«دیپلماسی واکنشی» نمی‌تواند راهگشای شرایط فعلی کشور باشد
مصطفی انتظاری کارشناس مسائل بین‌الملل در گفتگو با خبرنگار جهان خبرگزاری آنا، درباره عملکرد سفارتخانههای ایران در کشور‌های اروپایی در راستای تامین اهداف منافع سیاست خارجی کشورمان با توجه به اعمال تحریم‌ها و فشار‌های گسترده علیه ایران، اظهارداشت: سفارت‌خانه‌ها در کشور‌های مختلف وظایفی دارند که بخشی از آن آشکار و بخشی از آن‌ها نیز پنهان است. بخش آشکار همان خدمات کنسولی و رایزنی‌های سیاسی است و بخش پنهان آن به مسائل مربوط به حوزه‌های فرهنگی و اقتصادی برمی‌گردد که اهمیت زیادی به ویژه در شرایط تحریمی دارد.
وی با بیان اینکه بخش پنهان سفارتخانههای ایران همواره فعالیت‌های محدودی داشته است، افزود: در حوزه‌های اقتصادی و فرهنگی آن‌گونه که از سفارت‌خانه‌ها انتظار می‌رود، موفقیت آمیز نبوده است و در حوزه‌هایی، چون دیپلماسی عمومی، رسانه و فرهنگی فعالیت جدی نداشتند.
انتظاری ادامه داد: در حوزه اقتصادی نیز بار‌ها فعالین اقتصادی و تجار ایرانی گفته‌اند که سفارتخانههای ایران همکاری لازم با آن‌ها برای بازاریابی را انجام نمی‌دهند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه در شرایط فعلی کشور به نظر می‌رسد سفارت‌خانه‌ها در بخش فعالیت آشکار خود نیز دچار نوعی انفعال شده‌اند، اظهارکرد: با وجود اینکه در شرایط فعلی بنابر تأکید رهبر معظم انقلاب، ایران باید دیپلماسی تهاجمی را دنبال کند به این معنا که فعالیت‌ها و ملاقات‌ها را افزایش داده و سفارت‌خانه‌ها شرایط واقعی کشور را برای جهانیان تبیین کنند و سفر‌های متعددی را در حوزه‌های دیپلماسی پارلمانی و دولتی ترتیب دهند.
وی با بیان اینکه متاسفانه امروز چنین اتفاقاتی در سفارتخانههای ما رخ نمی‌دهد، افزود: برخی از چهره‌های معاند در خارج از کشور به راحتی با مقامات غربی ملاقات کرده و رایزنی می‌کنند، اما مقامات رسمی ایرانی به این کشورها سفر نمی‌کنند و برای حضور مؤثر در این کشورها و دیدار با مقامات آن‌ها هیچ تلاشی نمی‌کنند.
انتظاری ادامه داد: اخیرا یکی از مقامات رسمی مجلس گفته بود زمانی که توضیحات مقامات ایرانی از واقعیت‌های حقوق بشری ایران برای کشور‌های دیگر جذاب بود، اما این سؤال پیش می‌آید که چرا از این ظرفیت‌ها بیشتر استفاده نشده و شرایط کشور بهتر توضیح داده نمیشود و در نتیجه افرادی که با ایران و ایرانیان مشکل داشته و حامی تحریم و مخالف مذاکره هستند زبان ایران می‌شوند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه ایران در موضوع سفارت‌خانه‌ها دچار انفعال است، افزود: این انفعال سفارت‌خانه‌ها دلایل متعددی دارد که از جمله آن می‌توان به ناآشنا بودن برخی از شخصیت‌های سفارت‌خانه‌ها با حوزه فعالیت خود، نداشتن برنامه و راهبرد دقیق در دستگاه دیپلماسی و تلاش‌های ضدایرانی که در ماه‌های اخیر تحت تأثیر وضعیت برجام و تلاش غرب برای امتیازگیری از ایران، موضوع جنگ اوکراین و موضوعات مرتبط با حقوق بشر به اوج خود رسیده، اشاره کرد.
