رمزگشایی از اهداف آیت الله شیخ عبدالکریم حائری در تأسیس حوزه قم
به گزارش خبرنگار تاریخ خبرگزاری آنا، به مناسبت یکصدمین سالگرد بازتأسیس حوزه علمیه قم، نشستی با عنوان «زمینهها و بسترهای سیاسی و فرهنگی حوزه علمیه قم» عصر دیروز در پژوهشکده تاریخ معاصر و دبیرخانه همایش صدمین سالگرد تأسیس حوزه علمیه قم برگزار شد.
حجتالاسلام محمدصادق ابوالحسنی در این نشست طی سخنانی اظهار داشت: تأسیس حوزه علمیه قم در حوالی ۱۳۰۱ خورشیدی /۱۳۴۰ قمری، به اهتمام حضرت آیه اللّه حاج شیخ عبدالکریم حائرى یزدى (ره)، و با همدلى و همکارى فقیهان وارستهاى، چون میرزا محمد ارباب و میرزا ابوالقاسم قمى و...، از جمله حرکتهاى مهم و تاریخسازى است که منشأ و مصدر وقوع جریانات بسیار مهمى گردید و جریان روحانیّت را در مرحله جدیدی از نقشآفرینی تاریخی قرار داد که تا کنون نیز ادامه دارد و امسال پیشینۀ آن به صد سالگی خود میرسد.
وی افزود: در مقام نظریه شناسی، چهار رویکرد در مورد اهداف آیت الله شیخ عبدالکریم حائری در تأسیس حوزه قم علمیه قم وجود دارد: نظریه نخست؛ ادعای رضایت و تمجید دربست مؤسس حوزه از اقدامات رضاخان است. این نظریه عمدتا از سوی مطبوعات وابسته به رژیم پهلوی و مسئولین حکومت رضاخان مطرح مثل علی اصغر حکمت مطرح میشد تا موسس حوزه و نخبگان ایران را کاملاً با رضاخان همسو نشان دهند. تلگراف تند رژیم پهلوی به حاج شیخ و نیز اظهارات نزدیکان حاج شیخ مثل آیت الله اراکی مبنی بر اندوه ایشان از اقدامات شاه، بر این ادعا خط بطلان میکشد.
ابوالحسنی ادامه داد: نظریه دوم: نظریه سیاست گریزی شخصیتی حاج شیخ و انزوای سیاسی ایشان (رویکرد انفعالی مؤسس حوزه) است. این ایده را آقای دکتر عبدالهادی حائری در کتاب تشیّع و مشروطیّت در ایران مطرح میکند. عجیب اینکه ایشان از یک سو مدعی شده که سیاست گریزی حاج شیخ در اصل ریشه در نوع شخصیت ایشان دارد و از سوی دیگر حاج شیخ را به ریاست طلبی متهم میکند و حتی گزارشهایی را میآورد که حاج شیخ با آمدن مراجع تبعیدی نجف به قم، مخالف بود و حضور آنان را مزاحم ریاست خود میپنداشت! این محقق تصریح کرد: این ادعا به حدی دور از واقعیت است که محقق فقید و مطلع، استاد عبدالحسین حائری، این حرف (آیت الله حائری، روحاً فردی غیر سیاسی بوده) را به شدت رد میکرد و میپرسید: برادرم عبدالهادی از کجا و با کدام علم روانشناسیِ خود توانسته است، روحیّات جد ما را چنین تشخیص دهد؟! قضاوت برادرم عبدالهادی بر پایه گزارشهای غیر معتبر است. ضمنا حاج شیخ متواضعانهترین رفتار را با مراجع عظام تبعیدی نجف در قم داشته است.
وی افزود: نظریه سوم، ادعای رویکرد ضد سیاسی حاج شیخ است که بر این اساس، حاج شیخ عمداً به نیت تفکیک حوزه از سیاست، حوزه علمیه قم را تاسیس کرد. (رویکرد فعال، اما سلبی) این ایده را آقای دکتر مصطفی محقق داماد در نشست صد سالگی حوزه، در سال ۱۴۰۰ مطرح کرد و به نوعی حرکت سیاسی و تصدیگری امام خمینی را مخالف هدف آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری از تاسیس حوزه قم معرفی کرد. به گفته وی، جالب اینکه خود ایشان قبلاً در سال ۸۳ در مصاحبه با مجله حوزه، یکی از اثار مهم تاسیس حوزه توسط حاج شیخ را پیدایش انقلاب اسلامی میداند که توسط شاگرد برجسته حاج شیخ، یعنی امام خمینی صورت گرفته است و در ادامه گلایه میکند که چرا چنین آثار و پیامدهای مهمی درست گزارش نشده و در قالب کتاب، منتشر نگردیده است. ایشان در آن مصاحبه تصریح میکند که فکر تاسیس حوزه مرکزی در ایران، از قبلها مورد نظر حاج شیخ بوده و در واکنش به برخی اقدامات فکری – اجتماعی – سیاسی روز صورت پذیرفته است. از جمله انقلاب کمونیستی در روسیه، ظهور و بروز غربزدگی پس از مشروطه و مسائل انحرافی دیگر؛ و عدم ورود حاج شیخ به سیاست به جهت فقدان نیروی کارآمد و متدین بوده که به همین جهت روحانیت نمیتوانسته قدرت را در دست گیرد.
انتهای پیام/