ذبح تلاش با تاخیرهایی که درس عبرت نمی‌شوند
گروه جامعه خبرگزاری آنا، انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری بخشی از چرخه طبیعت به شمار می‌رود اما انسان با فعالیت‌های مخربش به این انقراض سرعت بخشیده است.در عصر حاضر خطر نابودى حیات وحش و بویژه گونه‌هاى نادر در شرایطی قوت گرفته که این گونه‌ها به راحتی هرچه تمام‌ترحذف می‌شوند؛ طبیعت در بحران است و شرایط بدون هیچ تغییر مثبتی فقط بدتر می‌شود. گونه‌های در حال انقراض با سرعتی ناپدید می‌شوند که در ۱۰ میلیون سال گذشته دیده نشده است و براساس آمار‌های تازه منتشر شده بیش از یک میلیون گونه در حال حاضر در آستانه انقراض و نابودی قرار دارند.
*فعالیت انسانی عامل مهم انقراض
دانشمندان می‌گویند، انسان‌ها بحران انقراض را از طریق فعالیت‌هایی که زیستگاه‌های حیوانات را تحت کنترل درآورده، طبیعت را آلوده و گرمایش جهانی را تحریک می‌کند، هدایت می‌کنند. یک توافق جهانی جدید برای حفاظت از طبیعت که در ۱۹ دسامبر سال جاری (آخر آذرماه) به تصویب رسید، پتانسیل کمک به این معضل را دارد و دانشمندان از کشور‌های جهان می‌خواهند که از موفقیت این توافق اطمینان حاصل کنند.
*از دست رفتن گونه و ضرری که جبران نمی‌شود
وقتی یک گونه جانوری از بین می‌رود، مجموعه‌ای از ویژگی‌ها همراه با آن ناپدید می‌شوند؛ ژن‌ها، رفتارها، فعالیت‌ها و تعاملات با گیاهان و جانوران دیگر که ممکن است هزاران یا میلیون‌ها، حتی میلیارد‌ها سال طول بکشد تا تکامل پیدا کند. هر نقشی که گونه‌ها در اکوسیستم ایفا می‌کردند نیز از بین می‌رود، خواه گرده‌افشانی برخی گیاهان، خرد کردن مواد مغذی در خاک، بارور کردن جنگل‌ها یا تحت کنترل نگه داشتن سایر جمعیت‌های حیوانی و موارد دیگر باشد.
*دگرگونی جهان با انقراض
اگر همه این عملکرد و چرخه برای سلامت یک اکوسیستم حیاتی باشد، ناپدید شدن حیوانات می‌تواند باعث دگرگونی جهان و در واقع نابودی آن و زیست جهانی شود. بسیاری از گونه‌ها از دست می‌روند و نتایج می‌تواند فاجعه بار باشد و کل سیستم را به سقوط بکشاند.
*سایه تاریک بحران اقلیمی
پیام کلیدی این رویداد این است که تهدید ناپدید شدن گونه‌ها و نابودی اکوسیستم‌ها کمتر از گرم شدن کره زمین نیست. در عین حال، تغییرات آب‌و‌هوایی به خودی خود، نسبت به گذشته، سایه تاریک‌تری بر آینده بسیاری از گونه‌ها، به ویژه حیوانات و گیاهان بومی که به طور منحصر به فرد در جزایر کوچک یا نقاط خاص تنوع زیستی زندگی می‌کنند، انداخته است.
