تسهیل تجارت الکترونیکی؛ رمز توسعه اقتصادی/ الزامات وزارت ارتباطات در عصر اقتصاد دیجیتال

گروه اقتصادوکارآفرینی خبرگزاری آنا؛ قرن بیست و یکم را باید عصر اقتصاد دیجیتال نامید، پدیده‌ای که موجب تحول جنبه‌های مختلف زندگی بشر شده است. به دلیل گستردگی و تنوع نوآوری‌ها و اختراعات، اقتصاد جهانی و به تبع آن ایران، در همه عرصه‌های زندگی بشر به طرق مختلف به ابزار‌های دیجیتال و اینترنت وابسته شده است.

سرعت این تغییرات به نحوی است که به هیچ وجه حتی در چند سال گذشته هم قابل پیش بینی نبود. ابزار‌های نوین دیجیتال باعث شده اند تا نحوه کار، ارتباط، خرید و فروش کالا‌ها و خدمات و انجام کار‌های روزمره دچار تغییرات بنیانی شود. بخش‌های مختلف اقتصادی مانند بانکداری، خرده فروشی، انرژی، حمل و نقل، آموزش، انتشار، سلامت و بهداشت تحت تاثیر اقتصاد دیجیتال دچار تحول شده و نحوه رشد و گسترش آن‌ها منوط به نحوه تعامل آن‌ها با بخش دیجیتال شدده است.

حرکت اقتصاد جهانی به سمت دیجیتالی شدن در تمامی ارکان خود است و امروز نیز این مهم رشد بسیار زیادی را تجربه کرده است، طبق اعلام سازمان ملل رشد تجارت الکترونیکی بعد از شیوع کرونا توسعه بسیار زیادی داشته است و تقریبا با ۳۲ تریلیون دلار نیمی از اقتصاد جهان را از آن خود کرده است. طبق همین گزارش تعداد افراد آنلاین جهان از ۵۰ درصد عبور کرده است و نیمی از بشریت به فضای نت متصل شده اند که ضامن شکوفایی عصر دیجیتال خواهد بود.

علاقه به گسترش تجارت الکترونیک به عنوان محرک توسعه اقتصادی، به ویژه تجارت الکترونیکی فرامرزی، در سال‌های اخیر در فضای بین المللی تشدید شده است و اجماع گسترده آشکاری در مورد عوامل محیطی لازم برای ارتقای تجارت الکترونیک در کشور‌های در حال توسعه مشاهده می‌شود. در چین و کره جنوبی، مصرف‌کنندگان و شرکت‌ها به سرعت به مزیت‌های تجارت الکترونیکی دست یافته‌اند و در این زمینه از آمریکای شمالی و اروپا پیشی گرفته اند.

انقلاب چهارم صنعتی سال هاست شروع شده است؛ آلوین تافلر مدت‌ها قبل در کتاب «موج سوم» به خوبی فضای زندگی در آینده را ترسیم کرده و از موج سوم تکینگی عصر پساصنعتی سخن گفته است. مرحوم تافلر در کتاب آخرش «ثروت انقلابی» ساز و کار‌ها و نهاد‌های این دگرگونی را به رشته تحریر درآورده است و پیش از همه از عصر دیجیتال و راهبرد‌های آن خبر داده است.

اقتصاد دیجیتال فقط در قلم آینده پژوهان اطلاع رسانی نشده است بلکه کلاوس شواب نیز برای این مهم کتابی با نام «شکل دهی آینده‌ی انقلاب صنعتی چهارم» به نگارش درآورده است. در اهمیت شواب همین بس که او بنیانگذار و رئیس اجرایی مجمع جهانی اقتصاد است که بزرگترین گردهمایی اقتصادی جهان است و هر ساله بزرگترین اقتصاددانان، سرمایه داران و سیاستمداران را در داووس سوئیس گرد هم می‌آورد.

او در این کتاب، فضای جهش یافته از پیشروی دیجیتالی شدن در همه‌ شئون زندگی را ترسیم می‌کند. وی جمله‌ی کلیدی در مورد اقتصاد دیجیتالی دارد که حجت را بر همگان تمام می‌کند. شواب می‌گوید تغییرات در دیجیتالی شدن به قدری عمیق است که از منظر تاریخ بشر هرگز وجود نداشته است.

تغییر به سمت دیجیتالی شدن به کشور خاصی ختم نمی‌شود و کل کشور‌های جهان را در برگرفته است در ایران طبق گزارش مرکز آمار ۵۵ میلیون نفر آنلاین هستند و از خدمات نت استفاده می‌کنند و از این تعداد ۲۰ درصد معادل ۱۱ میلیون نفر از بستر نت درآمد کسب می‌کنند.

بسیاری از کشورها، با درک ریشه‌ای بودن تغییرات آتی در حال حاضر درگیر توسعه «نقشه‌های راه» یا استراتژی‌های دولتی برای توسعه اقتصاد دیجیتال هستند به عنوان مثال می‌توان به اقتصاد دیجیتال ایالات متحده آمریکا و اقتصاد اینترنتی چین اشاره کرد. بر اساس مقاله منتشر شده توسط آکادمی فناوری اطلاعات و ارتباطات چین (CAICT)، اقتصاد دیجیتال چین در سال ۲۰۲۱، به ۷.۱ تریلیون دلار رسیده است یعنی ۳۹ درصد از GDP چین در حوزه‌های فناوری و فضای دیجیتال قرار گرفته است.

