نیروسازی و پدری کردن برای مستندسازها در خون و جان «نادر طالب‌زاده» بود

به گزارش خبرنگار سینما و تئاتر خبرگزاری آنا، آیین نکوداشت مرحوم نادر طالب زاده فیلمساز و مستندساز در شانزدهمین جشنواره فیلم حقیقت برگزار شد. این مراسم با حضور محمد خزایی، رئیس سازمان سینمایی، محمد حمیدی مقدم، دبیر شانزدهمین جشنواره فیلم حقیقت، محسن اسلام زاده، کارگردان مستند، مجید شاه حسینی، پژوهشگر سینما و استاد دانشگاه و جمعی دیگر از فعالان فرهنگی در سالن ۹ پردیس سینمایی ملت برگزار شد.

در ابتدای این برنامه، محمد حمیدی مقدم، دبیر شانزدهمین دوره جشنواره فیلم سینما حقیقت با بیان اینکه مفتخرم به عنوان دبیر جشنواره کوچکترین کار ممکن را به عنوان کسانی که همدم بودند، برای نادرطالب زاده و بزرگداشت او انجام دهیم، گفت: سال پیش یک روز بعد از جشنواره پانزدهم اتفاقی به حاج نادر زنگ زدم و صبح جشنواره به عیادت ایشان رفتم و هنوز آن کسالت بعدی حادث نشده بود و باز هم درباره سینما و مستند بسیار پرشور صحبت می کرد و رفتم ایشان را برای جشنواره دعوت کنم. زمانی که آقای طالب زاده متوجه شد که جشنواره به صورت برخط نیز برگزار می شود، خیلی خوشحال شد و معتقد بود انجام این کار بسیار پیشروی خوبی بود و همان زمان اکانتی ایجاد کردیم و فیلم های مستند را از داخل خانه خودشان دیدند.

وی درباره نحوه آشنایی خود با نادر طالب زاده توضیح داد: دهه ۷۰ زمانی که ما دانشجوی سینما و در مرکز آموزش سینما در باغ فردوس ترم یک و دو بودم، چهره و سیمای جذاب نادر طالب زاده واقعا مرا جذب کرد و در سال‌های بعد دیدیم که فراتر از این چهره، او تا چه اندازه مطلع نسبت به سینمای جهان بود.

** مستندساز خارجی که به دعوت طالب‌زاده بعدها شیفته شهید آوینی شد

حمیدی مقدم با یادآوری خاطره‌ای از طالب زاده عنوان کرد: یادم می‌آید اولین گفت‌وگو و پیوند ما درباره سه گانه کاتزی بود و سینمادوستان می‌دانند که گادفری رجیو، کارگردان آمریکایی چه تأثیری در سینمای مستند داشت و همان نگاه موجب شد که آقای طالب‌زاده، رجیو را به ایران دعوت کند. رجیو به دعوت حاج نادر عاشق و شیفته شهید آوینی شد و روایت فتح را یک مثال بی بدیل می دانست. این به روز بودن و فعالیت در کارهای او نهفته بود و معلوم بود سر پر شوری بود.

** الیون استون فقط با نادر طالب زاده گفت‌وگو می‌کرد

دبیر شانزدهمین جشنواره فیلم حقیقت افزود: یکی از نکات جذاب دیگر صداقت او در انعکاس تفکرشان بود وهیچ وقت ترسی در قضاوت شدن نداشت و این حاج نادر را قابل احترام برای تمام افکار می‌کرد. در دوره برنامه «سینما یک» به سه گانه الیور استون و بحث متولد چهارم جولای و فیلم جوخه رسیدیم و زمانی که آقای طالب زاده را انتخاب کردیم، به وجد آمد و ساعت‌ها در دفترمان درباره این موضوع صحبت می‌کردیم. در سال ۹۶ زمانی که الیور استون می‌خواست به ایران بیاید با هیچکس نمی‌خواست جز نادر طالب زاده صحبت کند. این اوج تصرف و اشراف او در سینمای سیاسی و نگرش‌های اجتماعی را نشان می دهد و دیدیم چه گفت و گوی خوبی با استون شکل گرفت.

** یادداشت‌های رهبر معظم انقلاب از صحبت‌های حاج نادر طالب‌زاده

در ادامه این برنامه، محسن اسلام‌زاده درباره نحوه آشنایی خود با نادرطالب زاده توضیح داد و گفت: فیلمی در سیستان و بلوچستان به صورت غیرواضح و تار ساخته بودم و در آن زمان به دلیل نبودن وسایل لازم، مجبور شدم کیس کامپیوتر را همراهم ببرم و در آن زمان گفتند آقایی به نام طالب زاده شما از شما استقبال می کند. در آن زمان درحال مونتاژ «بشارت منجی» بودند و وقتی فیلم را دیدیم و هنوز روی تیتراژ بود، هنوز حاج نادرخیره به فیلم شده است. در آن زمان در بیم و امید پیدا کردن کار بودم، و حاج نادر به من گفت که تو مرا یاد ابراهیم اصغرزاده که پدرش روحانی بود و در هند فیلم گرفته بود، انداختی. در آن زمان حاج نادر به قدری پر انرژی صحبت کرد که با آقای نیرومند در شبکه دو تماس گرفت و از همانجا دلدادگی من به حاج نادر شروع شد.

