ترسیم چشم انداز جدید برای زنان در «گام دوم انقلاب»

گروه سیاست خبرگزاری آنا- تقویم را که ورق می‌زدم امروز را با این عنوان دیدم: «روز تکریم مادران و همسران شهدا» اتفاقات این چند روز را به فال نیک می‌گیرم. وقایعی که در حوزه زنان و خانواده در حال رخ دادن است و هر روز هم رخ جدیدی در جامعه از خود نمایان می‌کند. شاید مهم‌ترین وخوش یمن‌ترین آن‌ها دیدار روز چهارشنبه رهبر معظم انقلاب با اقشار مختلف بانوان از سراسر ایران بود. صحبت‌های مهم رهبری در این دیدار هم‌چون تزریق خون تازه در رگ جامعه زنان بوده است. اما در این بین صحبت ایشان از زنان در عرصه دفاع مقدس بی‌ارتباط با عنوان امروز نبود. 

هنگامی که صحبت از نقش زنان در جمهوری اسلامی طی سال‌های گذشته شد، حرف از اشتغال بانوان در عرصه‌های مختلف به میان آمد که در امر نویسندگی تاکید رهبر انقلاب روی کتاب‌های نوشته شده توسط زنان در تاریخ دفاع مقدس بود. به این بهانه مروری داشتیم به فرمایشات ایشان درباره نقش کلیدی خانواده‌های شهدا در مجاهدت‌های شهیدان.




** نقش مادران شهدا در جنگ
مادر، مادر شهید، مادر دو شهید، مادر سه شهید، مادر چهار شهید؛ شوخی نیست؛ این‌ها به زبان آسان می‌آید. بچه انسان سرما می‌خورد، دو تا سرفه می‌کند، چقدر نگران می‌شویم؟ یک بچه انسان برود کشته بشود، دومی برود کشته بشود، سومی برود کشته بشود؛ شوخی است؟ و این مادر با همان احساسات مادرانه سالم و جوشان و پرفوران، آنچنان نقشی ایفاء کند که صد تا مادر دیگر تشویق بشوند بچه‌هاشان را بفرستند میدان جنگ. اگر این مادر‌ها آن وقتی که جنازه بچه‌هاشان می‌آمد یا حتّی نمی‌آمد، آه و ناله می‌کردند، گله می‌کردند، یقه چاک می‌زدند، اعتراض به امام و اعتراض به جنگ می‌کردند، مطمئناً جنگ در همان سال‌های اول و در همان مراحل اول زمین‌گیر می‌شد. نقش مادران شهدا این است. ۱۳۹۰/۱۰/۱۴

**شأن مادر شهید
یک وقت به خانه شهیدی رفته بودم. مادر شهید در خانه بود، اما پدرش حضور نداشت. برخی از همسایه‌ها هم آمده بودند و آن‌جا حضور داشتند. پرسیدم بقیه‌ی اعضای خانواده کجایند؟ مادر شهید گفت: «ما کس دیگری نداریم. دو فرزند پسر داشتم، که هر دو شهید شدند.» بعد افزود: «همسرم تاب نمی‌آورد در خانه بماند؛ به کوچه و خیابان می‌رود و من در خانه تنها می‌مانم!» نمی‌شود گفت که شأن چنین مادری از دو شهیدش کمتر است. واقعاً خیلی عظمت دارد! ۱۳۷۱/۰۱/۲۵

**همچون حضرت زینب (س) 
من مادران شهدائی را زیارت کردم که بجد و با صدق واقعی می‌گفتند اگر ما ده تا فرزند هم داشتیم، حاضر بودیم در راه خدا بدهیم؛ دروغ نمی‌گفتند. من مادران و پدرانی را ملاقات کردم که احساس عزت و افتخار می‌کردند، به خاطر اینکه فرزندانشان در راه خدا شهید شدند.

