زمستان بلند جوایز ادبی؛ پول هست، برنامه نه

به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری آنا، جوایز ادبی سالانه در حوزه ادبیات و شعر با وجود مبلغ نقدی قابل توجه اهدایی به دلیل نداشتن پیوست فرهنگی، رسانه‌ای و تبلیغاتی و عدم اعتنا و اعتماد بدنه فعال ادبیات به آن نتوانسته در مقایسه با سایر جوایز با متولی گری بخش دولتی اقبالی را به دست بیاورد.

فصل زمستان و نزدیک شدن به ایام دهه فجر انقلاب اسلامی هر ساله مصادف است با برگزاری اختتامیه جشنواره‌های فرهنگی، ادبی و سینمایی در کشور که سعی دارند به قضاوت و داوری درباره ماحصل فعالیت‌های فرهنگی در طول یکسال کشور بپردازند.

 

جشنواره‌های فیلم فجر در حوزه سینمایی، جشنواره موسیقی فجر در حوزه موسیقی، جشنواره شعر فجر در حوزه شعر و جایزه ادبی جلال آل احمد در حوزه ادبیات را می‌توان به عنوان مهمترین رویداد‌های فرهنگی در این بازه زمانی برشمرد که طیف قابل توجهی از فعالان فرهنگی را به سوی خود جذب و جلب می‌کند.

 

در این میان میزان جوایز اهدایی _در این رویداد‌های سالانه که متولیان مختلف دولتی و غیردولتی دارد_ می‌تواند نشان از توجه به این بخش و البته توانایی مدیران فعال در این بخش برای جذب حامیان مالی و نیز مجاب کردن بدنه دولتی و رسانه و افکار عمومی برای این مهم دانست.

 

در ادامه نگاهی مقایسه‌ای به این سه رویداد از این منظر داشته‌ایم؛ «جشنواره فیلم فجر» به عنوان مهمترین رویداد سالانه سینمایی در ایران همواره مورد توجه ویژه قرار داشته است. از مخاطبان عمومی سینما تا مخاطبان حرفه‌ای آن. از رسانه‌ها تا نهاد‌های فرهنگی و غیر فرهنگی که به قدرت نفوذ و تاثیرگذاری سینما باور جدی داشته‌اند.

 

جشنواره فیلم فجر در سال‌های برگزاری خود به تناسب مشارکت نهاد‌های بخش خصوصی در حمایت از آن جوایز مختلفی را در کنار سیمرغ بلورین مشهور خود به مخاطبان اهدا کرده است. از جوایز بیست تا سی میلیون تومانی در اوایل دهه نود تا اهدای حواله خودرو توسط حامی مالی آن در سال‌های نه چندان نزدیک از برگزاری آن.

 

در سال‌های اخیر نیز که برخی اپراتور‌های شبکه تلفن همراه کشور حامی مالی این رویداد بوده‌اند، جوایزی از سوی آن‌ها به برگزیدگان اهدا شده، که البته از نظر کمی و کیفی درباره آن اطلاع دقیقی منتشر نشده است، اما به نظر می‌رسد که به تناسب رویدادی اینجنینی، هدیه‌ای قابل توجه باشد.

 

در کنار این مهم بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سنوات مختلف این رویداد به طور معمول حداقل یک پنجم بودجه برگزاری این رویداد به اهدای جوایز اختصاص یافته است که رقم قابل توجهی در ساختار مالی برگزاری این رویداد به شمار می‌رود. با این حال آنچه در این رویداد قابل توجه است حضور متنوع برند‌ها و فعالان اقتصادی و حتی سایر وزارتخانه‌ها و نهاد‌های حاکمیتی در آن و گاه اهدای جوایز اختصاصی از سوی آن‌ها به آثار شرکت کننده است.

 

همچنین تنوع حضور و حتی رقابت حامیان مالی در این رویداد نیز به برگزاری متنوع و قابل توجه آن کمک شایانی کرده است.

