینکه نوسازی بافت‌های نابه سامان شهری از جمله بافت‌های فرسوده می‌تواند تا حدود زیادی مشکل کمبود عرضه مسکن در تهران را برطرف کند.

**بسته ۱۹ بندی نوسازی بافت فرسوده به بازآفرینی شهری سرعت می‌دهد؟

مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی بسته تشویقی شهرسازانه ۱۹ بندی را درخصوص سیاستهای تشویقی کالبدی متضمن نوسازی بافتهای فرسوده و ناکارآمد شهری، با هدف افزایش کیفیت زندگی شهروندان ساکن در این بافت‌ها و همچنین پیشبرد اهداف قانون جهش تولید مسکن ابلاغ کرد.

مصوبات ابلاغی دارای ویژگی‌های انعطاف‌پذیری مصوبه نسبت به شرایط ویژه هر شهر، رویکرد نوسازی محله‌ای، فرصت ویژه برای سازندگان و مالکان، توانمندسازی اقتصادی ساکنان بافت فرسوده از طریق انعطاف‌پذیری در ضوابط استقرار کاربری‌ها و با رویکرد درهم تنیدگی مسکن و اشتغال و ایجاد ارزش افزوده روی دارایی‌های ساکنان و افزایش کیفیت فضای سکونت است.

همچنین گره‌گشایی در صدور پروانه برای پلاک‌های مسکونی زیر حد نصاب تفکیک و ساخت این واحد ها، افزایش نفوذپذیری (قابلیت دسترسی) محله و مشارکت شهرداری ها از ویژگی های دیگر این مصوبات ابلاغی است.

**زارع زلزله شناس: محل زلزله ترکیه ۷۰۰ کیلومتر با مرزهای ایران فاصله دارد

مهدی زارع از اساتید دانشگاه آزاد و رییس مرکز پیش‌بینی زلزله درباره چگونگی زلزله ترکیه اظها رکرد: زلزله خوی و زلزله‌های ترکیه و سوریه ربطی به گسل‌های ما پیدا نمی‌کنند؛ چون محل زلزله ترکیه ۷۰۰ کیلومتر با مرزهای ایران فاصله دارد.

وی افزود: نقطه‌ای که هفته پیش در آن زلزله اتفاق افتاد در جنوب ترکیه و شمال سوریه قرار دارد و خسارت‌های زیادی وارد کرد. زلزله اول ساعت ۴:۱۷ دقیقه صبح به بزرگی ۷.۸ دهم بود و زلزله بعد ۷.۵ دهم ریشتر بود.

**پیش‌بینی تلفات ۸۰ هزار نفری زلزله ترکیه

زارع افزود: بدی ماجرا این بود که زلزله صبح اتفاق افتاد و بزرگی در حد بیشینه آنچه در داخل پوسته قاره‌ای می‌شود انتظار داشت رخ داد. مردم غافلگیر شدند و بعد از ۹ ساعت با زلزله بعدی خانه‌های سالم و نیمه ویران فرو ریختند و نیروهای امدادی که زیر آوار برای کمک به مردم رفته بودند نیز از بین رفتند. ۸۵۰ هزار نفر در پهنه کانونی زلزله بودند. اگر ۱۰ درصد تلفات در نظر بگیریم، ۸۰ هزار نفر پیش‌بینی می‌شود و تا کنون از مرز ۳۰ هزار نفر عبور کرده است. در این زلزله درس‌های مهمی برای آموختن وجود دارد.

استاد پژوهشگاه زلزله شناسی خاطرنشان کرد: کانون این زلزله‌ها تا مرز ایران ۷۰۰ کیلومتر فاصله دارد. زلزله خیلی شدید بود و در عمق ۲۰ کیلومتر اتفاق افتاد و ۱۰۰ ثانیه طول کشید تا ببرد. به همین خاطر مناطق مختلفی در خاورمیانه را لرزاند. طولانی بودن و شتاب حداکثر آن باعث این اتفاق شد. دومین زلزله ترکیه از زلزله طبس بزرگتر بود و ۱۰ دقیقه بعد از آن یک زلزله ۶.۷ دهم ریشتری هم آمد که از زلزله بم بزرگتر بود.

**گسل بحرالمیت بعد از ۹۰۰ سال بیدار شد

وی ادامه داد: اختلاف سرعت در ورقه عربی و آفریقا وجود دارد و در مرز این صفحات، گسل بحرالمیت قرار دارد. در این قسمت ۹۰۰ سال بود که زلزله مهمی نیامده بود و هفته گذشته اتفاق افتاد. درواقع زلزله‌های بزرگ دیر به دیر اتفاق می‌افتد اما همه صفحات حرکات آرام دارند. شتاب اوج زلزله اول ترکیه به بیش از 2G یعنی دو برابر شتاب جاذبه است. یعنی اگر جسمی به جایی بند نبود، به جای دیگر پرتاب می‌شد.