وی درباره تأثیر این هجمه‌ها بر فعالیت سفرای کشورمان در اروپا، گفت: شرایط ماه‌های اخیر باعث شده است جریانات دیپلماتیک و سفرای ایران دچار شوک شده و درباره فعالیت خود در این شرایط با ابهام روبه‌رو شوند و به نظر می‌رسد وزارت امور خارجه باید فعال‌تر عمل کرده و با برگزاری جلسات با سفرای ایران در سایر کشورها، به آن‌ها برنامه و دستور کار مشخص دهد.
انتظاری ادامه داد: نباید اینگونه باشد که شاهد هجمه‌های مداوم دیپلماتیک طرف مقابل باشیم، اما ایران صرفا به احضار چند سفیر در تهران بسنده کند و پاسخ قانع‌کننده‌ای در مقابل این رفتار‌ها نداشته باشیم.
این کارشناس مسائل بین‌الملل درباره تأثیر تحریم‌ها بر فعالیت سفارتخانههای ایران، اظهارکرد: کسی نمی‌تواند منکر تأثیر تحریم‌ها شود، اما ایران در ۴۰ سال گذشته که با شرایط تحریمی مواجه بوده، آموخته است که چگونه با این شرایط مواجه شود، بنابراین موضوع جدید و غریبی برای آن‌ها محسوب نمیشود.
وی افزود: شما ببینید، ایران در اوج جنگ هشت ساله و در فشار‌های تحریمی بسیار شدیدی که قرار داشت، سفرای ما بسیار فعال بودند و با تجار کشور‌های مختلف ارتباط برقرار می‌کردند، این رویکرد می‌تواند در شرایط فعلی نیز تداوم داشته باشد.
انتظاری با بیان اینکه به نظر بخشی از صحبت‌ها درباره اینکه تحریم دست‌وپای سفارت‌خانه‌ها را بسته، درست است، اما بخشی از مسئله بزرگنمایی است، خاطرنشان کرد: این مشکل بیشتر ناشی از انفعال است. اگر ایران یک سفارتخانه فعال داشته باشد که تحت تأثیر این تحریم‌ها قرار نگیرد، می‌توانیم مؤثر عمل کنیم.
این کارشناس مسائل بین‌الملل درباره فعالیت سفارتخانههای روسیه در کشور‌های دیگر به عنوان یک نمونه موفق، گفت: روسیه پس از جنگ اوکراین تحت شدیدترین هجمه‌های دیپلماتیک و تحریمی قرار گرفته، اما روسیه تجارت خود را متوقف نکرده است و اخیرا در موضوع سقف قیمت برای روسیه، مسکو از نظر دیپلماتیک حتی طرف مقابل را تهدید می‌کند.
وی با بیان اینکه ایران ابزار لازم برای چنین اقداماتی را در اختیار دارد، افزود: ایران می‌تواند از فشار‌های کشور‌های غربی خارج شود، اما از ابزار‌های خود به خوبی استفاده نمی‌کند و دلیل اصلی آن نداشتن راهبردی مشخص است.
انتظاری ادامه داد: زمانی که دیپلماسی کشور صرفا، «دیپلماسی واکنشی» است و تنها به هجمه‌های وارد شده پاسخ می‌دهد، نمی‌تواند در شرایط فعلی کشور راهگشا باشد و باید دیپلماسی تهاجمی که مورد تأکید رهبری نیز هست در پیش گرفته شود.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه دیپلماسی تهاجمی ریشه در این دارد که ایران ابتکار عمل را در دست بگیرد، افزود: در این نوع دیپلماسی، برای طرف مقابل زمین بازی را تعریف می‌کند، اما متأسفانه این اتفاق تا به امروز در دستگاه دیپلماسی کشورمان اتفاق نیفتاده است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: یکی از دلایل دنبال نکردن دیپلماسی تهاجمی را می‌توان هجمه‌های روانی و رسانه‌ای وارد شده علیه کشور دانست که باعث می‌شود سفرا و دیپلمات‌ها دچار تردید در پیگیری این نقشه راه باشند، دستگاه دیپلماسی باید برنامه‌های سفارت‌خانه‌ها را به‌روزرسانی و آن‌ها را توجیه کند تا فشار بر آن‌ها کمتر شده و بتوانند مؤثر عمل کنند.
انتهای پیام/