شرکت‌های شبه‌دولتی؛ مانع فعالان دانش‌بنیان/ بی‌توجهی وزارت صمت به قانون ممنوعیت خرید کالاهای خارجی

گروه اقتصادوکارآفرینی خبرگزاری آنا؛ آخرین تغییرات کابینه دولت سیزدهم به پایان رسید و دکتر روح الله دهقانی فیروزآبادی جایگزین دکتر سورنا ستاری در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شد.

شرکت‌های دانش بنیان از سال ۱۳۹۲ تا به امروز ۶۰۰ برابر افزایش درآمد داشته اند؛ و در افق ۱۴۰۴ سهم تعیین‌شده برای تولید ناخالص داخلی از فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ۵۰ درصد تعیین شده است.

این معاونت با تکیه بر توانمندی نسل دانشگاهی متخصصان و فناوران، افق روشنی را ترسیم کرده و به تدریج از نهالی جوان به درخت تنومند تغییر شکل می‌دهد.

در این راه سخت با یکی از تولیدکنندگان و فعالان نخبه حوزه فناوری‌های پیشرفته کشاورزی و محیط زیست به گفت‌وگو نشستیم و پیشنهادات خانم پروین برادران برای آینده معاونت فناوری ریاست جمهوری را بررسی کردیم.

به عنوان یکی از افرادی که در حوزه فناوری و هایتک فعال هستید، سیاست‌های معاونت علمی و فناوری تاثیر مستقیمی بر کار شما خواهد داشت. تغییرات مدیریتی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
برای پاسخگویی به این سوال به زمان نیاز داریم و باید صبر کنیم تا ببینیم چه تغییرات و مسیر‌های نوینی برای افزایش کارایی معاونت طراحی و اجرا خواهد شد، با این حال یکسری از حوزه‌ها به دلیل نوین بودن و سطح بالای تکنولوژی در آن‌ها از سیاست‌های چتر حمایتی دولت محروم و مغفول مانده است و ما این بی توجهی را به وضوح در مشکلات کشور شاهد هستیم. دولت باید از افراد متخصص در حوزه محیط زیست استفاده کند و صرف حضور افراد اداری در این مساله کارساز نخواهد بود. چرا که این مقوله کاملا تخصصی است و عدم آگاهی باعث می‌شود که مشکلات جبران ناپذیری برای کشور به بار آورد. ما باید برای محافظت از منابع سرزمینی، به ویژه منابع آبی مانند رودخانه‌ها و دریاچه‌ها و منابع خاکی به خصوص زمین‌های کشاورزی به شدت دقیق باشیم.

در دوره‌ی آقای ستاری استقبال از طرح‌های فناورانه پیشرو چگونه بود؟
ضمن تشکر از مدیریت و حمایت‌های آقای دکتر ستاری برای طراحی و ایجاد زیر ساخت‌های اکوسیستم نوآوری و فناوری کشور، نقشه راه آینده فناوری‌های پیشرفته مهیاست و سکان داران بعدی باید این زیرساخت را به عنوان یک فرایند و تجربه موفق همچنان مورد حمایت و دلالت مدبرانه قراردهند. فعالیت‌های اساسی در دوره‌ی مدیریت آقای دکتر ستاری قابل کتمان نیست، اما حمایت‌های معاونت همیشه فراهم نبوده است. در بحث امنیت غذایی در خصوص کالا‌های استراتژیک همچون گندم و جو و سایر تولیدات گیاهی با وجود توانایی شرکت‌های داخلی در تولید بسیاری از نهاده‌ها مورد نیاز گیاهان مانند آمینواسید‌ها و کلسیم، شاهد هستیم که تولید داخلی مغفول مانده و از خارج کشور وارد می‌کنیم. این در حالی است که ما در زمینه کود و مواد غذایی برای گیاهان سرآمد هستیم و نمونه‌های خارجی در برخی این زمینه‌ها نمی‌توانند با محصولات ما رقابت کنند. ما توانایی تولید کو‌هایی را داریم که آفات و بیماری‌ها را با ضریب بالا و بدون آسیب به محیط زیست کنترل می‌نمایند و نیاز کشاورز به سموم را به شدت کاهش می‌دهند.

دست‌هایی وجود دارد که به علت واردات چند برابری سم مانع از استقاده از این محصولات بومی می‌شوند. در تولید پروتئین هیدرولیزات به عنوان آفت کش زیستی انواع مگس میوه که هر ساله خسارات زیانباری به انواع تولیدات گیاهی می‌زند، از یک کشور صد در صد واردکننده، با طراحی و تولید انبوه شرکت دانش بنیان به یک کشور بی نیاز از واردات تبدیل شدیم، اما همچنان شاهد واردات، توزیع و حمایت از کالا‌های مشابه وارداتی که کیفیتی پایین‌تر از محصول دانش بنیان داخلی دارند، هستیم.