زارع با بیان اینکه بعد از زلزله شکاف‌هایی که در زمین ایجاد می‌شود یا گسل یا شکاف صفحه زمینی است، گفت: متاسفانه خیلی از ساختمان‌ها در شهر قازیان طب دچار فرو ریزش‌ شدند.

**سد آتاتورک در زلزله اخیر ترکیه تَرَک خورد

رییس مرکز پیش‌بینی زلزله افزود: بیشتر از ۳۰ سد کوچک و بزرگ‌ در ناحیه دریاچه آتاتورک وجود دارد. سد آتاتورک از جمله سدهایی است که ترک خورده است. به همین دلیل دریچه‌های سد را باز کردند تا اسیب بیشتری نبیند و تعمیرات کنند. پشت سد آتاتورک ۴۷.۸ میلیارد مترمکعب آب ذخیره شده و این سومین دریاچه مصنوعی بزرگ دنیاست. گسل آناتولی شرقی که محل وقوع زلزله بود در محل دریاچه نیست اما اتفاقی که به نظر می‌رسد افتاده این است که گسل‌هایی که از دریاچه می‌گذرند تحریک‌هایی غیر مستیم روی سایر گسل‌ها داشته باشند که هنوز از نظر علمی ثابت نشده و باید مراقب بود. درواقع مطالعه ترک‌ها نشان می‌دهد که در گذر زمان دریاچه آتاتورک در محیط خودش باعث افزایش لرزه خیزی شده است.

**زلزله ترکیه به خوی ربطی ندارد

این مدرس دانشگاه آزاد با اشاره به زلزله خوی ادامه داد: در چند ماه اخیر چند زلزله خوی را لرزاند و این زلزله آخر یک مقدار آسیب به این شهرستان زد. بین ۸ بهمن که زلزله خوی رخ داد تا ۱۷ بهمن، حجم زیاد اطلاعات مردم را نگران کرد. در حالی که زلزله ترکیه به خوی ربطی ندارد. نکته بعد این است که در خوی افرادی پیدا شدند که زمان زلزله بعد را اعلام می‌کنند. این درست نیست. چراکه در این منطقه الان زلزله‌های زیادی می‌آید و به پیش‌بینی های خودشان ربط می‌دهند. از مردم خواهش می‌کنم به خانه‌های سالم خود برگردند. لرزه خیز بودن خوی، تهران و تبریز جزو زندگی ماست و اینکه به خانه برنگردیم منطقی نیست.

**امکان پیش‌بینی علمی زلزله را داریم

زارع افزود: ما به طور علمی زلزله را پیش بینی می‌کنیم و مسئول اعلام آن نیستیم. روش‌های پیش‌بینی و توسعه روش‌های پیش‌بینی را طی می‌کنیم. در ۲۰ سال اخیر سمت شرق تهران و به سمت پاکدشت زلزله‌های کوچک فراوان آمده اما به سمت غرب فقط زلزله ملارد را داشتیم. تا حدی که می‌توانیم ریسک را کم کنیم و دنبال نگرانی‌های الکی نرویم.

**بیت‌اللهی زلزله‌پژوه: بلندمرتبه سازی روی گسل در تهران ممنوع است

علی بیت‌‌اللهی عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی درباره پایدارسازی ساختمان‌ها گفت: در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی یک کار ملی شروع کردیم و چندین مطالعه انجام شد. تعیین حریم گسل‌ها و ابلاغشان به عنوان نقشه‌های حقوقی را دستور کار قرار دادیم تا در روی زون‌های گسلی ساختمان‌های بلند مرتبه ساخته نشود. از  سال ۹۸ این قانون شروع شده و به تهران، تبریز، کرج، زنجان، کرمان و مشهد ابلاغ شده و بار حقوقی پیدا کرده است.

بیت‌اللهی افزود: ساختمان‌هایی که در چنین پهنایی هستند ارزیابی شدند که از نظر کاربری در جمعیت و مواردی مثل این چه اقداماتی خصوصا در مدارس و بیمارستان‌ها انجام بشود.  در زون‌های تقاطعی و شریان‌های حیاتی مانند لوله‌های گاز و غیره تمهیداتی مانند شیرهای اتوماتیک با هدف کاهش ریسک زلزله‌های بزرگ وضع شده است.

این مدرس دانشگاه افزود: ساختمان‌هایی که بر روی حریم گسل‌ها هستند را شناسایی کردیم و به مراجع ذی‌ربط معرفی کردیم. این تصمیم که اسامی ساختمان‌ها به مردم اعلام بشود با مدیریت بحران است و مسائل مختلفی را ممکن است به همراه داشته باشد.