دانش بومی فناوران ایرانی چگونه «گرز» و «خنجر» را روانه دریا کرد؟

گروه دانش و فناوری خبرگزاری آنا، چند ماهی از آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران میگذشت، پایانه‌های نفتی البکر و الامیه از بزرگترین مراکز صدور نفت عراق در شمال خلیج فارس بودند؛ که به نوعی شاهرگ‌های حیاتی اقتصاد عراق محسوب می‌شدند. پایانه‌هایی که پس از «عملیات مروارید» حدود دو سوم آن توسط سپیدپوشان ارتش جمهوری اسلامی ایران منهدم شد و پرچم پرافتخار جمهوری اسلامی ایران بر فراز مرتفع‌ترین دکل این پایانه‌ها به اهتزاز در آمد.
عملیات مروارید نبرد دریایی سخت و موفقیت آمیزی بود که در آن دو فروند ناوچه‌ی موشک انداز از نوع «اوزا» و ۱۳ فروند از هواپیما‌های جنگنده‌ی دشمن به قعر آب‌های خلیج فارس فرستاده شد. به علاوه تعدادی از تکاوران دریایی عراق کشته و تعدادی نیز به اسارت در آمدند.
دشمن بعثی برای جبران این شکست‌ها در سپیده دم هفتم آذر ۱۳۵۹، با تمام قوا از هوا و دریا در صدد باز پس گیری این پایانه‌ها برآمد. اما در یک مصاف نابرابر ناوچه‌ی پیکان به تنهایی توانست تعداد دیگری از کشتی‌ها و هواپیما‌های عراقی را از صحنه‌ی عملیات خارج کند. سرانجام پس از ساعت‌ها نبرد بی امان، هنگام ظهر، در حالی که دلاورمردان آخرین گلوله‌های خود را به سوی دشمن نشانه می‌رفتند، ناوچه‌ی پیکان مورد اصابت چند موشک قرار گرفت و با پرسنل شجاع خود در دل آب‌های گرم و نیلگون خلیج فارس جای گرفت. 
به مناسبت موفقیت نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و به ویژه مقاومت ناوچه پیکان در برابر حمله دریایی و هوایی عراق در عملیات مروارید با تأیید امام خمینی (ره) ۷ آذر به عنوان روز نیروی دریایی نامگذاری شد. 

**رسوخ نوآوری دانش‌بنیان‌ها به صنایع دریایی ارتش

اما حالا که حدود ۴۲ سال از آن روز‌ها می‌گذرد، میدان نبرد با دشمن از جنگ رو در رو فاصله گرفته و فشنگ‌ها و موشک‌ها جای خود را به تحریم‌های ضد ایرانی دولت‌های غربی و آمریکایی داده است. امروز به تبع کسانی که برای سربلندی این انقلاب و کشور جان خود را کف دست گرفتند و در مقابل دشمن سینه سپر کردند جوانانی هستند که در قالب شرکت‌های دانش بنیان در عرصه علم و فناوری با تولید بسیاری از تجهیزات، ابزار‌ها و نیاز‌های صنایع و تاسیسات مورد نیاز کشور در شرایط تحریم به مقابله با دشمن می‌پردازند.

تولید نخستین موتور دریایی بومی «مکران»، بهینه سازی دو ناو موشک انداز «گرز» و «خنجر» به کمک شرکت‌های دانش‌بنیان و افتتاح بزرگ‌ترین کارخانه نوآوری صنایع دریایی از جمله اقدامات موثر ارتش برای خودکفایی در صنعت دریایی است.

نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی نیز همچنان با اعتماد به توان جوانان ایرانی و بهره مندی از ظرفیت شرکت‌های دانش بنیان تلاش می‌کند تا تجهیزات راهبردی مورد نیاز خود را در داخل کشور بومی‌سازی کند. 
طراحی و تولید نخستین موتور دریایی بومی «مکران»، بهینه سازی دو ناو موشک انداز «گرز» و «خنجر» به کمک شرکت‌های دانش‌بنیان و افتتاح بزرگ‌ترین کارخانه نوآوری صنایع دریایی در بوشهر از جمله اقدامات موثر ارتش جمهوری اسلامی ایران برای خودکفایی در صنعت دریایی است. از این رو همزمان با هفتم آذرماه و به بهانه روز نیرو دریایی به بررسی برخی از این دستاورد‌ها می‌پردازیم.