البته حق هم با آنهاست، عزت و افتخار است؛ همان طوری که عمه‌ی ما زینب کبری (سلام الله علیها) فرمود: «ما رأیت الّا جمیلا»؛ جز زیبائی ندیدم. حادثه کربلا چیز کوچکی است؟ این چشم خدابین، از این حادثه، از این خون‌های ریخته شده، از این مصیبت سنگین، یک حقیقت زیبا مشاهده می‌کند؛ «ما رأیت الّا جمیلا». من خانواده‌های بسیاری را دیدم که همین احساس زینب کبری در آن‌ها هم بود؛ آن‌ها هم می‌گفتند: «ما رأینا الّا جمیلا». این هاست که به یک ملت اقتدار می‌دهد؛ این هاست که اعتماد به نفس را در یک ملت به وجود می‌آورد؛ این هاست که تهدید‌های قدرت‌های مادی دنیا، عربده‌های مستانه‌ی دولت‌های متجاوز و مستکبر دنیا دل آن‌ها را نمی‌لرزاند. ۱۳۸۹/۰۷/۲۸

**محکم‌تر از پدر
شما‌ها بحمدالله این سرمایه عظیم را جمع کرده‌اید. البته آسان هم جمع نکرده‌اید. دو فرزند، سه فرزند و یا یک فرزند در این راه داده‌اید. واقعاً این‌ها مثل افسانه است. بسیار شکوهمند و با عظمت است؛ و خدا به شما صبر داد؛ بخصوص به مادران صبر داد. من غالباً مادران را بهتر از پدران دیده‌ام. بنده، به خانه شهدا زیاد می‌روم. شاید صدی هشتاد و بلکه بیشتر، خانمی که مادر شهید است، قرص‌تر و محکم‌تر و قوی‌تر و روشن‌تر از آقایی است که پدر شهید است! ۱۳۷۱/۰۱/۲۵

**واقعیت زنانه جامعه ما
این همه همسران شهدا، همسران جانبازان، مادران شهیدان، بازماندگان برجسته‌ی کسانی که رفتند جانشان را در راه خدا دادند و این‌ها با اراده محکم، عزم راسخ و با صبر، هر انسانی را در مقابل خودشان خاشع و خاضع می‌کنند. بنده که حقیقتاً هروقت با این زنان برجسته مواجه می‌شوم، در مقابل آن‌ها احساس خضوع می‌کنم.

بنده زیاد برخورد می‌کنم با مادران شهیدان، با همسران شهیدان، با همسران جانبازان: این بانوی فداکاری که یک عمر زندگی خودش را می‌گذارد برای مدیریّت کردن و بهبود بخشیدن به زندگی یک معلول و جانباز، برای خاطر خدا؛ این چیز کوچکی نیست، این‌ها به زبان آسان است. آن مادری که دو فرزند، سه فرزند، چهار فرزند را در راه خدا داده و همچنان محکم ایستاده، به ما سفارش می‌کند که بایستید؛ محکم باشید! انسان واقعاً در مقابل این‌همه عظمت احساس خشوع می‌کند. این‌ها واقعیّت‌های زنانه‌ی جامعه‌ی ما است که بسیار افتخارآمیز و مهم است. خب بحمدالله این، آن بخش روشن و درخشان مسئله‌ی زن در کشور [است]. ۱۳۹۳/۰۱/۳۰