یکی از شیوه‌های کنترل ماسه‌های روان، مالچ پاشی بر سطح آن‌ها است. تخریب محیط زیست به وسیله‌ی مالچ‌های نفتی باعث شد تا ما به توانایی تولید مالچ‌های بیوسلولزی زیست سازگار برسیم، اما متاسفانه سازوکاری برای حمایت از شرکت‌های تولیدکننده مالچ زیستی شکل نگرفت و با روش قبلی که همان مالچ نفتی بود به کار خود ادامه داد. ما در زمینه سرمازدگی درختان به دانشی رسیدم که می‌توانیم ۳۰ درصد خسارات را کاهش بدهیم، اما استقبالی از نهاد‌های مربوط ندیدیم.

به نظر شما مشکلات اساسی شرکت‌های دانش بنیان چیست؟
یکی از اصلی‌ترین مشکلات تولیدکنندگان شرکت‌های دانش بنیان وجود شرکت‌هایی است که توسط نیرو‌های دولتی ایجاد و با تسهیل گری واردات، کار را برای تولیدکنندگان داخلی دشوار کرده اند. امکان رقابت با این شرکت‌ها به دلیل در اختیار داشتن مجوز‌ها و ساز و کار قانونی تقریبا غیرممکن است. انتظار شرکت‌های دانش بنیان از معاونت جدید حذف این شرکت‌ها یا افرادی است که از رانت اطلاعاتی و عملیاتی دولتی استفاده می‌کنند.

دولت برای افزایش تولید شرکت‌های دانش بنیان ابتدا باید بازار داخلی را از شر دلالان شبه دولتی نجات دهد و سپس به ایجاد سایر سیاست‌های حمایتی توجه کند. دولت امکان فروش محصولات دانش بنیان را با وجود قدرت شرکت‌های دانش بنیان و فناورانه در تولید کیفی و کمی ایجاد نکرده است دلال‌های کلان با کمک تعدادی از افراد و روابط خلاف قانون عمل می‌کنند و بااین که محصول داخلی مورد نیاز در کشور وجود دارد، اما اقدام به واردات از خارج کشور می‌کنند.

متاسفانه قانون عدم واردات کالای مشابه ایرانی توسط وزارت صمت جدی گرفته نمی‌شود و این موضوع ضربه جدی به پیکره تولیدکنندگان داخلی وارد کرده است. توصیه من به ریاست جدید معاونت این است که اگر فقط همین قانون به طور اخص پیگیری شود ما قدم‌های بزرگی رو به جلو خواهیم برداشت. به جای این که تولیدکننده در سر جای خودش مشغول تولید باشد مدام بین جلسات رفع مشکلات و موانع متعدد در رفت و آمد است؛ برگزاری جشنواره‌های تجلیلی و ارائه حمایت رسانه‌ای همراه با برخی جوایز شاید برای یک الی دو بار جذابیت داشته باشد، اما در اینجا دیگر لوث شده است و ماهیت خود را از دست داده است. ما به جای جشنواره بازی باید در راستای افزایش فروش برنامه ریزی کنیم که مبنای آن بازار داخلی ماست.

تصدی گری نیز یکی از مشکلات بزرگ ما در زمینه تولیدات علمی و فناورانه است مثلا ارتباط وزارت علوم و معاونت علمی یک ارتباط گسسته است که هر دوی آن‌ها با ایجاد قوانین اختصاصی خودشان هماهنگی را برای تولید کنندگان دانش بنیان را از بین برده اند. فقدان یک سیستم یکپارچه در ساختار سبب شده است که هم شرکت‌ها تولیدات موازی داشته باشند و هم نهاد‌های دولتی با اقدامات نامتوازن کار را پیچیده کنند. توصیه من افزایش اختیارات در معاونت علمی برای بالابردن سرعت در کار‌های اجرایی است.

موانعی که در ادارات دولتی برای شرکت‌های دانش بنیان و فناور وجود دارد را توضیح می‌دهید؟
دکتر ستاری تلاش‌های زیادی کرد تا مجوز طرح‌های فناورانه شرکت‌های دانش بنیان در وزارت بهداشت سرعت پیدا کند، اما خود وزارت خانه‌ها به دلیل بوروکراسی حاکم یکی از اصلی‌ترین سرعت گیر‌های طرح‌های نوین هستند. تا جایی که بعضی از دوستان فعال، وجود یکسری از ادارات را به جای نقش تسهیل کننده، مانع می‌دانند. از موانع شرکت‌های دانش بنیان و فناورانه می‌توان به این موارد اشاره کرد: موانع گرفتن مجوزها، قوانین به روز نشده و ناهمگون با فناوری، بازرسی‌های غلط، کارشناسان اداری آموزش ندیده، عدم رسوخ فناوری در سازمان‌های دولتی، تجهیزات بروزرسانی نشده سنتی و نبود سیستم‌های تخصصی مسلط به صادرات.

حرف آخر
در حوزه کارآفرینی زنان کار به مراتب سخت‌تر از مردان است یکی از خواسته‌های زنان فعال در حوزه کارآفرینی تسهیل گری برای بانوان در این حوزه است. نگرش منفی که برخی افراد در مورد زنان یا توانایی‌های آن‌ها دارند بر اساس کلیشه‌هایی از رفتار «زنانه» یا «مردانه» است. این نابرابری‌ها می‌تواند بر توانایی یک زن برای کار، پیشرفت شغلی و توانایی او برای مشارکت کامل در جامعه تأثیرات سو بگذارد.

انتهای پیام/