کاهش اثرات زلزله با مقاوم‌سازی لرزه‌ای سازه‌ها
گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ زلزله، لرزش ناگهانی سطح زمین است که عمدتاً به دلیل آزادشدن انرژی ناشی از جابه‌جایی صفحات تکتونیکی (زمین ساختی) در مدت زمان کوتاهی و در امتداد گسل‌ها به وجود می‌آید. این جابه‌جایی‌ها در پی جریان‌های موجود در لایه‌های سست پایینی گوشته زمین به وجود می‌آیند و به دلایل مختلف در طول زمان سبب جداشدن قاره‌ها از همدیگر شده است.
صفحه تکتونیکی ایران که شامل ایران، افغانستان و بخش‌هایی از پاکستان و عراق بوده صفحه کوچکی است که با صفحات اوراسیا، عربستان، هند، استرالیا و آدریاتیک- ترکیه و یونان هم‌مرز است. کوه‌های زاگرس از برخورد قاره‌ای بین صفحات عربستان و اوراسیا (که ایران را نیز شامل می‌شود) ایجاد شده‌اند و میزبان خطوط گسل‌های فعال زیادی هستند.
تکان‌های زمین ساختی روی این گسل‌ها باعث ایجاد تعداد قابل توجهی زمین لرزه در ایران و عراق می‌شود. براساس مرکز لرزه نگاری کشوری میانگین ماهانه زلزله‌های ۱۰ سال اخیر (منتهی به سال ۱۴۰۱) ۱۰۶۴ زلزله است که اگرچه این زمین لرزه‌ها معمولاً از نظر اندازه کوچک هستند؛ اما داده‌ها نشان می‌دهد که هر از چند گاهی حوادث متوسط تا بزرگی نیز رخ می‌دهد و می‌تواند منجر به تخریب قابل توجهی شوند.
پیش‌بینی زلزله اگر به معنی پیش‌بینی دقیق زمان، مکان و اندازه زلزله باشد با دانش فعلی بشر غیرممکن است، هرچند زمین‌شناسان و زلزله‌شناسان پیشرفت‌های چشمگیری در این زمینه داشته و توانسته‌اند مناطق مهم زلزله‌خیز دنیا را شناسایی و احتمال وقوع مکان رخداد زلزله را تا حدودی برآورد کنند. منطقی است که در چنین شرایطی و در مواجهه با وقوع زلزله باید نگاه محافظه کارانه را انتخاب کرد و سعی شود شرایط به نحوی بررسی و سازماندهی شده که گویا اتفاق بزرگتر و بدتری رخ خواهد داد.
برای پیشگیری از وقوع و یا کاهش اثرات زلزله یکی از مؤثرترین روش‌ها مقاوم‌سازی لرزه‌ای سازه‌های موجود است. بسیاری از سازه‌های موجودی که در مناطق زلزله خیز ایران واقع شده‌اند یا در بافت فرسوده هستند و یا براساس آیین‌نامه طراحی لرزه‌ای قدیمی که دیگر اعتبار چندانی ندارند؛ ساخته شده‌اند. شماری از زلزله‌های اصلی که در طول سال‌های اخیر اتفاق افتاده‌اند نیز بر اهمیت سبک‌شدن برای کاهش خطر لرزه‌ای تأکید می‌کنند.
علاوه بر مباحث فنیِ احداث ساختمان، مدیریت بحران و برنامه ریزی چگونگی مقابله با بحران‌های پس از وقوع زلزله نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و اگر مسائل ناشی از بحران زلزله، پیش‌بینی نشوند، هزینه بازسازی و ترمیم صدمات ناشی از آن بسیار بالا خواهد بود.
از آنجا که ایران از نظر توپوگرافی و موقعیت جزء ۱۰ کشور بلاخیز دنیاست؛ بنابراین برنامه ریزی و طراحی فیزیکی شهر‌ها با تکیه بر داده‌های جغرافیایی باید به گونه‌ای باشد که آثار و نتایج ناشی از مخاطرات طبیعی مانند زلزله به حداقل برسد.
حجت بهرامی‌زاده مدرس مدعو دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‌آباد
انتهای پیام/۴۰۶۲/
انتهای پیام/