چرا روحیه تفکر، تأمل و تحلیل دانش‌آموزان و دانشجویان ضعیف است؟/ تغییر شیوه امتحانات از حافظه به چالش‌محور

گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ احسان عربی مفرد- نهمین جشنواره علمی، پژوهشی و فناوری فرهیختگان همزمان با اختتامیه نمایشگاه رویداد ملی «عصر امید» با معرفی و تجلیل از برگزیدگان جشنواره با حضور دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی رستمی رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، معاونان و مدیران دانشگاه آزاد اسلامی و... به کار خود پایان داد.

ابوالفضل داودی رکن‌آبادی پژوهشگر، استادتمام و عضو هیئت علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد در بخش پژوهشگران برتر نهمین جشنواره علمی، پژوهشی و فناوری فرهیختگان دانشگاه آزاد اسلامی حائز رتبه و از وی تجلیل شد.

خبرنگار خبرگزاری آنا به همین مناسبت با داودی رکن‌آبادی گفت‌وگو کرده و دلایل برتری در جشنواره، تازه‌ترین فعالیت‌های پژوهشی، نقص‌ها و کمبود‌های کنونی عرصه پژوهش و فناوری کشور و ....را جویا شده است که ماحصل آن از نظر کاربران می‌گذرد.

آنا: چه مؤلفه‌ها و ویژگی‌هایی باعث انتخاب جناب عالی به عنوان پژوهشگر برتر و برگزیده در جشنواره فرهیختگان شد.

داودی رکن‌آبادی: سالیان متوالی و زیادی گذشت تا به این مرحله از شناخت دنیای تلفیقی علم و هنر برسم که می‌توان با سه مؤلفه دیدن و شنیدن، اندیشیدن و قدرت تحلیل و بررسی، اندیشه تازه‌ای را در این ساحت بیکران بازتاب داد که به مدد آن یا کاستی‌هایی را جبران کرد و یا راهی تازه و روشن یافت. این تجربه ارزشمند برای این جانب فقط با لطف پروردگار، حمایت‌های بی دریغ خانواده و همت و تلاش مستمر میسر شد.

در دنیای کنونی توانمندی کشور‌ها صرفاً بر اساس تولید علم نیست، این تولید علم باید در تغییر سبک زندگی و رفاه و امنیت جامعه به عرصه ظهور برسد و آن موقع می‌توان گفت کشور بر اساس شاخصه‌های پژوهشی و فناوری تواناست.

زیستن در کنار دانشجویانی که هر کدام برایم جهانی تازه را تصویر می‌کرده‌اند؛ رهاوردی ابدی به همراه داشت و تلاش کردم ماحصل آن را در روح و جسمم تزریق کنم که مهم‌ترین آن اخلاق بود؛ چراکه یقین داشتم حفظ حریم دیگران در چارچوب اخلاق، دریافت‌های قلبی و ذهنی مرا ارتقا خواهد بخشید. مورد دیگر انتقادپذیری بود که ویژگی آشکار ابرمردان اندیشه و دانش یعنی پیامبران و اولیای خداست. همیشه این بخش از سخن شهید چمران را با خود به همراه دارم که فرمودند: «.. آنان که از من انتقاد کردند به من راه و رسم زندگی آموختند و آنان که به من بی اعتنایی کردند به من صبر و تحمل آموختند و. پس خدایا به همه آنانی که باعث تعالی دنیوی و اخروی من شدند خیر و نیکی دنیا و آخرت عطا بفرما» پس کوشیدم این روحیه را تا حد امکان در خود تربیت کنم.