*ناپدید شدن صد‌ها حیوان در ۵ قرن گذشته
صد‌ها حیوان منحصر به فرد در ۵ قرن گذشته در سراسر جهان ناپدید شده‌اند، مانند پرنده دودو؛ پرنده دودو یکی از شناخته شده‌ترین گونه‌های منقرض شده حیوانات در دنیاست. این حیوان، پرنده بومی جزیره موریس بود که آخرین گونه‌اش در سال ۱۶۸۱ میلادی کشته شد. نزدیکترین بستگان امروزی این پرنده منحصر به فرد، قمری‌ها و کبوتر‌ها هستند. البته دودو به مراتب اندازه بزرگتری نسبت به این دو گونه پرنده داشته به طور متوسط هر پرنده دودو حدود ۹۰ سانتی متر قد و ۴۰ کیلوگرم وزن داشت. با هجوم انسان‌ها به جزیره موریس در اواخر قرن ۱۷ میلادی، نسل این پرندگان ۴ میلیون ساله منقرض شد. به طورکلی در بسیاری از موارد انقراض، انسان‌ها مقصر بودند؛ ابتدا با ماهیگیری یا شکار؛ زیرگونه گورخر آفریقای جنوبی کوآگا نیز در اواخر قرن نوزدهم شکار شد. آخرین کوآگای شناخته شده سال ۱۸۸۳ در باغ وحش آمستردام تلف شد، اما در سال ۱۹۸۷ و به دنبال تمایل گروهی از کارشناسان دانشگاه «کیپ تاون» برای احیای گونه‌های منقرض شده، پروژه احیای کوآگا را آغاز شد.
*ذبح تلاش با تاخیرهای مداوم
کارشناسان می‌گویند، قبل از اینکه یک گونه منقرض شود، ممکن است از قبل تحت نظر گرفته شود؛ انقراض‌های اخیر به انسان این امکان را داده است که با آخرین حیوانات برخی از گونه‌ها که در واقع با عنوان «پایان یک گونه» شناخته می‌شوند، تعامل داشته باشند که تعدادی از آنها به شرح زیر است:
۱. قورباغه «Toughie» که چند ده تن از گونه‌های آن توسط قارچ کیترید در طبیعت پاناما از بین رفت و آخرین آن در سال ۲۰۱۶ منقرض شد.
۲. کبوتر مسافری مارتا که یک داستان هشداردهنده برای حفاظت از محیط زیست است: این کبوتر که یک پرنده مهاجر بوده و سرعت پرواز آن به بیش از ۶۰ متر بر ساعت می‌رسید، زمانی جزء متداول‌ترین گونه پرندگان در سراسر امریکای شمالی به ویژه دشت بزرگ مرکزی تا سواحل اقیانوس اطلس بود. بنا به نظر برخی از محققان، تعداد آنها در دوران حیات به بیش از پنج میلیارد می‌رسیده که به نوعی آنها را تبدیل به پرجمعیت‌ترین گونه پرنده روی زمین کرده بود. این کثرت جمعیتی تا زمانی بوده که اروپاپی‌ها قدم در این منطقه وسیع گذاشتند، همان مهاجرانی که در دوره خاص صنعتی آن زمان، به خاطر قیمت پایین گوشت این کبوتران، آنها را شکار می‌کردند. هر ساله ده‌ها میلیون از این گونه سلاخی می‌شدند؛ به این ترتیب آخرین کبوتر وحشی آمریکای شمالی در سال ۱۹۱۴ مشاهده شده و نسل آن منقرض شد. باغ وحش شهر سین سیناتی، میزبان آخرین پرنده اسیر یعنی مارتا که در این سال جان داد، بود. پرنده‌ای که در حال حاضر نمونه‌ای از آن خشک شده و در موزه ملی تاریخ طبیعی اسمیتسونیان نگهداری می‌شود. در دهه۱۸۵۰ هنوز میلیون‌ها کبوتر مسافر وجود داشتند، اما در نهایت آنها را تا انقراض شکار کردند؛ اقدامات حفاظتی تنها پس از اینکه گونه از نقطه غیرقابل بازگشت عبور کرد انجام شد.
۳. «جرج تنها» یا «Lonesome George» نیز که در سال ۱۹۷۱ یافت شد، آخرین لاک پشت جزیره پینتا در اکوادور بود؛ یکی از کمیاب‌ترین جانوران روی زمین، جرج تنها یا، آخرین بازمانده لاک‌پشت‌های جزیره پینتا حدود ۱۰ سال پیش منقرض شد. از قرن هفدهم تا چند سال پیش حدود ۲۰۰ هزارتای این لا‌ک‌پشت شکار شدند. بعداً، پس از اینکه بز‌ها در دهه ۱۹۵۰ به جزیره پینتا آورده شدند، این دو حیوان مختلف برای تامین غذا با یکدیگر رقابت می‌کردند؛ قبل از مرگ جورج در سال ۲۰۱۲، دانشمندان سعی کردند این گونه را از طریق پرورش در اسارت نجات دهند که این پروژه هم شکست خورد.
