تولید چاشنی شور گیاهی برای نخستین‌بار در ایران
گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ حسین عقابی- کاهش عملکرد زمین‌های زراعی، بیشتر به دلیل شورشدن آب‌های مورد استفاده برای آبیاری مزارع سبب شده میزان محصولات کاهش پیدا کند و دانشمندان را به فکر بیندازد که بتوانند از این زمین‌های شور دوباره برای تولید محصولی که قابل فروش در بازار باشد، استفاده کنند به همین دلیل به دنبال گیاهان شورزی و شورپسند رفتند، یکی از این گیاهان شورپسند «سالیکورنیا» است.
گیاه سالیکورنیا این قابلیت را دارد که در زمین‌های شور و با آب‌های نامتعارف به‌خوبی رشد کند. با کشت این گیاه هم بیابانزدایی انجام می‌شود و هم محصولی باکیفیت بالا ازنظر غذایی و بسیار مقوی که در دنیا به‌عنوان یک superfood شناخته‌شده (هر غذای سالمی که منشأ صددرصد طبیعی داشته و حاوی مواد غذایی غنی باشد) تولید می‌شود.
شرکت فناور «سفیران سبز جهان‌نما» برای نخستین‌بار در ایران به تولید پودر گیاهی سالیکورنیا و نمک گیاهی سالیکورنیا اقدام کرده است. خبرنگار خبرگزاری آنا برای اطلاع بیشتر از چگونگی ساخت این پودر با مهرنسا قره‌خانی مدیرعامل این شرکت گفت‌وگو کرده است که در ادامه خواهیم خواند.
آنا: شرکت صنعتی و فناور متبوع خود و زمینه تولید و فعالیت آن را معرفی کنید.
قره‌خانی: محصول اصلی شرکت تولید پودر گیاهی سالیکورنیا و نمک گیاهی سالیکورنیا برای نخستین‌بار در کشور ایران است. گیاه سالیکورنیا گیاهی شورپسند بوده که به تازگی به دلیل خواص زیادی که دارد نظر خیلی‌ها را در دنیا به خودش جلب کرده و یکی از خواص این گیاه این است که به دلیل طعم شوری که دارد می‌تواند جایگزین نمک طعام در غذا‌ها شود. مزیت درمانی این محصول این بوده که نه تنها فشارخون را افزایش نمی‌دهد؛ بلکه بعد از یک دوره مصرف فشار خون را متعادل هم میکند.
آنا: شرکت تولیدی شما کدام بخش از نیاز‌های کشور و منطقه را برطرف کرده و آیا با محصول خود در بخشی از تولید داخل خودکفا شده‌اید و صادرات هم دارید؟
قره‌خانی: با توجه به افزایش روزافزون جمعیت در جهان و از طرف دیگر کاهش عملکرد زمین‌های زراعی، بیشتر به دلیل شورشدن آب‌های مورد استفاده برای آبیاری مزارع یا شورشدن خاک‌ها سبب شده میزان محصولات کاهش پیدا کند و دانشمندان را به فکر این بیندازد که بتوانند از این زمین‌های شور دوباره برای تولید محصولی که قابل فروش در بازار باشد، استفاده کنند. به دلیل همین به دنبال گیاهان شورزی و شورپسند رفتند که یکی از این گیاهان شورپسند «سالیکورنیا» است.
در استان گلستان ۳۳۰ هزار هکتار زمین‌های شور وجود دارد که اغلب این زمین‌ها در منطقه گمیشان قرار گرفته و به دلیل وجود توفان‌ها و ایجاد گرد وغبار، این میزان در حال افزایش است و امروزه مشاهده می‌کنیم زمین‌هایی در شهرستان گنبدکاووس تحت تأثیر توفان‌های گردوغبار شهرستان گمیشان در حال بیابانی و شورشدن هستند.
گیاه سالیکورنیا این قابلیت را دارد که در زمین‌های شور و با آب‌های نامتعارف، آب‌های شور، حتی آب دریا و آب چاه‌هایی که قبلاً برای کشاورزی بهره‌برداری و به مرور شور شده و اکنون قابل استفاده نیست به خوبی رشد کند و در واقع با کشت گیاه سالیکورنیا بیابانزدایی انجام می‌شود و محصولی با کیفیت بالا ازنظر غذایی و بسیار مقوی که در دنیا به‌عنوان یک superfood (هر غذای سالمی که منشأ صددرصد طبیعی داشته و حاوی مواد غذایی غنی باشد) شناخته‌شده، تولید می‌شود.
