دلیل تغییر چهره مریخ باستانی چه بوده است؟

به گزارش گروه علم و فناوری آنا به نقل از Space، دانشمندان معتقدند که درک نحوه دگرگونی مریخ در طول سال‌ها، می‌تواند رازهای دیگری از این سیاره را نیز آشکار کند، از جمله اینکه چرا ته‌نشست‌های یخی گسترده زیر سطح مریخ، آن هم بسیار دورتر از قطب‌هایش پدید آمده‌اند.

مریخ مهد تارسیس (Tharsis)، بزرگترین ساختار آتشفشانی منظومه شمسی، است. منطقه تارسیس شامل یک زمین بلند و بزرگ به نام پشته تارسیس می‌شود که وسعتی برابر با آمریکای شمالی دارد (با قطری حدود 5000 کیلومتر) و بلندای آن نسبت به پیرامون خود ۱۰ کیلومتر است. این برآمدگی که اندازه یک قاره روی زمین است، نزدیک به خط استوا در اتمسفر غربی مریخ 12 کیلومتر ارتفاع و 5000 کیلومتر وسعت دارد و آتشفشان‌های غول‌پیکری به اندازه 100 برابر آتشفشان‌های زمینی را در خود جا داده است.

تحقیقات قبلی دانشمندان نشان داد که این تارسیس بیش از 3/7 میلیارد سال پیش در دوره نوحی یا عهد دقیانوس شکل گرفته است. این پژوهش نشان داده بود که جرم انبوه تارسیس- نزدیک به یک میلیارد میلیارد تن، هم ارز یک هفتادم جرم کره ماه - به اندازه کافی عظیم و سنگین بوده است که بتواند بیرونی‌ترین لایه‌های مریخ را روی بقیه سیاره بچرخاند و پدیده‌ای را با نام «سرگردانی قطبی واقعی» (true polar wander) به وجود آورد و موجب تغییر جای قطب‌های این سیاره سرخ شود.

دانشمندان پیش از این دریافته بودند که دره‌های بسیاری که در پایان دوران نوحی روی مریخ، حدود 3/5 میلیارد سال پیش، پدید آمدند به گونه شگفت انگیزی با یکدیگر هم‌جهت شدند. زمان‌بندی پیدایش این دره‌ها و ساختار تارسیس نشان می‌دهد که تاثیر تارسیس روی لایه سنگی و سخت مریخ -سنگ‌کره یا لیتوسفر آن- می‌توانسته به گونه‌ای باعث جهت‌گیری این دره‌ها شده باشد.

ولی اکنون پژوهشگران می‌گویند که بارش باران یا برف به پیدایش این شبکه‌های دره‌ای کمک کرده است نه پیدایش تارسیس. سیلوین بولی، دانشمند سیاره‌‌ای از دانشگاه پاریس، گفت: «ما سرانجام پی می‌بریم که چرا رودها جاهایی پدید آمدند که امروز فقط بستر خشک‌شان وجود دارد».

مترجم: نسترن صائبی