جنگ جمل؛ نخستین جنگ میان مسلمانان 

به گزارش گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، امروز در تقویم مصادف است با جنگ جمل (شتر نر)، نخستین جنگی که در دوران امام علی (ع) و از سوی دیگر نخستین جنگ میان دو گروه مسلمان رخ داد.

در واقع این نبرد در ۱۰ جمادی الاولی و یا به روایتی دیگر در نیمه جمادی‌الثانی سال ۳۶ قمری میان سپاه امام علی (ع) و اصحاب جمل (طلحه، زبیر و عایشه)، در نزدیکی بصره آغاز شد.

براساس روایات جنگ، ظهر آغاز و تا غروب آفتاب ادامه داشت و در نهایت به شکست اصحاب جمل انجامید.

 امام علی (ع) نیز پس از جنگ جمل، در ۱۲ رجب ۳۶ هجری وارد کوفه شد و در آنجا سکونت گزید.

 این نبرد، اولین جنگی بود که در بین مسلمانان رخ داد. از آن رو که در این جنگ، عایشه در مرکز میدان جنگ و بر روی شتری به‌نام عسکر سوار بود که آن را «جنگ جمل» (شتر نر) نامیده‌اند.

اما این نبرد چطور و چرا به وقوع پیوست؟

در ابتدای خلافت حضرت علی بن ابی طالب، طلحه و زبیر در مدینه با وی بیعت کردند، اما چهار ماه بعد بیعت خود را شکستند و راهی مکه شدند و در آنجا به عایشه، همسر حضرت محمد (ص) و دختر ابوبکر خلیفه اول، که یکی از دشمنان امام علی (ع) بود پیوستند و مردم را به خونخواهی عثمان برانگیختند، در حالی که امام علی (ع) در کشته شدن عثمان نقشی نداشت و فرزندش امام حسن (ع) را نیز برای محافظت از عثمان فرستاده بود.

در آخر تقریبا سه هزار نفر به سوی بصره حرکت کردند. در بصره سپاه جمل به بیت المال حمله کردند و محافظان آن را کشتند و یک جنگ را شروع کردند.

همچنین عثمان بن حنیف، والی منصوب امام علی (ع)، را مجبور کردند که شهر را ترک کند و موی سر و ریشش را کندند. از طرفی هم امام علی (ع) با سپاه خود در پی آنان آمد و لشکری از کوفه به ایشان ملحق شدند. امام علی (ع) به بصره نزدیک شد و باب مذاکرات با طلحه و زبیر و عایشه را باز کرد، در حالی که، همه در حال حاضر فکر می‌کردند توافق بین طرفین حاصل شده‌است، جنگ بین دو سپاه ناگهان آغاز شد و البته در برخی منابع درباره آغازگر جنگ روایاتی مختلفی وجود دارد.

طبق برخی روایات، امام علی (ع) به لشکریانش دستور داد که جنگی را شروع نکنند، اما پس از آنکه برخی از سپاهیان امام علی (ع) کشته شدند، وی با سپاه جمل وارد جنگ شد. امام علی (ع) به سپاه خود دستور داد هرکس از دشمن زخمی شد او را نکشید و لباس و وسایل اشخاص را به غنیمت نبرید.

درواقع آنچه از این روایات بر می‌آید این است که بنا به سنت عرب، جنگ بیشتر شامل نبرد‌های دو نفره رودررو بوده و درگیری گروهی و گسترده در آن به چشم نمی‌خورد. طلحه توسط تیری از سوی دشمنان زخمی شد و سپس درگذشت. زبیر نیز پس از دیدار با امام علی (ع)، میدان جنگ را ترک کرد.

برخی افراد از قبیله بنی تمیم خودسرانه وی را تعقیب کردند و در جایی خلوت کشتند.

اما می‌توان گفت؛ مهم‌ترین بخش جنگ، حول شتر و هودج عایشه در جریان بود و در طی آن بین ۴۰ تا ۲۷۰۰ نفر از محافظان عایشه کشته شدند و نهایتاً، سپاه حضرت علی (ع) پیروز شد و یاران امام علی (ع) زانوی شتر را قطع کردند و شتر به همراه عایشه به زمین نشست.

عایشه بازداشت شد، اما با احترام با وی رفتار شد و امام علی (ع) وی را تحت مراقبت به مدینه فرستاد. او به سپاه شکست خورده جمل امان داد، برخی از سران مخالف همچون مروان بن حکم را پس از بیعت آزاد کرد و دستور داد که جز اسلحه جنگی، چیزی به غنیمت گرفته نشود و اسرا آزاد شوند؛ که این عمل امام علی (ع)، سبب بروز ناآرامی‌هایی در سپاه شد.

پیمان‌شکنی طلحه و زبیر

پیمان‌شکنی طلحه و زبیر امام علی (علیه‌السلام) در ذیحجه ۳۵، در پی اصرار و اتفاق‌نظر مردم مدینه از مهاجران و انصار، و به‌رغم میل باطنی خود، زمام خلافت را به دست گرفت. همه، جز عده اندکی که گرایش عثمانی داشتند، با حضرت بیعت کردند وعده‌ای از مخالفان به شام و مکه گریختند.

طلحة بن عُبَیداللّه و زُبَیر بن عوّام، دو تن از سرشناسان صحابه، که خود از نامزدهای تصدی حکومت بودند، به حضرت علی (علیه‌السلام) دست بیعت دادند و از سوی دیگر نیز گفته شده است که طلحه نخستین بیعت‌کننده بود و، چون دستش شَل بود، کسی آن‌را به فال بد گرفت و گفت که این کار به انجام نخواهد رسید.

• بیشتر بخوانید:
• آداب معاشرت با مردم در کلام امام علی (ع)
• لحظه ضربت خوردن امیرالمومنین(ع) در سریال «امام علی»
• ناگفته‌هایی از ساخت و سانسور سریال امام علی (ع)
• علامه حکیمی که بود + زندگینامه

طلحه و زبیر؛ نخستین افرادی که چشم به خلافت دوخته بودند

 در زمانی که طلحه و زبیر موفق نشدند و خلافت به امام علی (علیه‌السلام) رسید، انتظار داشتند که با حضرت در خلافت شریک شوند یا دست‌کم به فرمانروایی ولایات برسند. آن دو از امام علی (علیه‌السلام) خواستند که امارت و حکومت بصره و کوفه (یا عراق و یمن) را به آنان دهد، ولی امام آنان را شایسته این کار ندانست.

چهار ماه پس از به‌خلافت رسیدن امام علی (علیه‌السلام)، طلحه و زبیر که دریافتند با خلافت امام علی (ع)، مردم از ایشان روی‌گردان شده‌اند و دیگر جایی در مدینه ندارند، از امام اجازه خواستند که برای انجام عمره به مکه روند.

براساس نقل‌های موجود، امام گفتند که شاید قصد شام یا عراق دارید و آنان پاسخ دادند که فقط قصد عمره دارند و سوگند خوردند که فساد و فتنه‌ای بر نخواهند انگیخت و بیعت خود را نخواهند شکست. امام نیز اجازه داد و آنان با شتاب به مکه رفتند، با این حال، امام فرمود که آنان به عمره نمی‌روند، بلکه قصد نیرنگ دارند.

انتهای پیام/