آنا: در بخش ارتباط دانشگاه و صنعت (تولید علمی) چه فعالیت‌هایی داشته و آیا در این بخش نقش‌آفرین بوده و از توان علمی دانشگاهیان بهره برده‌اید؟
قره‌خانی: سال ۱۳۹۵ دانشجوی دکتری اصلاح نباتات بودم و تصمیم گرفتم موضوع رساله دکتری را به گونه‌ای انتخاب کنم که علاوه بر نگارش علمی، تولید تجاری هم داشته باشد در واقع محصولی که امروز تولید کردیم و وارد بازار شد و به‌عنوان متعادل‌کننده فشارخون بوده حاصل ۵ سال تحقیق، پژوهش و R&D رساله دکتری است.
آنا: نقش نخبگان را در راه‌اندازی بنگاه تولیدی خود چگونه ارزیابی می‌کنید و تا چه اندازه از علم و اندیشه آنان برای پیشبرد امور شرکت بهره‌مند هستید؟
قره‌خانی: در این زمینه از استادان دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان بهره‌مند شده و از تجارب آنان استفاده کردیم. در زمینه پژوهش‌ها و سؤالاتی که در روند کار به وجود آمد و حتی آشنایی با این گیاه قطعاً از طریق استادان این دانشگاه بود و با جذب سرمایه از طریق پارک علم و فناوری استان گلستان و مرکز رشد گنبدکاووس، توانستیم این محصول را تجاری‌سازی کنیم.
آنا: مشکلات بر سر راه تولید و صنعت را چه چیز‌هایی می‌دانید و راهکار‌ها و پیشنهاد‌های شما برای رفع آنها چیست؟
قره‌خانی: اگر وجود سرمایه اولیه برای به وقوع رساندن ایده را کنار بگذاریم که پارک علم و فناوری در این زمینه کمک میکند، مهم‌ترین بخش کار وجود موانع برای اخذ مجوز‌های غذا و دارو و مجوز سیب سلامت است که ناآگاهی و ترس مرجع صدور مجوز‌ها درباره تولید محصول جدید برای نخستین بار در کشور باعث شده شرکت حدود چهار سال برای گرفتن این مجوز‌ها زمان بگذارد.
مشکل محصولات دانش‌بنیان این است که وقتی می‌خواهند وارد بازار شوند، معمولاً سه تا پنج سال خواب دارند؛ زیرا این محصولات برای نخستین‌بار در کشور تولید می‌شوند و نیاز به بازیابی نداریم؛ بلکه نیاز به بازارسازی و فرهنگسازی در جامعه داریم و باید ارگان یا نهادی باشد که از تولیدکنندگان محصولات دانش‌بنیان که در گردنه خطرناک بین تولید و فروش قرار دارند به‌صورت جدی حمایت کند تا به فروش محصولات برسیم.
اگر در این گردنه «محصول تولیدشده و آماده فروش است و نیاز به بازارسازی دارد» مسئولان ما را تنها بگذارند، مطمئناً این بنگاه تولیدی با ورشکستگی روبه‌رو می‌شود و نمی‌تواند به آن حد مطلوبی که مورد نظر همه است، برسد یعنی وقتی دانشگاه و پارک علم و فناوری از محصول حمایت می‌کنند تا به این نقطه رشد برسد، باید در بازپرداخت تسهیلات چند سال خواب محصول را هم در نظر بگیرند و بر این اساس، مدت زمان بازپرداخت وام را بالا ببرند.
آنا: انتظار صاحبان صنایع و تولیدکنندگان از دولتمردان و مسئولان مربوط در بخش صنعت و تولید چیست؟
قره‌خانی: همیشه مسئولان می‌گویند از تولید حمایت می‌کنیم و پشتوانه تولیدکنندگان هستیم؛ اما هر روز با وضع قوانین جدید با بالابردن نرخ‌های صادراتی کار را سخت‌تر می‌کنند، اگر واقعاً مسئولان به دنبال کمک هستند و می‌خواهند میزان تولید را افزایش دهند؛ اکنون به نقطه‌ای رسیده‌ایم که محصول می‌خواهد وارد بازار شود در همین نقطه که برای سال بعد برنامه‌ریزی برای بالابردن میزان تولید داریم، بهتر است هر ارگان دولتی یا هر نهادی به‌صورت سرمایه‌گذاری وارد شود و کمک کند تا فضای مناسب‌تری ایجاد کنیم.