**پسرم فدای سرتان
من شاید این خاطره را بار‌ها گفته باشم. در یکی از شهر‌ها که زمان ریاست جمهوری رفته بودم. بعد که سخنرانی کردم و برگشتم بیایم، مردم دور و بر ما اجتماع کرده بودند و اظهار محبّت می‌کردند، من هم می‌رفتم طرف ماشین که سوار بشوم، شنفتم که یک خانمی از پشت سر در وسط جمعیّت مرتّب صدا می‌زند و اسم بنده را می‌آورد. فهمیدم کار مهمّی دارد؛ ایستادم. گفتم بگذارید این خانم بیاید ببینم چه‌کار دارد که در این جمعیّت این‌جور داد می‌کشد.
آمد جلو، گفت که آقا پسر من اسیر شده بود - به نظرم، حالا درست یادم نیست، شاید گفت تنها پسرم؛ احتمال می‌دهم گفت تنها پسرم - چند روز پیش اطّلاع پیدا کردم که در اسارتگاه شهید شده؛ به امام بگویید که - شاید مثلاً به این تعبیر، حالا جزئیّاتش یادم نمانده، البتّه یادداشت کرده‌ام، بار‌ها هم گفته‌ام - فدای سرتان؛ و اگر باز هم پسر داشته باشم، باز هم می‌فرستم.
این پیغامی بود که یک مادر [شهید گفت]. ببینید این روحیّه را! من آمدم به امام این را عرض کردم، امام گریه‌اش گرفت؛ از شنیدن این سخن و این احساس، اشک به چشم امام آمد. این روحیّه‌ها برای چه کسی بود، برای چه بود؟ جز برای خدا یک چنین چیز‌هایی را انسان نمی‌تواند مشاهده کند که مادر دو شهید بچّه‌هایش را خودش ببرد داخل قبر بگذارد و گریه نکند! یا بخواهد از دوروبری‌هایش که گریه نکنند، بگوید من بچّه‌هایم را در راه خدا داده‌ام، خوشحال هم باشد؛ این‌ها آن آرمان است. ۱۳۹۵/۰۷/۰۵

**مردآفرین روزگار
بار‌ها من این را گفته‌ام؛ در زیارت خانواده‌های شهدا، اغلب اوقات مادران شهید را شجاع‌تر و مقاوم‌تر از پدران شهید یافتم. مگر محبت مادر را می‌شود با محبت پدر مقایسه کرد؟ روح لطیف زنانه، آن هم نسبت به جگرگوشه، این را پرورش بدهد، بزرگ کند مثل دسته گل، بعد راضی بشود که او برود میدان جنگ و به شهادت برسد؛ بعد برای اینکه جمهوری اسلامی دشمن‌شاد نشود، بر جنازه‌ی او گریه هم نکند! که بنده مکرر به این خانواده‌های شهدا گفتم گریه کنید؛ چرا گریه نمی‌کنید؟ گریه ایرادی ندارد. گریه نمی‌کردند، می‌گفتند می‌ترسیم جمهوری اسلامی دشمن‌شاد شود. «زن مگو، مردآفرین روزگار». زن‌های ما اینهایند؛ امتحان خوبی دادند. ۱۳۹۱/۰۲/۲۳

**زینب کبری (س)؛ نسخه مادران شهدا
من در هیچ کتاب و هیچ مقتلی ندیدم که این زینب بزرگوار، این عمّه سادات، این عقیله بنی‌هاشم، وقتی که دو پسر خودش، دو علی اکبر خودش هم در کربلا شهید شدند - یکی «عون» و یکی «محمّد» - عکس‌العملی نشان داده باشد؛ مثلاً فریادی کشیده باشد، گریه بلندی کرده باشد، یا خودش را روی بدن آن‌ها انداخته باشد! به نظرم رسید این مادران شهدای زمان ما، حقیقتاً نسخه زینب را عمل و پیاده می‌کنند! بنده ندیدم، یا کمتر مادری را دیدم - مادر یک شهید، مادر دو شهید، مادر سه شهید - که وقتی انسان او را می‌بیند، در او ضعف و عجز احساس کند! مادران واقعاً شیر زنانی هستند که انسان میبیند زینب کبری نسخه اصلی رفتار مادران شهدای ماست. ۱۳۷۴/۰۳/۱۹

**مهمترین ابزار استمرار جهاد
پدران و مادران شهدا، از مهمترین ابزار‌های الهی بودند برای این‌که جهاد استمرار پیدا کند؛ برای این‌که ملت شکست نخورد؛ برای این‌که انقلاب در قمار جهانی نبازد و در این مقابله‌ی جهانی نتوانند آن را از میدان خارج کنند. شما بزرگترین ابزار بودید. نفس امام در شما، در ملت و در جوانان اثر کرد. مسلماً اگر این همه فداکاری، این همه گذشت و این همه عزیمت‌های الهی نبود، نفس معصوم هم اثر نمی‌کرد. این است که من معتقدم آن «کفلین من رحمته» - که در دعا‌ها می‌خوانید: «و کفلین من رحمتک» - ان‌شاءالله از آن شماهاست و البته باید حفظش کنید. ۱۳۷۱/۰۱/۲۵