 

«جشنواره موسیقی فجر» در سال جاری سی و هشتمین دوره برگزاری خود را پشت سر خواهد گذاشت و جایزه باربد را اهدا خواهد کرد. این جایزه بنابرفراخوان خود در بخش اصلی جایزه ۵۰ میلیون تومانی شامل ۴۵ میلیون تومان جایزه نقدی و ۵ میلیون تومان هدیه فرهنگی است و در بخش دیپلم افتخار نیز جایزه اهدا شده ۲۵ میلیون تومان شامل ۲۰ میلیون جایزه نقدی و ۵ میلیون هدیه فرهنگی خواهد بود.

 

در برگزاری این رویداد نیز در کنار جوایز اهدا شده، حضور چشمگیر حامیان مالی و نهاد‌های خصوصی حامی موسیقی و نیز فعال در این عرصه در برگزاری آن دیده شده است.

 

در کنار این موضوع تقدیر سالانه از خبرنگاران حوزه موسیقی برای برترین گزارش، یادداشت‌ها و اخبار تولیدی آن‌ها بر جذابیت و توجه بیشتر رسانه‌ای به این رویداد افزوده است.

 

«جشنواره شعر فجر» به عنوان سومین رویداد فرهنگی فراگیر در ایام پایانی سال امسال وارد هفدهمین سال برگزاری خود شده است. این جشنواره پس از چندین نوبت تغییر محتوا و شکل برگزای در سال‌های گذشته بر خود، طی سال‌های اخیر در قالب رویداد انتخاب برترین کتاب سال در حوزه شعر به فعالیت پرداخته است.

 

جشنواره شعر فجر در سال‌های اخیر با افزایش میزان جایزه نقدی خود برای برگزیدگان به ۱۰۰ میلیون تومان و برای شایستگان تقدیر به ۳۰ میلیون تومان سعی در ایجاد جذابیت برای شرکت در آن داشته است. اما نکته قابل توجه در برگزاری این رویداد، شکل دهی به آن بدون شور و هیجان جاری و ساری در بطن شعر و ادبیات فارسی و عدم توانایی این رویداد در جذب حداکثری فعالان در این عرصه است.

 

«جایزه ادبی جلال آل احمد» به عنوان گرانترین و مهمترین رویداد ادبی شکل گرفته از سوی دولت در سال جاری وارد پانزدهمین سال برگزاری خود شده است و در این دوره بنا بر اعلام دبیر علمی آن مبلغ نقدی این جایزه برای برگزیدگان ۲۵۰ میلیون تومان و برای شایستگان تقدیر نیز مبلغ نقدی شایستگان تقدیر نیز به ۵۰ میلیون تومان افزایش پیدا کرده است.

درباره این رویداد مهم ادبی و نیز جایزه سالانه شعر فجر به دلیل اهدای مستقیم هدیه جایزه از سوی بدنه دولتی و نیز شائبه‌های کم رنگ و پررنگ در تاثیرگذاری غیر مستقیم این بخش در انتخاب برگزیدگان و نیز نبود پیوست رسانه‌ای مناسب برای پوشش و جریان سازی برای معرفی این رویداد شاهد افول اقبال عمومی بدنه فعال در ادبیات داستانی و شعر به آن بوده‌ایم.

 

از سوی دیگر فعالان در حوزه موسیقی و سینما به صورت سالانه و عینی شاهد تاثیرگذاری جوایز نامبرده در معرفی، فروش، جریان سازی رسانه‌ای، جذب پیشنهادات کاری و معرفی بین المللی هنرمند و اثر هنری هستند و در مقابل برگزیدگان جوایز ادبی نامبرده بیش از هر چیز شاهد بی اعتنایی و بی تاثیری این رویداد‌ها در روند کار خود هستند. حتی فرصت‌های فراهم شده برای حضور برگزیدگان جایزه جلال در رویداد‌هایی مانند نمایشگاه‌های بین المللی کتاب طی سال‌های اخیر به دلیل بی برنامه بودن محض، این حضور‌ها و رها شدگی هنرمندان به حال خود در طی برگزاری رویداد، بیشتر از هر چیز، یک فرصت سوزی محض برای حاضران و بانیان در آن بوده است.