محمدرضا عارف: در دهه چهارم انقلاب باید به سمت دانشگاه‌سالاری حرکت کنیم / چرا باید به دیپلماسی علمی نگاه امنیتی شود؟
به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری آنا دکتر محمدرضا عارف ضمن تشکر از برگزارکنندگان کنگره ملی آموزش عالی در ایران گفت: «ما بر این باوریم که بار زیادی از برآورده شدن اقتصاد مقاومتی بر دوش دانشگاه‌هاست و امیدواریم نتایج این کنگره در برنامه ششم توسعه نیز نقش داشته باشد.»
او ادامه داد: «با توجه به جایگاهی که برای آموزش عالی قائل هستیم بهتر است بیشتر به چالش‌های درونی نظام آموزش عالی توجه کنیم. در دوره‌های تخصصی و فوق تخصصی، پسا دکتری و غیره زمانی وابستگی داشتیم اما الان سرآمد هستیم. در سال 57، 175 هزار دانشجو داشتیم اما در حال حاضر چهار میلیون و 800 هزار دانشجو داریم.»
عارف افزود: «وظایف دانشگاه‌ها به دو دسته وظایف بخشی و فرابخشی تقسیم می‌شود. در وظایف فرابخشی شاید جایگاه دانشگاه باید یک اتاق فکر برای سایر نهادها و بخش‌ها باشد. اگر بخواهیم به رشد و تعالی برسیم باید به تربیت نیروی انسانی و افزایش دانشگاه‌ها که دغدغه همگان بوده است توجه کنیم.»
عارف با اشاره به دیگر وظایف فرابخشی دانشگاه‌ها گفت: «مشارکت در تعدیل و اجرای اسناد فرادستی، ارائه راهبردهای کلان در مدیریت کشور، جهت‌دهی به آینده‌نگری در پیشرفت کشور، مشارکت در تدوین برنامه پنج‌ساله، پاسداری از ارزش‌های انقلاب اسلامی، نقد و بررسی و تحلیل عملکرد بخش‌های مختلف و ارائه راهکار و نیز پاسخگویی به نیازهای بخش‌های مختلف کشور را می‌توان از جمله وظایف فرابخشی دانشگاه‌ها نام برد.»
او با اشاره به وظایف بخشی دانشگاه‌ها گفت: «وظیفه تربیت نیروی انسانی فقط برعهده دانشگاه است. خوشبختانه امروز از نفت عبور کرده‌ایم و قرار هم نیست فقط نفت باعث پیشرفت کشور باشد. در سیاست‌های اقتصاد دانش‌بنیان یک بند شفاف وجود دارد که سهم اقتصاد دانش‌بنیان از سهم تولید ناخالص داخلی حداقل 50 درصد است و این جز با اتکا بر دانشگاه امکان‌پذیر نیست.»
او افزود: «مهم‌ترین راهبرد و شاید بتوان گفت الزام در حال حاضر نظام‌مند کردن آموزش، پژوهش و نوآوری در کشور است. چالش‌های نظام آموزش عالی می‌تواند چالش‌هایی ساختاری، آموزشی و پژوهشی باشد. در دهه چهارم بعد از انقلاب باید به سمت دانشگاه‌سالاری پیش برویم. اداره دانشگاه از اواخر دهه 60 به سمت هیات امنایی پیش رفت در حالی که خیلی از اعضای هیات امنا در طول چند سال حتی یک بار هم به دانشگاه وارد نمی‌شدند و از تعداد دانشجویان نیز اطلاعی نداشتند. ما باید به مفهوم واقعی، دانشگاه‌ها را هیات امنایی کنیم و آنها باید مسئولیت‌پذیر باشند. ما همچنین بر هم‌افزایی اعتقاد داریم اما موازی‌کاری‌ها در آموزش عالی باید از بین برود.»
او گفت: «رشد آموزش عالی در کشور بیشتر یک رشد کمی بوده و باید حداقل‌های رشد کیفی در دانشگاه‌ها در نظر گرفته شود. نسبت استاد به دانشجو در حال حاضر به هیچ وجه مناسب نیست و بعضی از دانشگاه‌های بزرگ حدود 15 سال است که نتوانسته‌اند تجهیزات مناسب را تهیه کنند. دانشجویی که در حال حاضر فارغ‌التحصیل می‌شود باید بتواند مشکلی از مشکلات کشور را حل کند و واقعاً فقدان یک نظام نظارتی و ارزیابی در دانشگاه‌ها احساس می‌شود. پایین بودن سطح تعاملات دانشگاه‌ها با سایر دستگاه‌های اجرایی و بی‌توجهی به اقتصاد آموزشی عالی از دیگر چالش‌های دانشگاه‌هاست.»
او گفت: «مهم‌ترین دغدغه یک رئیس دانشگاه به جای بررسی کسری‌های هزینه باید رشد و توسعه بیشتر باشد. نظام آموزشی ما دارای یکپارچگی کاملی نیست و نظام آموزش و پرورش و آموزش عالی با هم همخوانی زیادی ندارند که باید به این مسئله توجه جدی شود.»
او با اشاره به دیپلماسی علمی و ارتباط با دانشگاه‌ها و مراکز معتبر بین‌المللی گفت: «موانعی که در ارتباط علمی با دنیا وجود دارد باید برطرف شود. چرا باید به دیپلماسی علمی نگاه امنیتی شود در حالی که این مسئله می‌تواند خیلی از مشکلات سیاسی و اجتماعی ما را با کشورهای دیگر حل کند. هر دانشجوی خارجی اگر خوب تحصیل کند می‌تواند یک سفیر برای ایران در کشورش باشد.»
او گفت: «در بخش دفاعی ما در حال حاضر مدعی هستیم و می‌توانیم در این زمینه به همه کشورهای دیگر نیز کمک کنیم اما شاخص‌های دیگر توسعه و فناوری وضع مطلوبی ندارند. توسعه ثروت در دنیا به فناوری اتکا دارد و باید در این زمینه دانشگاه‌ها حرکت خود را تسریع بخشند و به هیچ وجه منتظر سایر بخش‌ها و نهادها نباشند. واردات افتخار نیست بلکه تعامل و ارتباط افتخار است.»
عارف افزود: «امیدواریم با حمایت‌هایی که از شورای عتف می‌شود همچنین اولویت دادن به وزارت علوم بتوانیم مشکلاتی که امروزه در بخش اقتصادی داریم را و نیز نیازهای ضروری مردم حل کنیم.»
عارف در پایان گفت: «مبنا، اقتصاد دانش‌بنیان است و این اتکا به دانشگاه دارد. پتانسیل‌های زیادی در دانشگاه‌های ما وجود دارد و باید بالفعل شود و بخش‌های دیگر نیز به علم داخل دانشگاه‌ها باور تام داشته باشند. مزیت کشور ما نیروی انسانی و اساتیدی است که در راستای پیدا کردن راه حل برای مشکلات کشور تلاش می‌کنند بنابراین همه بخش‌ها و نهادها باید کمک‌حال دانشگاه‌ها باشند.»
انتهای پیام/