اسلام زاده درباره حضور در برنامه «راز» عنوان کرد: یکی از کارهای بزرگی که حاج نادر انجام می داد این بود که ابتدا بحث را پخته می کرد و بعد وارد برنامه می‌شدیم. دو سه شخصیت از فیلم‌هایی که در سیستان و بلوچستان ساخته بودم، انتخاب کردند و پلی بک گرفتیم و موقع ضبط برنامه در بخشی من حرف زدم و کمی انتقاد کردم که چرا در سیستان و بلوچستان دوربین ها نیامدند فیلم مثبت بسازند. به قدری برنامه مخاطب داشت و سیل پیامک ها جاری شد و شبکه دو و جاهای دیگر گفتند ما فلان فیلم را درباره بلوچستان ساختیم.

وی با بیان اینکه در ساخت تمام پروژه‌های خود با حاج نادر مشورت می‌کردیم، گفت: یکی از خاطرات مهمی که از حاج نادر دارم، جلسه فیلمسازان با رهبری در حسینیه امام خمینی بود. من توجه داشتم که آقا نسبت به فیلمسازان مختلف چه واکنشی دارد. مثلا آقا به بعضی‌ها مانند آقای مجیدی محبت آمیز نگاه می‌کرد و حاج نادر که صحبت می‌کرد، آقا پشت سرهم یادداشت می‌کردند.

اسلام زاده با نقل فرموده‌ای از رهبر معظم انقلاب ادامه داد: رهبر معظم انقلاب معتقد بودند مستندساز به عنوان یک پژوهشگری که کار تصویری انجام می‌دهد، می‌تواند در مسائل کشور تحقیق و پژوهش کند و در آن زمان درباره اقتصاد اسلامی مثالی را نقل کردند. بعد از آن بود که شبکه مستند راه افتاد.

این فیلمساز مستند افزود: بعد از آن در موقعیت‌های مختلف با هم بودیم و حاجی درباره مسائل افغانستان و آمریکا به جهت چند فیلمی که در این زمنیه کار کرده بودم، سؤال می‌پرسید. حتی سال ۹۷ که پسرم به دنیا آمد اذانش را حاج نادر در گوشش گفت.

وی درخصوص درد دلی که نادر طالب‌زاده با او کرده، گفت: حاج نادر یک بار به من گفت این بچه‌ها این سوی میز یک جور دیگر هستند، اما وقتی به آن طرف میز می‌روند، آدم دیگری می‌شوند، اما حاج نادر تا آخر با بچه‌های مستندساز ماند و جایش برای پدری کردن خالی است و عجیب است که هرکس حرفه‌ای می‌شد، حاج نادر رهایش می‌کرد. این نیروسازی و پدری کردن برای مستندسازها در خون و جانش بود.

** طالب زاده، استاد تمام عیار حوزه سیاسی و ارتباطات بود

در ادامه آیین نکوداشت، عماد حمرونی، استاد دانشگاه و فعال فرهنگی فرانسوی-تونسی که طالب زاده را از نزدیک می‌شناخت، درباره او گفت: اولین باری که نادرطالب زاده را شناختم، موقعی بود که از بیداری اسلامی و بهار عربی صحبت می‌کردیم.

وی با بیان اینکه در این ده سالی که باهم ارتباط داشتیم، بارها به کنفرانس افق نو دعوت شدم، افزود: شخصیت ایشان معنوی، متواضع، انقلابی، باورمند و کاریزماتیک بود. طالب زاده استاد تمام عیار در حوزه سیاسی، ارتباطات و مقاومت است.

حمرونی در پایان گفت: طالب‌زاده توانست افراد تأثیرگذار و متفکرانی را از آمریکای شمالی، اروپا و روسیه گردهم آورد که نقطه مرکزی تفکر تمام آنها ضدصهیونیستی و مبارزه با سلطه رسانه‌های جهان بود.

** طالب‌زاده شهیدی بود که شهادتش به تأخیرافتاده بود

مجید شاه حسینی، پژوهشگر سینما و استاد دانشگاه نیز در این مراسم با بیان اینکه نادر طالب زاده شهروند تاریخ مقدس بود، درباره این مستندساز انقلابی گفت: رفاقت دیرینی که با نادر طالب زاده از سال‌های بعد از جنگ داشتم و همه ما پس از بازگشت از جنگ فکر می‌کردیم جنگ همان ۲۰ سالی است که امام فرمودند. سال‌های دفاع مقدس بهاری بود که ارزش‌های انسانی در آن متولد می شد و افراد با مفهومی با نام تاریخ مقدس زیست می‌کردند.