گونه‌هایی وجود دارند که ممکن است به زودی به آخرین‌های وجود خود برسند؛ ۴. کوچکترین گراز دریایی جهان، واکیتا در مکزیک که به شدت در خطر انقراض است تنها به ۱۸ عدد در طبیعت کاهش یافته و بررسی‌ها نشان می‌دهد تور‌های ماهیگیری و عامل انسانی تعدد این گونه را ویران کرده است. کارشناسان محیط زیست هشدار دادند: اکنون گونه گرازماهی بومی مکزیک که کوچکترین گونه این آبزی در جهان است به طور جدی در معرض انقراض قرار گرفته، جمعیت این گراز ماهی در سال ۲۰۱۴ به کمتر از ۱۰۰ قطعه رسیده در حالیکه تعداد آنها در سال ۲۰۱۲ میلادی ۲۰۰ قطعه بوده است. طبق اعلام صندوق جهانی طبیعت از ماه ژانویه تعداد این گونه که به دلیل گیر افتادن در تور ماهیگیری تلف شده‌اند، به شدت کاهش یافته است.
۵. زیرگونه کرگدن سفید شمالی، دومین پستاندار بزرگ خشکی پس از فیل‌ها نیز پس از مرگ آخرین نر در سال ۲۰۱۸ در شرایط خوبی قرار ندارد و فقط یک ماده و دخترش باقی مانده‌اند.
*چرخه ناقص طبیعت در پی انقراض
دانشمندان می‌گویند داستان‌های پایان یافتگان دقیقاً به این دلیل اهمیت دارند که بسیاری از انقراض‌ها دور از چشم افراد اتفاق می‌افتد. پائولا جی. ارلیش، مدیر عامل و رئیس بنیاد تنوع زیستی ئی‌او ویلسون می‌گوید: کرگدن سفید شمالی فقط بخش کوچکی از جهان نیست بلکه برای خودش دنیایی است و اکوسیستم منحصر به خودش را دارد؛ چرا می‌کند، زمین‌هایی را که در آن راه می‌رود بارور می‌کند، حشرات روی پوستش فرود می‌آیند و سپس پرندگان از آن حشرات تغذیه می‌کنند. درک هر چیزی که یک حیوان است و برای جهان انجام می‌دهد به ما کمک می‌کند تا بفهمیم که ما نیز بخشی از طبیعت هستیم و برای زنده ماندن به طبیعت نیاز داریم.
*انقراض در طول زمان
بر خلاف آخری‌ها، بیشتر گونه‌ها بدون اینکه مردم متوجه شوند در طبیعت محو می‌شوند. به گفته دانشمندان، از حدود سال ۱۵۰۰ تاکنون ۸۸۱ گونه جانوری منقرض شده‌اند که مربوط به اولین رکورد‌هایی است که توسط اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN)، مرجع علمی جهانی در مورد وضعیت طبیعت و حیات وحش ثبت شده است. این یک تخمین بسیار محافظه کارانه برای انقراض گونه‌ها در پنج قرن اخیر است، چراکه تنها مواردی را لحاظ کرده که به انقراض آنها اطمینان وجود دارد. اگر گونه‌های جانوری را که دانشمندان گمان می‌کنند ممکن است منقرض شده‌اند را در نظر بگیریم، این تعداد به ۱۴۷۳ می‌رسد که عددی بالا و عجیب است می‌رسد.
شان اوبراین، رئیس سازمان غیرانتفاعی «NatureServe» که برای ایجاد داده‌های قطعی در مورد گونه‌های آمریکای شمالی کار می‌کند، می‌گوید: «اثبات انقراض گونه‌ها کار سختی است و افراد فعال در این حوزه از آنجایی که این روند درواقع برای آنها شکست محسوب می‌شود تمایلی به اعلام گونه‌های منقرض شده ندارند.