پذیرای خودباوری تازه وارد‌ها رهاورد دیگری بود که توانستم به کمک آن دیدگاه‌های تازه به‌خصوص جوانان را پذیرا باشم و از تنفس علمی تازه دیگران احساس تنگی نفس نکنم؛ چراکه می‌دانستم یک پژوهشگر اخلاق‌مدار هیچگاه حضور دیدگاه جدید را اشغال و اندیشه حضور آن را اشغالگر نمی‌داند. مورد دیگر تلاش برای عبد خدا بودن بود که بتوانم فقط برای رضای خدا پژوهش کنم، بی نیاز از ستایش دیگران و بی نیاز از دل بستن به درآمد و پی آمد‌های دنیوی آن. با وجود همه این‌ها درصدد بودم پژوهش‌ها تا سر حد امکان با برهان همراه باشند؛ چراکه به این شیوه می‌توان از شک و گمان در امان بود و بر اساس علم سخن گفت. عجین بودن پژوهش با برهان سبب می‌شود که مطالب نادرست به فراموشی سپرده شود و فقط مطلبی که همراه با علم است، عرصه‌دار میدان پژوهش شود.

آنا: درباره تازه‌ترین فعالیت‌ها و موفقیت‌های علمی و پژوهشی خود توضیح دهید.

داودی رکن‌آبادی: سال‌های اخیر ضمن مشغول بودن به امر تدریس، تحقیقاتی درباره پارچه و لباس و الیاف هوشمند انجام دادم و مقالات آن‌ها در مجلات معتبر ISI به چاپ رسیده است. در این میان می‌توان به تحقیق و تولید و طراحی پارچه‌هایی با خواص ضد حساسیت اشاره کرد که آزمایش‌های آن با موفقیت انجام گرفت و می‌تواند در آینده‌ای نزدیک مورد استفاده دیگران قرار گیرد.

از طرفی دیگر با توجه به گستردگی دنیای امروز، تحقیقاتی در خصوص متاورس و تحقق هنر در آن صورت پذیرفته است که ماحصل آن به صورت یک جلد کتاب در آمده است که به زودی مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت.

پرورش روحیه خلاق و ایده‌پرداز در دانشجویان با تفکر، کار گروهی و آموزش

آنا: نقص‌ها و کمبود‌های کنونی عرصه پژوهش و فناوری کشور و باید‌ها و نباید‌های این حوزه را چه می‌دانید؟

داودی رکن‌آبادی: قبل از اینکه بتوان در مورد عرصه پژوهش و فناوری سخن گفت، باید عقبگردی به تربیت پژوهشگر و روحیه پژوهشگری داشت. تعلیم و تربیت دو عنصری است که سالیان متمادی در سیستم آموزشی فرزندانمان به صورت مجزا به‌کارگرفته شده است. دیکته کردن آنچه از پیش نوشته شده است، روحیه تفکر، صحبت کردن، اندیشیدن، تأمل و تحلیل را در دانش‌آموزان و دانشجویان ما تضعیف کرده است.

ترغیب به آموختن مطالب جدید و تشویق به اشتراک گذاری آن در جمع یکدیگر و بهره‌وری از مواهب آن یکی از کمبود‌هایی است که متوجه سیستم آموزشی کشور و به دنبال آن پرورش پژوهشگران آینده خواهد بود. تفکر و کار گروهی و آموزش دادن آن نخستین و مهم‌ترین گامی است که می‌توان روحیه خلاق و ایده‌پرداز را در دانشجویان و دانش آموزان پروراند که به دنبال آن پژوهش و پژوهشگری خود به خود متولد خواهد شد.

علاوه بر آن هر یک از مؤسسات پژوهشی بسته به نوع و فلسفه وجودی خود، دارای مأموریت متفاوتی هستند و در زنجیره تولید علم و فناوری در موقعیت‌های مختلفی قرار گرفته‌اند که این مأموریت و جایگاه آن‌ها در زنجیره تولید علم و فناوری باید هنگام ارزیابی عملکرد مورد توجه قرار گیرد و معیار‌های ارزیابی عملکرد بر اساس آن‌ها تعریف شود؛ این حوزه‌های مرتبط می‌توانند با تمرکز بخشیدن امور تحقیقاتی و پژوهشی و ایجاد ایستگاه‌ها و نهاد‌های پژوهشی که در آن راهبرد‌ها و اهداف خود را که در مسیر تحقیقات کاربردی و توسعه‌ای داشته باشند و به صورت کشوری برای فعالیت‌های تحقیقاتی و مطالعاتی محققان برنامه‌ای مدون تا در آن نشر کتب علمی و فعالیت‌های پژوهشی و مقالات مرتبط برای رشد پژوهش و فناوری به واسطه دستگاه‌های ذی‌ربط حمایت شود.