** حرکت زینب گونه در انقلاب 
انقلاب ما انقلاب زینبی است. از اول انقلاب، زنان یکی از برجسته‌ترین نقش‌ها را در این انقلاب ایفاء کردند. هم در خود حادثه بزرگ انقلاب، هم در حادثه بسیار بزرگ هشت سال دفاع مقدس، نقش مادران، نقش همسران، از نقش مجاهدان اگر سنگین‌تر و دردناک‌تر و تحمل‌طلب‌تر نبود، یقیناً کمتر نبود. مادری که جوان خودش را، عزیز خودش را، دسته گل خودش را هجده سال، بیست سال - کمتر، بیشتر - پرورش داده، با آن محبت مادرانه او را به ثمر رسانده، حالا او را به طرف میدان جنگ می‌فرستد، که معلوم نیست حتّی جسد او هم برخواهد گشت یا نه. این کجا، رفتن خود این جوان کجا؟ که خوب، این جوان، با شور و هیجان جوانی، همراه با ایمان و روحیه انقلابی گری، حرکت می‌کند و می‌رود. کار این مادر، از کار آن جوان اگر بزرگتر نباشد، کوچکتر نیست. بعد هم که جسد او را برمی گردانند، افتخار می‌کند که بچه من شهید شده. این‌ها چیز کمی است؟ این، حرکت زنانه، حرکت زینب‌گون در انقلاب ما بود. ۱۳۸۹/۰۲/۰۱

**نقش مادران در جنگ
در جنگ تحمیلی اگر مادران شهیدان و همسران شهیدان ایمان خود، صبر خود، ایستادگی خود، معرفت خود و روشن‌بینی خود در قبال ضایعات جنگ و فداکاری‌های جوانان و مردان را نشان نمی‌دادند، جنگ پیروز نمی‌شد. اگر مادران و همسران شهدا بی صبری نشان می‌دادند، شوق جهاد در راه خدا و شهادت در دل مرد‌ها می‌خشکید؛ این‌گونه نمی‌جوشید؛ این‌گونه به جامعه طراوت نمی‌داد.
در میدان جنگ هم زنان نقش‌های درجه اوّل را ایفا کردند. اگر در طول انقلاب، وفاداری زنان، عواطف زنان، حضور زنان در میدان‌های مختلف، در راهپیمایی‌ها و در انتخابات‌ها نمی‌بود، یقیناً این حرکت عظیم مردمی نمی‌توانست این‌گونه شکل پیدا کند و ادامه یابد. این نظر اسلام است، این نظر نظام اسلامی است. ۱۳۷۹/۰۶/۳۰

** زن مجاهده فی الله
همسران شهدا - که جوانان عزیز را تربیت کردند - خیلی باارزشمند. من در شرح حال شهدای شیراز، دیدم که تعدادی از فرزندان شهدای شیراز و استان فارس، رتبه‌های علمیِ بالا و رتبه‌های تحقیقیِ بالا به دست آورده‌اند. این چه جور به دست می‌آید؟! با مجاهدت آن مادر، آن همسر شهید، آن شیرزن و آن مجاهده‌ی فی اللَّه؛ جهاد او این است: «حسن التّبعل»؛ حسن التّبعل یعنی این؛ یعنی آبروی شوهر را حفظ کردن؛ شخصیت شوهر را حفظ کردن؛ این حسن التّبعل است؛ یک نمونه‌اش همین است که شوهر رفت در راه خدا؛ بچه‌هایش و جوجه‌هایش را در آغوش رعایت خودشان و با تربیت خودشان آن‌چنان بزرگ کنند که این‌ها احساس افتخار کنند و راه شهید را ادامه بدهند. ۱۳۸۷/۰۲/۱۳