**«گرز» و «خنجر» در دل دریا / بهینه‌سازی ناو موشک‌انداز به همت دانش‌بنیان‌ها

یکی از جدیدترین دستاورد‌های کشور در حوزه دریایی ناو‌های موشک انداز پیشرفته ناو‌های گرز و خنجر هستند که با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان بهینه‌سازی شده و به پیشرفته‌ترین سامانه‌های شناسایی، الکترونیکی، رانش، راهبردی و رزمی مجهز شده‌اند. 
این دو ناو در کلاس ناو‌های موشک‌انداز پیشرفته و از خانواده ناو موشک‌انداز پیکان قرار دارند و هرکدام دارای ۵۰ متر طول، ۸ متر عرض و ۳۰۰ تن وزن هستند. ناو گرز و خنجر به موشک‌های راداری پیشرفته، توپ‌های ضدسطحی و ضدهوایی، رادار‌های به‌روز، موشک‌های سطح به سطح و دریایی و سامانه‌های اختلال و فریب‌های راداری در دریا مجهز شده‌اند که به مأمو‌ریت در آب‌های دوردست، اقیانوس‌ها و آب‌راه‌های بین‌المللی اعزام خواهند شد.

فرآیند بهینه‌سازی، طراحی و ساخت قطعات و تعمیرات اساسی بخش‌های مختلف، در کارخانجات نوآوری صنایع دریایی ایران با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان انجام شده است. در این ناوها، بیش از ۳۲۰ قطعه ایران‌ساخت، بیش از ۵۰۰ قطعه تعمیر و بازسازی و بیش از ۱۹۸۰ قطعه تعویض شده است. 
کیفیت و فناوری تجهیزات، قطعات و سامانه‌های به‌کاررفته در این شناورها، خنجر و گرز را در شمار پیشرفته‌ترین ناو‌های آماده برای مقابله با حمله‌های هوایی و دریایی و دفاع همه‌جانبه از مرز‌های آبی کشور قرار داده است.

**مکران؛ نخستین موتور دریایی تمام ایرانی

یکی از بزرگترین دستاورد‌های تاریخ صنعت دریایی کشور طراحی و تولید نخستین موتور دیزل دریایی ایران با نام مکران است. دستیابی به فناوری تولید قطعه‌ای پیشرفته که بدون شک نقطه عطفی در مشارکت دانش‌بنیان‌های ایرانی به منظور افزایش توان دفاعی کشور است.
این موتور دریایی که توسط فعالان فناور کشور بومی‌سازی شده و به بهره‌برداری رسیده، ۳۶۰۰ اسب بخار قدرت دارد و نیاز صنعت دریایی را به موتور‌های دریایی برای استفاده از شناور‌های رزمی تأمین می‌کند. این موتور قادر است سرعت شنا‌ور‌های نظامی را تا ۳۰ گره دریایی افزایش دهد، قبلا سرعت این شناور‌ها ۱۵ گره دریایی بود.

موتور مکران از ویژگی‌های خاصی برخوردار است و متناسب با تداوم مأموریت‌های نیروی دریایی ساخته شده و توانسته است کشور را در تولید موتور‌های دیزلی به خودکفایی برساند. در سطح جهان تنها پنج کشور هستند که توان ساخت موتور‌های دیزلی دریایی را دارند و خوشبختانه ایران با تولید این موتور‌ها جزو این کشور‌ها قرار گرفته است.

**شهر نوآوری صنایع دریایی

ایجاد بزرگترین کارخانه نوآوری صنایع دریایی ارتش کشور، اولین شهر نوآوری صنایع دریایی و بزرگترین برج فناوری صنایع دریایی در بوشهر نیز از مهمترین اقدامات نیروی دریایی ارتش برای میزبانی از شرکت‌های دانش‌بنیان و واحد‌های فناور است.  

کارخانجات نوآوری دریایی، نیروی دریایی ارتش  با ارائه فضای استقرار ۵۰ هکتاری، حمایت‌های مالی، بازار و محصول ضمن ارائه نیار‌های خود به شرکت‌های دانش بنیان، خریدار محصولات دانش‌بنیان و ایران‌ساخت آن خواهد بود. از این رو شرکت‌ها می‌توانند  با توانمندی‌های جوانان و محققان ایرانی نیاز‌های نیروی دریایی در حوزه رزم، الکترونیک، ناوبری و سایر حوزه‌ها را برطرف کنند و از این طریق ارزش افزوده خلق کنند.

نیروی دریایی ارتش با ایجاد بستر و فضای مناسب برای پارک علم و فناوری، دانشگاه‌ها و مراکز رشد واحد‌های فناور استان ظرفیتی ایجاد کرده است تا اگر شرکتی در حوزه‌های مرتبط با نیاز نیروی دریایی آن را تأمین کنند می‌توانند در مرکز رشد واحد‌های فناور این کارخانجات مستقر شوند.