کانون‌های گرد و غبار داخلی عامل آلودگی خوزستان/ محتوایی خطرناک با رشد70 برابری

مهرو ماهر- گروه اجتماعی: روزگاری کنار رود کارون مردم لحظات فراغت و شادی خود را می‌گذراندند در حالی که امروز حتی تماشا کردن کارون و حتی بیرون آمدن از منزل نیز دشوار است و به ابتلا به بیماری‌های ریوی و تنفسی نمی‌ارزد. دیگر اهواز جای نفس کشیدن نیست چه برسد به کار و فعالیت روزمره. این روزها آنطور که مسولان محلی می‌گویند؛ مدارس و ادارات اهواز که هیچ حتی زندگی در شهر کارون نیز تعطیل شده است.

احمدرضا لاهیجان‌زاده مدیرکل اداره حفاظت از محیط زیست خوزستان به خبرنگار آنا گفت: استانداردی که ما برای سنجش آلودگی و گردو غبار استان استفاده می‌کنیم عدد 150 میکرو گرم است اما دیروز صبح تا ساعت حدود 10 صبح وضعیت هوای اهواز به حالت نرمال و طبیعی و استاندارد بود اما به محض وزیدن بادهای نسبتا شدید که از ساعت حدود 11 از سوی کانون‌های گرد و غبار داخلی آغاز شد، گرد و غبار نیز شروع به برخاستن کرد و به سرعت هوا غبار آلود شد.

به گفته وی ابتدا عدد دستگاه سنجش به 3200 رسید و در عرض نیم ساعت یعنی حدود ساعت 12 و نیم، عدد شاخص به 10 هزار رسید و متاسفانه رکورد دستگاه‌های ما نیز بیش از این رقم را نشان نمی‌دهد. بنابراین اگر میزان گرد و غبار از 10 هزار نیز بالاتر رفته باشد، دیگر دستگاه‌های ما نشان نمی‌دهد و ثبت نمی‌کند.

مدیرکل حفاظت از محیط زیست خوزستان ادامه داد: این عدد شرایط بحرانی را نشان می‌دهد. البته عدد زیر 1000 شرایط بحرانی محسوب می‌شود و بنابراین 10 هزار و 11 هزار دیگر چندان تفاوتی ندارد. همچنین بر اثر این وضعیت، میدان دید نیز به حدود 100 متر کاهش پیدا کرد ولی این وضعیت رو به کاهش رفت و تقریبا حدود ساعت 20 بود که شرایط به حد استاندارد رسید.

وی یادآور شد: این تغییرات ناگهانی 6 الی 7 ساعته که شاخص به زیر 200 می‌رسد نشان می‌دهد، کانون بسیار نزدیک است و کانون‌هایی که در گذشته داشتیم از حدود 2000 کیلومتری ما از عمق خاک عراق وارد کشور می شد که ماندگاری دو الی سه روزه داشتند، ولی شرایط به نحوی است که وزش باد شدید باعث بروز این مشکل می‌شود.

لاهیجان‌زاده یکی از علل اصلی این وضعیت را نبود بارندگی دانست و گفت: ما امسال در استان تقریبا بارندگی نداشتیم، بنابراین بر اثر عدم بارندگی، خاک اطراف کلانشهر اهواز رطوبت خود را از دست داده و اگر بارندگی ادامه پیدا نکند، قطعا شرایط در روزهای آینده وخیم‌تر خواهد شد.

وی گفت: امروز جلسه‌ای به منظور رسیدگی و مدیریت گرد و غبار موجود در شهر اهواز و بررسی راهکارهای مبارزه با این شرایط، با مرکز مدیریت بحران استان برگزار می‌شود.

حدود 10 سال است که اهواز با شرایط گرد و غبار روبرو است. در گذشته عمده کانون‌های ریز گرد از کشورهای همسایه وارد کشور می‌شد و از دست مسئولان درون استانی و ملی کاری بر نمی‌آمد و البته هم‌اکنون در کشور عراق نیز شرایط نرمال و مساعدی برقرار نیست که این وضعیت را مدیریت و برای این بحران سرمایه گذاری کند ولی چیزی که در این چندماهه در اهواز اتفاق افتاده مربوط به کانون‌های گرد و غبار داخلی است که باید برای آن برنامه ریزی کنیم.

وی در مورد پایبندی و انجام تعهدات وزارت نفت گفت: وزارت نفت تاکنون تنها در حدود 8هزار هکتار به تعهدات خود عمل کرده است در حالی که براساس قرارداد 60هزار هکتار بوده و کانون ها نیز وسعت 200 هزار هکتاری را در بر می‌گیرد.