 **ضرر نکردید
من به پدران و مادرانی که عزیزان خود را در میدان نبرد طولانی حقّ و باطل در این چند سال از دست داده‌اند، به فرزندانی که پدران شهید خود را هرگز ندیدند، به همسرانی که سنگینی فراق همسر و یار و غمخوار خود را تحمّل کردند، عرض میکنم:

عزیزان من! با شهادت عزیزانتان، شما خسارت و ضرر نکردید. عزیزانِ شما اگر از دست شما رفتند، اما در خزانه گرانبهای شهادت الهی، شخصیت‌شان همچنان محفوظ و حاضر و ناظر است. این زندگی می‌گذرد و همه کس خواهد رفت؛ اما آن کسی سرافراز است و بُرد کرده است که رفتن او از این دنیا، برای مردم و دین و تاریخ و کشورش دستاوردی داشته باشد. چنین انسانی است که خدای متعال او را از ملائکه هم بالاتر دانسته است. ۱۳۸۰/۰۸/۲۰

**شفیع خانواده
در این شرحِ‌حال‌هایی که ما می‌خوانیم از خانواده‌ی شهدا، ازاین¬‌قبیل زیاد هست که همسر شهید، مادر شهید دچار یک مشکلی می‌شوند، به شهید متوسّل می‌شوند؛ میگویند «تو که دستت باز است، تو که می‌توانی، کمکمان کن»، و او کمک می‌کند. در برزخ هم همین‌جور است.

شما‌ها می‌روید دیگر؛ شما‌ها هم که ماندنی نیستید؛ من و شما همه رفتنی هستیم؛ ما هم همین عالم برزخ را، همین دالان را، همین وادی را در پیش داریم، به آنجا خواهیم رسید. وقتی‌که رفتید، آنجا گرفتاری‌ها زیاد است؛ اگر انسان آنجا بتواند شفیعی داشته باشد که این شفیع به درد آدم بخورد، خیلی قیمت دارد. این شهید، شفیع شما‌ها است. ۱۳۹۶/۰۳/۲۸. 

اما این توصیفات تنها به مادران شهدای دفاع مقدس منحصر نمی‌شود. مادران و همسران شهدای مدافع حرم و شهدای مدافع امنیت هم در سال‌های اخیر و ماه‌های گذشته در همین جایگاه بوده‌اند و با الگوگیری از زینب کبری (س) به استمرار پیام عاشورا کمک کردند.

**زن در انقلاب اسلامی
 یکی از مهم‌ترین افتخارات و دستاورد‌های نظام جمهوری اسلامی ایران، هویت‌بخشی به زنان است که نیمی از جمعیت کشورمان را تشکیل می‌دهند و توانسته‌اند با اتکا به نفس و توانمندی‌های خود در عرصه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ورزشی بدرخشند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، زنان خوش‌فکر مسلمان ایرانی در سایه این نظام مقدس، توانستند در جامعه‌ی ما رشد یابند.



 **تعالی زنان
در ۴۳ امین سال پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، بر خلاف دوران منحط رژیم شاهنشاهی که زن ایرانی را همچون زن غربی، جلوه و مظهر هیجانات جنسی قرار داده بود، تلاش شده تا حد امکان از استعداد فکری و توانمندی عظیم زن برای تعالی او و جامعه استفاده شود و این امر در درجه اول در جهت تحکیم بنیان خانواده به عنوان اصل اساسی تعالی جامعه مدنظر قرار گرفته است؛ یعنی بعد از انقلاب اسلامی، زن مسلمان ایرانی جایگاه اصلی خود را نخست در نهاد خانواده و سپس در عرصه اجتماع بازیافت.