دانشگاه‌ها باید از سیستم آموزشی حافظه محور به سمت آموزش‌های مسئله محور مسیر خود را تغییر دهند

آنا: انتظار شما به عنوان پژوهشگر از مسئولان بالادستی به‌ویژه دولتمردان چیست؟

داودی رکن‌آبادی: به‌طور مشخص در دو دهه اخیر و در بخش علم و فناوری هنگامی که شاخص‌های رشد و توسعه مطرح می‌شودد، بررسی دستاورد‌ها و چالش‌های راهبردی در حوزه‌های مختلف پژوهش و فناوری در سطح کشور و مقایسه آن با رشد در مقایسه با وضعیت گذشته اهمیت می‌یابد؛ بنابراین مانند سایر کشور‌های در حال پیشرفت، پیشنهاد بر این است که سیاستگذاران عرصه پژوهش باید تمکز ویژه‌ای به اثربخشی پژوهش‌ها در حوزه‌های مختلف، به‌خصوص در عرصه فناوری داشته و دغدغه‌های اصلی آنان باید به سمت حصول اطمینان در امر به نتیجه رساندن اهداف پژوهشی، به‌ویژه حوزه توسعه و فناوری باشد.

ترغیب به آموختن مطالب جدید و تشویق به اشتراک گذاری آن در جمع یکدیگر و بهره‌وری از مواهب آن یکی از کمبود‌هایی است که متوجه سیستم آموزشی کشور و به دنبال آن پرورش پژوهشگران آینده خواهد بود.

آنا: انتقاد‌ها و پیشنهاد‌های سازنده شما و شاخص‌های رشد و توسعه عرصه پژوهشی کشور چیست؟

داودی رکن‌آبادی: به منظور پیشرفت عرصه پژوهش و رشد شاخص‌های آن پیشنهاد می‌کنم که در راستای حل مشکلات، در دانشگاه‌ها علاوه بر پرورش نیروی متخصص باید دانش و پژوهش مبتی بر نیاز جامعه و طرح‌های پژوهشی باشد که به مسائل مهمی مانند مطالعه، پژوهش و فناوری و نوآوری و خلاقیت توجه ویژه داشته باشند.

دانشگاه‌ها باید از سیستم آموزشی حافظه محور به سمت آموزش‌های مسئله محور مسیر خود را تغییر دهند. با تغییر در شیوه امتحانات از رویکرد حافظه محور به چالش محور یکی از پیشنهاد‌هاست که در پنج سال اخیر تجربه خوبی را هم برای خودم و هم برای دانشجویان به وجود آورده‌ام.

آنا: درباره جایگاه کنونی رشته تخصصی‌تان در دانشگاه‌ها، چالش‌ها و موقعیت‌های شغلی این رشته توضیح دهید.

داودی رکن‌آبادی: با توجه به اینکه در رشته تخصصی طراحی پارچه و لباس در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد فعالیت دارم و سال‌ها به عنوان مدیر گروه این رشته مشغول به کار هستم، می‌توان به ابعاد وسیع این رشته تخصصی با گرایش‌های مختلف توجه داشت. به عنوان مثال «رشته طراحی پارچه»، که یک رشته کاربردی و هنری است و نیازمند ذوق و صبر بسیار زیاد است، دانشجویان این رشته در دوران تحصیل خود تمام مهارت‌های لازم برای ورود به بازار کار به عنوان کارشناس طراحی پارچه را یاد می‌گیرند.

این طراحان امروزه با استفاده از برنامه‌های نرم افزاری رایانه ای، مانند Artlandia SymmetryWorks، Adobe Illustrator، Bontex، نرم افزار نساج CAD، Evolution Textile Design Software یا LECTRA الگو‌هایی را طراحی و شبیه سازی می‌کنند؛ اما مهارت‌های مورد نیاز برای این رشته بسیار اهمیت دارد و چالشی برای کسانی است که در این عرصه وارد می‌شوند.