وی درباره تاریخ مقدس تشریح کرد: تاریخ مقدس مفهومی دیرین است که از ابتدای خلقت بشر شکل می‌گیرد و خداوند در قرآن راوی آن است که به دور از تحریفات بشری است. برخلاف تاریخ عرفی که این روزها می‌آید و تمام می‌شود و از تکثر روایات رنج می‌برد و انواع تحریفات بر آن وارد است، اعواج و تحریفی ندارد و در دوره ما تمام نمی‌شود. راوی این تاریخ تا آخرالزمان آن را روایت می‌کنند. کسانی که تجربه حضور در جنگ را داشتند با مفهوم این تاریخ آشنا شدند و به نوعی نقطه موقعیت مکانی و زمانی یا gps تاریخ مقدس را پیدا کردند. کسی که چنین جایگاهی در تاریخ پیدا می کند، دیگر زندگیش مال خودش نیست، بلکه عقبه‌ای از خلقت انسان تا بعثت پیامبر اکرم (ص) دارد.

این استاد دانشگاه افزود: کسی که خود را در این موقعیت زمانی و تاریخی تصور می‌کند، دیگر نمی‌تواند هرجور که خواست زندگی کند بلکه هرجور که ایمانش اقتضا می‌کند، زندگی می‌کند. نادر طالب‌زاده حتی یک دقیقه از عمرش را برای خود نزیست و همه آنچه که برای آن بالید این بود که به رسالت تاریخی خود از منظر تاریخ مقدس نگاه کند. هرکس به سفر اربعین رفته این زیست چند روزه تاریخ مقدسی را تجربه کرده و در این مسیر فاصله با امام همه چیز را تعیین می کند و اگر هرکسی بگوید بایست به دلیل اینکه می خواهی به امام برسی، باید که بروی و حداقل بهره برداری از مطاع دنیوی و حداکثر پویش به سمت یک مقصد مقدس را داری. نادرطالب زاده بعد از انقلاب که به این رودخانه پیوست شبانه روزش این گونه بود.

شاه حسینی با بیان اینکه نادرطالب زاده شهیدی بود که شهادتش به تأخیر افتاده بود، عنوان کرد: او باید در عملیات خیبر به شهادت می‌رسید اما به امانت برای ما باقی ماند و یک جور تجربه اشراف زاده قهرمان را برای ما تکرار کرد. او بهترین زندگانی و تحصیلات را در آمریکا داشت و آنچه برای کسانی که امروز رویاست برای او خاطره‌ای تلخ و فراموش شده بود. او چنان به رود انقلاب اسلامی پیوست که شهروند این تاریخ مقدس شد و بعد از جنگ هر زمان که او را می دیدیم در واقع یک شهید زنده می دیدیم.

وی با بیان اینکه طالب زاده این ایمان را در هرکسی را که می دید، بر می‌انگیخت، افزود: او این همه دانش و سلوک داشت و یک مشرب و مسلک از جنس عشق بود و تمام این‌ها ذره‌ای از تواضع او نکاست. علاوه بر این، او گزاره دریافت غرامت از کشورهایی که از سلاح شیمایی استفاده کردند را مطرح کرد. متأسفم از بذری که او در دهه ۷۰ کاشت، استفاده نکردیم که بتوانیم حق تضییع شده جانبازان شیمیایی را بگیریم. طالب زاده خیلی درس‌ها برای ما شما دارد و نکند او را تنها یک مستندساز بداینم، او انسانی بود که پشت دوربین خیلی متواضع و جنس رفاقتش با هنروران خیلی خوب بود.

مریم طالب زاده در این مراسم با تشکر از پدر مرحومش گفت: از پدرم به دلیل چشم اندازی که از زندگی به من بخشید و اینکه هیچ وقت دیکته نکرد چه کسی باید باشم، تشکر می کنم. او اجازه داد که خودم مسیرم را کشف و انتخاب کنم. همیشه با دقت به حرف‌های من جوان گوش می‌کرد و اجازه صحبت کردن برخلاف نظراتش را می‌داد و هیچ‌گاه کاری نکرد که احساس کنم قصد خاموش کردنم را دارد. او پدری شریف و آدم حسابی بود.

در این مراسم رضا برجی روی سن آمد و گفت: در هند، کوزو، بوسنی، لبنان و سوریه همراه آقای طالب زاده بودیم و او در هرجایی که می‌رفت سعی می‌کرد فرهنگ ایران را به جهان به شکل‌های مختلف معرفی کند.