چین به همین نقطه بسنده نکرده است و اقتصاد دیجیتال را به بخش مهمی از استراتژی توسعه ملی خود تبدیل کرده است؛ چهاردهمین برنامه پنج ساله توسعه اقتصاد دیجیتال (FYP) یک نقشه راه دقیق در «حوزه‌های استراتژیک» مانند حسگرها، اطلاعات کوانتومی، ارتباطات، مدار‌های مجتمع و بلاک چین و همچنین اقدام بر فناوری‌هایی مانند اینترنت ۶G خواهد بود.

شاید وقتی این مقاله را می‌خوانیم همه چیز برایمان عجیب به نظر برسد، اما صحبت‌های حمیدرضا چابک، دانشمند ایرانی که چندی پیش از ناسا به کشور بازگشت و هم اکنون در حال خدمت به کشور است به خوبی اقتصاد دیجیتال آینده را توضیح می‌دهد. چابک در جواب خبرنگار که از او پرسیده بود در نمایش فضای دانش همه چیز عجیب به نمایش در می‌آید، آیا واقعا این میزان پیشرفت وجود دارد؟ پاسخ داده بود: بله عحیب‌تر از آنچه به نمایش گذاشته می‌شود.

حال وقتی فهرست بلند بالا را که به دلیل مختصر بودن نوشته از ذکر همه آن خودداری می‌کنیم، می‌نویسیم، متوجه خواهیم شد که حق با این دانشمند ایرانی است. تغییرات دانش بنیان جهان آینده بسیار عحیب است و هر کدام صنعتی را منقلب خواهد کرد برای نمونه: جمعیت و تجارت به طور فزاینده‌ای به سمت تعامل آنلاین و خدمات آنلاین تغییر می‌کند. ربات‌ها جایگزین نیروی کار زنده می‌شوند و بخش عمده‌ای از تولید به دست ماشین‌ها انجام خواهد شد. قسمت اعظمی از تولید توسط پرینتر‌های سه بعدی که برای انواع مختلف صنعت در نظر گرفته شده اند ایجاد می‌شود.

کامپیوتر‌های برنامه ریزی شده اعضای بدن انسان را پدید می‌آورند که در حال حاضر در پژوهشگاه رویان ایران نیز در حال انجام است. اینترنت اشیاء سبک نوینی از بهره وری را به وجود خواهد آورد که به بهینه‌ترین حالت ممکن سازمان می‌رسیم. حمل و نقل بدون سرنشین در تاکسی‌ها و ماشین‌های خودران به اوج خود می‌رسد. هیدروکربن‌ها به تدریج توسط منابع تجدیدپذیر انرژی جایگزین می‌شوند و هزاران مورد دیگر

ایران نیز از کاروان پارادایم‌های پیشرفت عقب نمانده است و در تعدادی از زمینه‌های اقتصاد دیجیتال، خوب ظاهر شده است که به دلیل این مزیت مطلق، بازار‌های زیادی را به تصرف خود درآورده است. در صنعت دفاعی، به‌عنوان یک صنعت با فناوری پیشرفته، دیگر قدرت مکانیکی صرف در اولویت نیست و تجهیزات الکترونیکی نیز باید راهنمای سلاح باشد، جایی که ایران با سلاح‌های مدرن مانند پهپاد‌ها که از بهترین اپتیک و الکترونیک استفاده می‌کنند، پیشتاز بازار محصولات نظامی است.

در تجارت الکترونیک همه‌ی نمودار‌ها صعودی هستند. ضریب نفوذ پهن‌باند تا پایان سال ۱۴۰۰ رشد ۱۲۷ درصدی داشته است که نسبت به سال قبل ۳۴ درصد ترقی داشته است. حجم تجارت الکترونیک در کشور به ۱۲۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به سال قبل ۹ درصد رشد را تجربه کرده است در حالی که هیچ یک از بخش‌های اقتصادی کشور چنین رشدی را تجربه نکرده اند.

در صنایع ارتباطی و ماهواره‌ای افق‌های بزرگ، اما دست یافتنی را مشخص کرده ایم که تا به امروز سودآور و ارزآور بوده است، مانند شرکت‌های نظارت بر آب و هوای ماهواره‌ای و کاربری‌های کشاورزی خاک. پیش از این وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات آقای جهرمی حجم کل اقتصاد دیجیتال کشور را ۶.۵ درصد اعلام کرده بود، اما در این دولت آقای زارع پور وعده داده اند که حجم بازار اقتصاد دیجیتال به ۱۰ درصد تولید ناخالص ملی برسد.


آنچه حائز اهمیت است اینکه کشور در برخی زمینه‌ها مانند اینترنت آنطور که باید عمل نکرده است و برای احیای نرم افزار‌های کاربردی به زمان نیاز داریم. وزارت ارتباطات باید مسیر توانمندسازی و گسترش زیرساخت‌های حوزه اینترنت را هدف خود قرار دهد.

انتهای پیام/