چرا پوتین شام را ترک کرد؟ عبدالباری عطوان: چشم‌ها و گوش‌ها اکنون به سمت تهران است
به‌گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، عبدالباری عطوان، در گزارشی به بررسی تصمیم اخیر روسیه برای کاهش نیروهای نظامی خود در سوریه پرداخت و نوشت: «ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه به‌طور شگفت‌آوری فرمان عقب‌نشینی بخش زیادی از نیروهای روسی در سوریه را از صبح امروز سه‌‌شنبه صادر کرد؛ تصمیمی که برخی آن را عجولانه و برخی دیگر ناشی از خشم رهبری روسیه دانسته‌اند.»
به نوشته عطوان، طرف‌های روسی و سوری در بیانیه‌های رسمی اعلام کردند که تصمیم اتخاذشده، با هماهنگی میان بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه و همتای روسش بوده است؛ زیرا نیروهای روسی ماموریت خود را انجام داده‌اند. اکنون این سوال مطرح می‌شود که چرا اکنون و هم زمان با آغاز مذاکرات ژنو برای دستیابی به راه‌حل سیاسی بحران سوریه چنین تصمیمی گرفته شده است؟
برای این تصمیم روس‌ها که به‌طور کلی معادلات را برهم ریخته است، دو تفسیر می‌توان ارائه کرد که همه آنها بیانگر نوعی سردرگمی در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی است:
نخست؛ ماموریت نیروهای روسیه پس از افزایش پوشش هوایی از ارتش عربی سوریه پایان یافت؛ پوششی که به آنها (ارتش سوریه) این امکان را داد تا مناطق خسارت‌دیده بسیاری را به‌ویژه در حومه شمالی حلب از دست معارضان مسلح آزاد کنند، مرزهای ترکیه با سوریه را ببندند، شهر حلب را محاصره کنند و در مرحله کنونی، با هدف دستیابی به صلح به درگیری‌ها پایان دهند.
دوم؛ این تصمیم خشم‌آلود روسیه واکنشی به اظهارات ولید معلم، وزیر امور خارجه سوریه است که روز شنبه گفته بود بشار اسد، رئیس‌جمهوری خط قرمز سوریه است و هیچ انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی‌ای بدون نظارت حکومت سوریه برگزار نمی‌شود. همچنین می‌تواند واکنشی به اظهارات روز گذشته (دوشنبه) بشار جعفری، رئیس هیئت مذاکره‌کننده سوریه باشد که گفت هیچ چیزی به نام مرحله انتقالی وجود ندارد و در این‌باره مذاکره‌ای انجام نمی‌شود. واشنگتن این‌گونه اظهارات را ناقض تفاهم‌ها با مسکو برای مذاکرات صلح سوریه ارزیابی می‌کند.
این تحلیلگر ادعا کرد: «در سایه کمبود اطلاعات، سنگینی تفسیر دوم بر تفسیر نخست غلبه دارد. روسیه به دلیل اظهارات مقام‌های سوری، از جانب شریک آمریکایی خود زیر فشار شدیدی قرار گرفته است. این‌گونه اظهارات در تعارض با رویکرد معارضان و آمریکای حامی آنها قرار دارد که در روز نخست مذاکرات ژنو بر آن توافق کرده بودند؛ زیرا معارضان اصرار بر مرحله انتقالی و برکناری بشار اسد تا پیش از آغاز این مرحله دارند.»