*انقراض ۳۲۲ گونه با ستون فقرات
در میان مهره داران زمینی یا جانوران زمینی با ستون فقرات، ۳۲۲ گونه از سال ۱۵۰۰ منقرض شده‌اند؛ برای دوزیستان دوستدار رطوبت که هم در برابر آلودگی و هم در برابر خشکسالی آسیب پذیر هستند، با افزایش نرخ انقراض در چند دهه اخیر، اوضاع تاریک به نظر می‌رسد. از سال ۱۵۰۰ تاکنون تنها ۳۷ گونه با درجه بالایی از قطعیت منقرض شده‌اند. اما طبق مطالعه سال ۲۰۱۵ در مجله Science Advances، دانشمندان گمان می‌کنند که بیش از ۱۰۰ گونه دیگر در ۳۰ تا ۴۰ سال گذشته ناپدید شده‌اند. بسیاری از گونه‌های قابل توجه در میان گونه‌هایی وجود دارند که از سال ۱۵۰۰ ناپدید شده‌اند؛ به عنوان مثال دودو آخرین بار در سال ۱۶۶۲ مشاهده شد، در عرض ۶۵ سال از اولین ثبت آن.
*اعتراض عمومی در پی ناپدید شدن گونه‌ها
برخی از ناپدید شدن‌ها اعتراضات عمومی را برانگیخته است، مانند اعلام انقراض در سال ۲۰۱۶ برای گونه خفاش کوچک جزیره کریسمس pipistrelle که آخرین بار در سال ۲۰۰۹ مشاهده شد. این اولین انقراض پستانداران ثبت شده در استرالیا در ۵۰ سال گذشته بود. از دست دادن صد‌ها گونه در طول ۵۰۰ سال یا بیشتر ممکن است زمانی که میلیون‌ها گونه دیگر هنوز روی کره زمین زندگی می‌کنند، قابل توجه به نظر نرسد. اما سرعت ناپدید شدن گونه‌ها در ۱۰ میلیون سال گذشته بی سابقه بوده و ما در عصر حاضر گونه‌ها را سریعتر از تکامل آنها از دست می‌دهیم.
*انقراض‌های دسته جمعی
بسیاری از حیوانات به طور طبیعی یا به دلایل غیرمرتبط با فعالیت‌های انسانی منقرض شده‌اند. در یک محیط سالم، همانطور که گونه‌ها به طور طبیعی از بین می‌روند، گونه‌های جدید تکامل می‌یابند و تعادل تکاملی حفظ می‌شود. این گردش به آنچه دانشمندان نرخ انقراض طبیعی یا پس‌زمینه در نظر می‌گیرند متکی است؛ اما زمانی که نرخ انقراض به قدری بالا می‌رود که بیش از ۷۵ درصد از گونه‌های جهان در بازه زمانی نسبتاً کوتاه کمتر از ۲ میلیون سال منقرض می‌شوند، این یک رویداد انقراض دسته جمعی در نظر گرفته می‌شود. مدیر عامل و رئیس بنیاد تنوع زیستی ئی‌او ویلسون می‌گوید: «علیرغم تلاش‌های ما، نرخ انقراض هنوز ۱هزار برابر بیشتر از قبل از ورود انسان به صحنه تخمین زده می‌شود. با این سرعت، نیمی از آن تا پایان قرن از بین خواهد رفت.
*ناشناخته و هنوز در معرض تهدید
دانشمندان حدود ۱.۲ میلیون گونه را در جهان شناسایی کرده‌اند، اما تخمین می‌زنند که حدود ۸.۷ میلیون گونه وجود داشته باشد؛ تقریباً ۷.۵ میلیون گونه باقی می‌ماند که باید تلاش جهانی برای شناسایی آنها انجام شود.