محتوای گرد و خاک اهواز بسیار مخرب و خطرناک است

احمد سواری کارشناس محیط زیست به خبرنگار آنا گفت: مدت طولانی بود که در استان خوزستان با پدیده گرد و غبار روبرو نشده بودیم. در حالی که هفته گذشته این اتفاق در دو روز سه شنبه و پنجشنبه در اهواز بروز کرد که در روز پنجشنبه شدت گرد و غبار بسیار شدید بود.

وی به دلایل شدت گرد و غبار در استان خوزستان اشاره و بیان کرد: میزان بارندگی در این استان بسیار کم و ناچیز بوده است ولی به غیر از کانون‌های داخلی، بسیاری از گرد و غبارها از سوی کشور عراق و عربستان وارد کشور می‌شود. البته در کشوری مانند عراق و عربستان سعودی شاید حجم بارش بسیار کمتر از کشور ما بوده است، بنابراین از آنجایی که مدت‌ها خبری از گرد و غبار نبوده، این خاک به دلیل آفتاب و میکروبیولوژی آمادگی داشته که به محض اینکه کمی وزش باد شدیدتر شود برخاسته و به سمت کشور ما حرکت کند.

این استاد دانشگاه علوم و فنون خرمشهر یادآور شد: در گذشته نیز چنین مشکلاتی وجود داشت اما توافقنامه‌هایی بین ایران و کشورهای همسایه منعقد می‌شد (عراق و عربستان سعودی کانون اصلی خارجی این ریزگردها بودند)، هرچند که عراق در گذشته بخاطر پر آبی فرات و کشاورزی در اطراف رودخانه گرد و غبار کمی داشته است. در گذشته کویرهای عراق مالچ پاشی می‌شد. البته جمهوری اسلامی همچنان تلاش می‌کند که این فعالیت‌های دوباره تکرار شود ولی عظمت این موضوع بسیار زیاد است.

به گفته سواری در گذشته وسعت و تعداد کانون‌های ریزگردها بسیار کم بود اما امروز به دلیل کم آبی فرات و عدم کشاورزی در آن اطراف تعداد کانون‌های ریزگردهای افزایش پیدا کرده است.

وی گفت: تصاویر ماهواره‌ای که اخیرا منتشر شده نشان می‌دهد مرکز و کانون‌های گرد و غبار بسیار زیاد شده است. بنابراین حتی کنترل این گرد و غبارها نسبت به گذشته بسیار دشوار شده است و یک توافق‌نامه بسیار قوی می‌خواهد و شاید این توافق‌نامه ده‌ها برابر توافق‌نامه گذشته باشد که بتوانیم با مالچ‌پاشی تا حدی از میزان آنها بکاهیم.

سواری تصریح کرد: در گذشته دو تالاب بزرگ در سمت جنوب و غرب استان خوزستان داشتیم که از بروز و برخواستن این ریزگردها جلوگیری می‌کرد. تالاب حورالعظیم به طول تقریبا صد کیلومتر غرب خوزستان را به طور کامل پوشش می‌داد و تا مرکز مرز ایلام و خوزستان می‌رسید و این سوی دیگر تا مرز شلمچه بود که ادامه اینها در عراق نیز تالاب‌هایی از جمله حورالهویزه و بصره و الحمار وجود داشت، در حالی که امروزه تمام این تالاب‌ها از بین رفته است. در گذشته این تالاب‌ها به مانند یک سد در برابر ریزگردها عمل می‌کردند ولی حالا دیگر وجود ندارند.

این کارشناس محیط زیست محتویات گرد و خاک اهواز را بسیار مخرب و خطرناک ارزیابی کرد و گفت: این گرد و غبار حاوی مواد شیمیایی باقی مانده از جنگ خلیج فارس و دیگر جنگ‌های منطقه است که در درون آب و خاک نفوذ کرده است، انواع گازهای خطرناک و مواد کشنده و حتی برخی موادی که عوامل بیماری‌زاست که همراه خاک وارد ریه‌های مردم اهواز می‌شود.