به‌نوشته عطوان، جدلی در این نداریم که خروج بخش بزرگی از هواپیماهای جنگی روسیه و ابقای مرکزی که ماموریتش تضمین پروازها با هدف نظارت بر اجرای شرط‌های ترک مخاصمه است، با هماهنگی رهبران سوریه انجام‌شده ولی موضوع مهم تعجیل است و نه هماهنگی. این تصمیم روسیه به لحاظ میدانی و سیاسی چندین پیامد در محافل بین‌المللی و مذاکرات ژنو که هنوز به شکل جدی آغاز نشده است، دارد:
نخست؛ خروج بخش بزرگی از هواپیماهای جنگی روسیه که بیشترشان جنگنده‌های بمب‌افکن و جنگنده‌هایی جدید و پیشرفته مانند سوخوی 35 هستند که با همتاهای آمریکایی‌شان رقابت می‌کنند، باعث به وجود آمدن خلأ می‌شود. این در حالی است که جنگنده‌های سوری قدیمی هستند و نمی‌توانند جایگزین پوشش هوایی روسیه شوند، حالا چه چیزی این خلأ را پر می‌کند؟
دوم؛ موضع و واکنش ایران درباره این اقدام ناگهانی روسیه چیست؟
سوم؛ آیا این تصمیم روسیه جدی است یا تلاش برای فشار بر رهبران سوریه با هدف گوش دادن به نصحیت‌های مسکو است. مانند همان نصیحتی که ویتالی چورکین، نماینده دائمی روسیه در سازمان ملل متحد دو هفته پیش و پس از آن که رئیس‌جمهوری سوریه در گفت‌وگو با رسانه‌ای اسپانیایی تاکید کرد که جنگ علیه تروریسم را تا آزادی همه اراضی سوریه ادامه می‌دهد، به زبان آورد؟
چهارم؛ پس از این اقدام روسیه، در مذاکرات ژنو چه اتفاقی می‌افتد. آیا دولت سوریه از مخالفتش با هرگونه مذاکره‌ای بر سر نقشه راهی که دو طرف روسی و آمریکایی بر سر آن توافق کردند و طبق آن باید دولت انتقالی تشکیل شود و قانون اساسی تغییر و انتخابات پارلمانی و ریاست‌جمهوری ظرف مدت 18 ماه برگزار شود، عقب‌نشینی می‌کند؟
سردبیر روزنامه رایالیوم نوشت: «اعتراف می‌کنیم که مانند بسیاری از مردم، با شنیدن این تصمیم ناگهانی و قاطع پوتین غافلگیر شدیم و احساس می‌کنیم که بحرانی در روابط سوریه و روسیه وجود دارد. چیزی که باعث می‌شود این موضوع را مطرح کنیم، سخنان متکبرانه‌ای است که محمد علوش مذاکره‌کننده ارشد معارضان ریاض بر زبان راند و تاکید کرد که اسد یا باید از راه فرایند سیاسی کنار برود یا با قتل. علوش بلافاصله پس از رسیدن به ژنو نیز تاکید کرد که وی به ژنو آمده است که حاکمیت را تحویل بگیرد و نه برای پذیرش وزارت کشاورزی یا بهداشت یا برخی وزارتخانه‌های حاشیه‌ای. این نفس از جای گرم بلند می‌شود.»
عطوان در پایان گزارش خود می‌نویسد: «نمی‌دانیم که طبیعت تحولات در این بحران که در روزها و هفته‌های آینده آشکار می‌شود، چیست اما آنچه به خوبی می‌دانیم این است که اسد برای ماندن در قدرت و با اختیارات کامل مصمم است و تا آخر می‌جنگد و از قدرت به نفع دشمنانش به هر قیمت ممکن چشم‌پوشی نمی‌کند وگرنه در این پنج سال گذشته از عمر بحران سوریه بر موضعش اصرار نمی‌کرد.»
وی افزود: «روزهای آینده پر است از انواع غافلگیری‌ها. چشم‌ها و گوش‌ها اکنون به سمت تهران و موضعش نسبت به تصمیم روسیه، نشانه رفته است. چاره‌ای جز انتظار و نظاره نداریم با وجود اینکه باید تاکید کنیم که بالا گرفتن تنش نظامی و آغاز درگیری در جبهه‌های مختلف و به وسیله همه طرف‌ها وجود دارد.»
انتهای پیام/