*نابودی یک‌چهارم از گونه‌های جانوری جهان تا سال 2100
نتایج یک شبیه‌سازی نشان می‌دهد که یک‌چهارم از گونه‌های جانوری جهان تا سال ۲۱۰۰ از بین خواهد رفت! با استفاده از یک مدل علمی ایجادشده توسط یکی از پیشرفته‌ترین رایانه‌های اروپا، یک تیم تحقیقاتی به‌رهبری دانشگاه فلیندرز در استرالیا دریافتند که بیش از یک‌چهارم از حیوانات جهان ممکن است تا پایان قرن بیست‌ویکم منقرض شوند.به‌گفته کارشناسان، ۱۰ درصد از گیاهان و جانوران تا سال ۲۰۵۰ ناپدید خواهند شد و این رقم تا سال ۲۱۰۰ به ۲۷ درصد خواهد رسید. این تجزیه و تحلیل نشان می‌دهد که ممکن است نرخ انقراض کلی گونه‌های آسیب‌پذیرتر تا پایان قرن تا ۱۸۴ درصد افزایش یابد. کوری برادشاو، نویسنده ارشد این مطالعه و استاد اکولوژی جهانی در فلیندرز می‌نویسد: تصور کنید یک انگل میزبان خود را بر اثر جنگل‌زدایی از دست بدهد یا یک گیاه گلدار، گرده‌افشانی خود را به‌دلیل گرم شدن بیش از حد از دست بدهد؛ این تلفات به‌شکل سلسله‌وار از گونه‌های کوچک‌تر که مطعمه هستند آغاز می‌شود و به‌تبع آن، گونه‌های شکارچی بزرگ را نیز نابود خواهد کرد.
نویسندگان این مطالعه معتقد هستند که کودکانی که امروز متولد می‌شوند و تا ۷۰ سالگی زندگی می‌کنند، می‌توانند انتظار داشته باشند که شاهد ناپدید شدن هزاران گونه گیاهی و جانوری، از ارکیده‌های کوچک و کوچکترین حشرات، تا حیوانات نمادینی مانند فیل، کوالا و یوزپلنگ باشند.
*امیددهی با حفاظت حتی با وجود کاهش جمعیت
سازمان جهانی حافظت از محیط زیست از طیف وسیعی از دسته بندی‌ها برای توصیف وضعیت یک گونه استفاده می‌کند، به عنوان راهی برای تشخیص اینکه کدام گونه‌ها در شرایط دشواری هستند و چه زمانی باید کمک به آنها کمک شود؛ اما گونه‌ای که در فهرست «کمترین نگرانی» یا «تقریباً در معرض خطر» قرار می‌گیرد به این معنی نیست که جمعیت آن پایدار است. برای مثال، شیر‌های آفریقایی برای دهه‌ها به‌عنوان «آسیب‌پذیر» فهرست شده‌اند، اما تعداد آنها در سال‌های ۱۹۹۳-۲۰۱۴، زمانی که آخرین داده‌های جمعیت در دسترس بود، به ۴۳ عدد کاهش یافت. دوگونگ‌ها، پستانداران دریایی چاق که به عنوان گاو‌های دریایی نیز شناخته می‌شوند، در فهرست جهانی به‌عنوان «آسیب‌پذیر» معرفی می‌شوند، حتی با وجود کاهش شدید جمعیت آنها در شرق آفریقا و کالدونیای جدید در ماه دسامبر به «در معرض خطر» به‌روزرسانی شدند در حالیکه کاهش یک یا چند جمعیت از یک گونه می‌تواند نشانه شروع روند انقراض باشد.
هر چقدر هم که وضعیت در مقیاس جهانی نگران کننده به نظر برسد، دلایلی برای امیدواری وجود دارد. چارچوب تنوع زیستی جهانی کونمینگ-مونترال که به تازگی به تصویب رسیده است، تلاش‌های جهانی برای حفاظت را در طول یک دهه تا سال ۲۰۳۰ هدایت می‌کند. همچنین این کنفرانس خواستار تکمیل پروژه‌های در حال انجام و یا احیای حداقل ۳۰ درصد از آسیب‌های وارد شده به خاک‌های جهان و همینطور آب‌های داخلی و اکوسیستم‌های ساحلی و دریایی شد است.
بر اساس برآورد‌های محافظه کارانه در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۰ در مجله Conservation Letters منتشر شد، بین سال‌های ۱۹۹۳ تا ۲۰۲۰، اقدامات حفاظتی مانند احیای زیستگاه‌ها به جلوگیری از انقراض ۳۲ گونه پرنده و ۱۶ پستاندار در سراسر جهان کمک کرد. ارلیش از بنیاد ئی‌او ویلسون که برای شناسایی بهترین مکان‌ها در جهان برای حفاظت از تنوع زیستی و اولویت‌بندی طبیعت کار می‌کند، می‌گوید: «علم در حال دموکراتیک کردن اطلاعات برای هر کشوری است تا بداند در کجا باید چه کاری انجام دهد».
انتهای پیام/