اکنون در کارگاه شرکت حداقل ۸ نفر خانم سرپرست خانوار مشغول به کار هستند؛ اما اگر فضای بزرگ‌تر و مناسب‌تری داشته باشیم، می‌توانیم زمینه اشتغال برای افراد بیشتری آماده کنیم؛ چراکه دو محصول تولید و دو خط تولید داریم یکی نمک گیاهی سالیکورنیا و تولید چیپس میوه که مجبوریم برای تولید هر کدام از این محصولات یکی از خط‌های تولید را بخوابانیم در حالی که اگر فضای بزرگ و مناسب‌تری فراهم شود حداقل ۱۶ نفر همزمان مشغول به کار می‌شوند.
آنا: فرآیند خط تولید شرکت شما با توان مهندسی ایرانی کار میکند؟
قره‌خانی: همه دستگاه‌های خریداری شده در خط تولید، ایرانی هستند و البته بعضی از آنها به سفارش شرکت به شکل اختصاصی ساخته شده‌اند، یعنی سفارش دادیم که فرایند کارکرد دستگاه به چه صورت باشد و خود تولیدکننده ایرانی دستگاه مورد نظر را تولید کرده است.
آنا: در طول مدت فعالیت شرکت چه میزان اشتغالزایی داشته‌اید و آیا در ادامه برنامه‌هایی در این زمینه دارید؟
قره‌خانی: در واقع با محصولی که تولید می‌کنیم یک کشت و صنعت کوچک راه‌اندازی کردیم. مزرعه داریم که ۶ ماه این مزرعه نگهداری می‌شود و بعد محصول برداشت و برای فرآوری به کارگاه منتقل می‌شود. سه نفر در مزرعه مشغول به کار بوده و به‌صورت مستقیم و هشت نفر در کارگاه و در این میان کار‌های غیرمستقیم مانند حمل‌ونقل که انجام می‌شود و کارگران فصلی زیادی داریم که برای کشت هر یک هکتار ۳۰ نفر کارگر فصلی و برای برداشت یک هکتار ۲۰ نفر کارگر فصلی نیاز داریم.
آنا: محصولات تولیدی شرکت قابل رقابت با محصولات خارجی هستند؟ و آیا برنامه و اهدافی برای گسترش و ارتقای کیفیت محصول‌تان به‌صورت علمی و دانش‌بنیان دارید؟
قره‌خانی: اکنون در حال گرفتن عنوان دانش‌بنیان هستیم؛ محصول به لاتین Salicornia Brodzer مشهور است و هر ۱۰۰ گرم از این محصول حداقل ۲۰ دلار یعنی چیزی برابر با ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان قیمت دارد در حالی که هر ۱۰۰ گرم از این محصول را به قیمت ۳۰ هزار تومان در بازار عرضه می‌کنیم یعنی اینکه فرصت خیلی خوبی برای صادرات این محصول وجود دارد؛ البته رایزنی‌ها را با کشور‌های مختلف آغاز کردیم، محصولاتی به‌عنوان نمونه برای آنها ارسال شده و در حال رایزنی هستیم.
امیدواریم با توجه به قیمت پایینی که داریم، این اتفاق بیفتد. کشور‌های اروپایی مجبور به تولید این محصول در گلخانه هستند در حالی که این محصول را با شرایط آب و هوایی ایران در مزرعه کشت می‌کنیم و قیمت تمام شده پایین‌تر از قیمت کشور‌های دیگر است به همین دلیل، مدیران نگران ورود این محصول از طریق واردات به داخل کشور نیستند.
همه مواد اولیه ساخت محصول داخلی بوده و هیچ نیازی به واردات محصول نداریم. در بخش تجارت الکترونیک یا Digital marketing به تازگی فروش را گسترش می‌دهیم و در حال مذاکره و رایزنی با فروشگاه‌های آنلاین و Digital marketing هستیم؛ البته در زمینه فروش سایت‌های فروشگاه‌های آنلاین این محصولات عرضه‌شده و در حال فروش بوده؛ اما در حال رایزنی با یک گروه حرفه‌ای هستیم که بتوانیم فروش را بالا ببریم.
آنا: نقش بخش خصوصی را در پیشرفت بنگاه‌های تولیدی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
قره‌خانی: احساس می‌کنم بخش خصوصی اعلام میکند که دنبال سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر بوده؛ اما به‌عنوان نمونه شرکت ما که محصول تولیدشده(محصولی که برای نخستین‌بار در کشور تولیدشده) دارد و ایده نیست و در بازار فروش جواب می‌دهد، بخش خصوصی در عمل نمی‌خواهد وارد سرمایه‌گذاری شود؛ زیرا این نوع محصولات شناخته‌شده نیستند و نیاز به حمایت اولیه دارند. هنوز در بخش خصوصی هیچ شرکتی را پیدا نکرده‌ایم. در بخش تولید نیز افزایش ظرفیت تولید نیازمند سرمایه‌گذاری است.