از این‌رو در نظام جمهوری اسلامی مسئله جنسیت در خدمت تعالی انسان بکار گرفته شد، نه در خدمت انحطاط بشر و زوال اخلاقی؛ آنگونه که در دنیای غرب مرسوم است. رشد اخلاقی، شخصیتی، سیاسی و اجتماعی و فرهنگی زنان در نظام جمهوری اسلامی به خوبی روشن است و دلیل این موضوع نیز تلاش‌های مذبوحانه دستگاه‌های تبلیغاتی دشمنان و هجمه‌هان آنان علیه کشورمان است که به بهانه‌های واهی موضوع پایمال شدن حق زنان را دستاویز قرار می‌دهد و با وقاحت و بی‌شرمی تمام، سعی در تخریب جایگاه متعالی زن در جامعه ایرانی-اسلامی دارند.

**ارتقاء حقوق و کرامت انسانی زنان پس از انقلاب
اما خوشبختانه ارتقاء حقوق و کرامت انسانی زنان و توانمندسازی آنان از جمله پیش شرط‌های لازم برای توسعه جامعه اسلامی – ایرانی در تمامی دستگاه‌ها و قوانین مربوطه قید و ذکر شده است؛ بنابراین هجمه‌ها و تبلیغات غربی نتوانسته جایگاه زنان را در نظام جمهوری اسلامی ایران تقلیل دهد و روزبه روز زنان در جامعه ایرانی در زمینه‌های مختلف علمی، سیاسی، مدیریت‌های اجتماعی و فرهنگی درخشیده‌اند.

نگاهی گذرا به انتشارات و کتاب‌های متعدد در کشور اعم از علمی، پژوهشی، تاریخی، ادبی، سیاسی و هنری که با نام زنان در کشورمان نشر می‌یابد حکایت از جایگاه والای علمی و مدارج عالی زنان دارد. این پیشرفت‌ها در تمامی حوزه‌ها بروز و نمود دارد. فعالیت زنان ایرانی در حوزه‌های پزشکی، تکنولوژیکی و فناوری نیز بسیار چشمگیر است و زنان در حوزه‌های مرتبط با علوم نوین نیز منشاء اثرگذاری و پیشرفت بوده و هستند.

آمار‌های مرتبط با حضور موفق زنان کشورمان پس از پیروزی انقلاب اسلامی در عرصه‌های مختلف اجتماعی، علمی، سیاسی، اقتصادی و ورزشی گواه نقش‌آفرینی مثبت و چشمگیر این قشر اثرگذار جامعه است. زنانی که رمز موفقیت و سعادت ایران اسلامی هستند.

در کتاب «صعود چهل ساله» که مروری بر دستاورد‌های چهل ساله انقلاب اسلامی دارد؛ بر اساس آمار‌های بین‌المللی منتشر شده در خصوص پیشرفت‌ها در حوزه زنان به کاهش بی‌سوادی زنان بالاتر از ۱۵ سال نسبت به کشور‌های دنیا اشاره شده و همچنین به افزایش نسبت دختران به پسران در تحصیلات ابتدایی، متوسطه و دانشگاهی اشاره شده است.

پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، تنها ۶ درصد از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی را زنان تشکیل می‌دادند که این آمار اکنون نزدیک به ۶۰ درصد رسیده است.




**پیام دیدار رهبری
دیدار رهبری در روز چهارشنبه آن هم بعد از رخداد‌های اخیر در کشور که با نام و بهانه «زن» رخ داده بود، نه تنها حامل پیام‌های مهمی مبنی بر تعالی و رشد زن در انقلاب اسلامی بود، بلکه در تبیین مسائل مربوط به گام دوم انقلاب که از سوی سخنرانان مراسم نیز بعضا مورد سوال بود تاثیر بسزایی داشت. 

سخنان هوشمندانه آیت‌الله خامنه‌ای در این دیدار، هم در نوع ارائه رسانه‌ای و هم در نوع محتوای مورد بحث در جایگاه بی‌نظیری قرار دارد.

ایشان در ۴ بخش: «جایگاه زن در غرب»، «خانواده»، «اصل حجاب» و «خدمات جمهوری اسلامی برای زنان» فرمایشات خود را ایراد داشتند که در جمع بندی مطالب می‌توان این نتیجه‌گیری را داشت که ایشان در این دیدار چشم انداز دقیقی برای زنان انقلابی در گام دوم انقلاب ترسیم کردند.