وی تاکید کرد: مسئولان ما باید به جای سرمایه‌گذاری در کشورهای عراق و عربستان، به ایران توجه کنند و با ایجاد یک کمربند ایمنی سبز در کشور مانعی برای نفوذ این ریزگردها فراهم کنند که این کمربند سبز از سویی به محل تفرجگاهی برای مردم نیز تبدیل می‌شود زیرا ما در استان خوزستان گونه‌ها و درختان بسیار مفیدی داریم. البته اجرای این برنامه بسیار هزینه‌بردار است و با یک عزم ملی می‌توان آن را پیاده کرد همچنین تالاب های ایران را احیا کنیم زیرا با این روش انواع مختلف ماهی‌ها و پرندگان نیز به سمت کشور ما خواهند آمد.

آلودگی هوای اهواز بحرانی نبوده است

مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی اهواز هم در خصوص آلودگی و گرد و غبار چند روز گذشته در اهواز به خبرنگار آنا گفت: ستاد بحران استانداری مسئولیت جمع آوری اطلاعات و آمار این حادثه را بر عهده دارد. بر همین اساس برای ارائه آمار از تعداد مراجعان و افراد آسیب دیده بر اثر گرد و غبار اهواز نیازمند تجمیع اطلاعات بیمارستان‌های کل استان هستیم که این کار نیز زمان‌بر است،‌ این پدیده به تازگی در اهواز رخ داده و نمی‌توان به این سرعت آماری در این خصوص ارائه کرد.

مجتبی اورکی افزود: هرچند این آمار نیز ممکن است، بیانگر عمق فاجعه نباشد چون این پدیده ایجاد کننده یک مشکل حادتر در آینده است و اثرات مزمنی که در آینده در سلامت فرد بر جا می‌گذارد بسیار قابل توجه است ولی آمار مراجعان به بیمارستان‌ها تا جمعه شب قابل توجه و چشمگیر نبوده است و وضعیت بحرانی ایجاد نشده بود.

مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی اهواز یادآور شد: برای ارائه آمار نهایی از تعداد مراجعان به بیمارستان‌ها در روز گذشته نیز به تجمیع آمار از تمام بیمارستان‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی، خصوصی و تامین اجتماعی بیمارستا‌ن‌های کمیته امداد و نفت نیاز داریم.

وی ادامه داد: از سویی شاید این گرد و غباری که شهروندان اهوازی در آن نفس کشیدند و وارد ریه‌ها و بدن آنان شده تا 10 الی 20 سال آینده مشکلات و بیماری‌هایی بوجود آورد و بر اثرات تجمیعی این گرد و غبار در سال‌های آینده اثرات خود را نشان دهد.

اورکی تصریح کرد: چند روز گذشته وضعیت گرد و غبار و هوای اهواز شرایط ویژه‌ای داشت. بنابراین جای سوال دارد که پس از گذشت این همه سال چرا مسئولان نتوانستند این پدیده را مدیریت کنند. ما دیروز بسیار تلاش کردیم تا مردم استان را نسبت به این پدیده هشیار کنیم و اثرات مخرب و زیان‌باری که بر سلامت آنان برجا می‌گذارد آشنا کنیم. بر همین اساس مکرر توصیه‌های پزشکی و بهداشتی را در این شرایط در رسانه‌ها منتشر کردیم.

مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی اهواز گفت: برای کاهش پدیده گرد و غبار در اهواز نیاز به مدیریت و همکاری‌های کلان در کشور داریم و باید تمام سازمان‌های مرتبط به صورت یکپارچه برای تامین سلامت مردم کشور همکاری کنند.

آلودگی هوای اهواز 70 برابر شده بود

هومن خورشید معاون اداره کل روابط عمومی استانداری خوزستان هم به خبرنگار آنا گفت: در این زمینه مدیریت بحران استان باید پاسخگو باشد زیرا در روزهای تعطیل میزان آلودگی هوای اهواز را این مرکز اعلام می‌کند. اطلاعات ما به صورت شفاهی است البته من شنیده بودم که میزان آلودگی هوای اهواز در روز پنجشنبه حدود 70برابر شده بود.

وی افزود: هنوز اطلاعات مکتوب از گرد و غبار روز پنجشنبه جمع آوری نکرده‌ایم اما استان خوزستان از حدود 7 الی 8 سال پیش تاکنون با این مسئله درگیر بوده است. بخش‌های پژوهشی نیز برای این کار تعیین شده که منبع این گردوغبار کویرهای خارج از کشور از جمله عربستان، عراق، سوریه و شمال آفریقاست و همچنین منشاء‌ داخلی آن نیز از طرف بحر العظیم و خشک شدن هور است چون دیگر مانند سابق آبش از سوی عراق تامین نمی‌شود.