در بخش فروش به نتایج خوبی رسیدیم، امیدوارم بخش خصوصی رفتارهای بخش دولتی را یاد نگیرد و کمی ریسک را قبول کند و وارد کار شود تا با سرمایه‌گذاری بتوانیم اشتغال و میزان تولید را بالا ببریم. از میزان فروش مطمئن هستیم و محصول در بازار برای افراد شناخته‌شده، خیلی خوب جا افتاده و نظر مردم را به خودش جلب کرده است.
آنا: آیا درست است که دولت بنگاه‌های تولیدی را به کارآفرینان در راستای اشتغالزایی واگذار کند؟
قره‌خانی: خصوصی‌سازی کار بسیار خوبی بوده است؛ اما در صورتی که درست انجام و به افراد متخصص در همان حوزه واگذار شود که در سال‌های قبل این را شاهد نبودیم و حتی این خصوصی‌سازی، باعث تعطیلی بنگاه‌های تولیدشده است. درباره واگذاری در کشور، این زمینه را نمی‌بینم حتی در خود مردم این زمینه وجود ندارد که وقتی بنگاه تولیدی خصوصی می‌شود واقعاً به دنبال تولید در آن بنگاه باشیم. در عمل این بنگاه‌های تولیدی به افرادی واگذار شده که اصلاً متخصص این کار نیستند و از این بستر برای کار‌های دیگر استفاده می‌کنند. هنوز رانت بین برخی از دولتمردان دیده می‌شود.
توصیه می‌کنم به دولت از این کار صرفنظر کند و باید کارگروه بسیار خوب و حرفه‌ای، متشکل از افراد لایق شناخته‌شده، افراد دانش‌بنیان، افراد کارآفرین تشکیل و به دنبال شناسایی افراد مناسب برای واگذاری بروند و بگذارند این افراد کار را انجام بدهند. به‌عنوان نمونه در حوزه واگذاری تولید خودرو به کارآفرینان و افرادی که شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه تولید خودرو را دارند، این کار انجام دهند. زمانی که این بنگاه‌های تولیدی به افراد ماهر و متخصصانی که در هر زمینه تخصص دارند، واگذار شود، می‌توان امیدوار بود که خصوصی‌سازی، هدفمند و موفقیت‌آمیز بوده، اما اگر بخواهد به فساد و رانتی که قبلاً همراه بوده است، صورت بگیرد، قطعاً برای همیشه شکست‌پذیر خواهد بود و بنگاه‌های تولیدی و تولید کشور را فلج خواهد کرد.
آنا: کارآفرینان و مدیران صنعتی برای هزینه‌کرد صحیح نقدینگی و به‌کارگیری آن در راستای بهره‌وری چه وظایفی بر عهده دارند؟
قره‌خانی: در زمینه شرکت‌های خصوصی این کار به‌صورت دقیق و درست انجام می‌شود؛ زیرا شرکت متعلق به خود افراد بوده و مطمئناً به دنبال کم کردن هزینه‌ها و بیشتر شدن سود هستند؛ اما در زمینه دولتی به دلیل نبود افراد دلسوز و متخصص در این زمینه، خیلی از این تسهیلات و بودجه‌ها و درصد زیادی از آنها هدر می‌رود. امیدواریم که دولت بتواند افراد متخصص در هر زمینه را به کار بیرد تا این کار انجام شود.
آنا: مالکیت فکری تا چه اندازه در بهبود عملکرد بنگاه‌های اقتصادی نقش دارند؟
قره‌خانی: ثبت معنوی یا مالکیت فکری برای بهبود عملکرد بنگاه اقتصادی ۱۰۰ درصد نقش دارد، تنها راهی است که فرد دانش‌بنیانی یا فرد کارآفرین بعد از پنج سال یا حتی ۱۰ سال به تولید محصول دست پیدا میکند و حفظ مالکیت محصول فقط از طریق ثبت مالکیت معنوی صورت می‌گیرد که امیدوارم اگر مشکلی در این زمینه پیش آمد، قوانین و دستگاه قضایی از کارآفرین حمایت کنند.
گفتگو: جواد گلچین
انتهای پیام/