یک کارشناس در گرایش‌های رشته تخصصی طراحی پارچه و لباس باید مهارت ارتباطی خوبی داشته باشد و بتواند با صنعت ارتباط برقرار کند تا به رشد و توسعه اقتصادی دست بیابد؛ اما دیگر مهارت‌های لازم علاوه بر استعداد خلاق و توانایی هنری، قدرت دید کافی برای تشخیص رنگ، بافت، پارچه و الگو‌ها و توجه عالی به جزئیات، عبارتند از علاقه به مد و پارچه، درک روند و مواد، درک و تجربه استفاده از فرایند‌ها و تکنیک‌های مختلف نساجی، مهارت‌های طراحی و توانایی استفاده از نرم افزار‌های گرافیکی، مهارت‌های ارتباطی خوب و کار تیمی، توانایی کار در مهلت و بودجه، مهارت‌های بازاریابی، اداری و تجاری در صورت خوداشتغالی است و افرادی در این مسیر موفق می‌شوند که پیگیری مستمر داشته باشند؛ زیرا این رشته به عنوان یک صنعت در همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی مورد استفاده است و افراد خلاق موفق‌تر خواهند بود.

پایگاه‌های آموزشی مستمر در عرصه پژوهش و فناوری تشکیل شوند

آنا: و سخن آخر....

داودی رکن‌آبادی: با توجه به آمار پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دانشگاه آزاد اسلامی، سایر دستگاه‌ها و مبحث شتاب‌دهنده‌های مطرح در سال‌های اخیر، جریان پیوست سطح ملی شکل گرفته و رشد مقالات چاپ شده در سطح بین الملل آغاز شد و مقالات کمّی ما به رشد چشمگیری دست یافت؛ اما امید داریم که بتوانیم رشد خوبی در بخش مقالات و پژوهش‌های کمی و کیفی که به حل مسئله‌های صنعت و جامعه منجر شود، دست یابیم.

باید بتوانیم توانایی‌های علمی و رشد خلاقیت در عرصه علم را شناسایی کنیم و این اهم برای رشد باید بتواند منجر به ابداع محصول و فناوری شوند؛ زیرا از ارکان مهم و ضروری توسعه اجتماعی و اقتصادی برای ملت‌ها، توانایی‌های علمی آنهاست؛ بنابراین برای شناخته شدن این توانایی‌ها باید شاخص‌ها و واحد با سنجش مقالات و پژوهش‌هایی که ارائه توسط افراد نخبه و دانشمند و پژوهشگر است، درست نیست.

در دنیای کنونی توانمندی کشور‌ها صرفاً بر اساس تولید علم نیست، این تولید علم باید در تغییر سبک زندگی و رفاه و امنیت جامعه به عرصه ظهور برسد و آن موقع می‌توان گفت این کشور بر اساس شاخصه‌های پژوهشی و فناوری تواناست.

با توضیحاتی که بیان شد پیشنهاد می‌کنم که به منظور پیشرفت در عرصه پژوهش و فناوری به‌خصوص برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی، استادان، هیئت علمی، مدیران و .. پایگاه‌های آموزشی مستمری تشکیل شوند، این پایگاه‌ها می‌توانند با عناوین «ارتقای آموزه‌های علمی در سطح بین المللی و رشد رویکرد‌های مهم علمی» در راستای شناسایی و رشد مواردی که منجر به ابداع محصول و فناوری شوند به منظور تأثیرگذاری آن بر جامعه و رشد جایگاه علمی کشور و ثبات آن خواهد بود، این سلسله آموزش‌ها با همراهی و حمایت‌های پایگاه‌های علمی و وزارت علوم و پایگاه‌های بین المللی و اجازه دسترسی به پایگاه داده‌ها با توجه به حفظ حق تألیف، توسط پایگاه‌های علوم و فناوری می‌تواند گام مهمی برای محققان باشد.

انتهای پیام/۴۰۶۲/