حفظ آثار تاریخی با استفاده از نانوذرات کلسیم هیدروکسید به همت پژوهشگران دانشگاه مشهد

به گزارش گروه علم و فناوری آنا به نقل از ستاد ویژه توسعه نانو، برخی از آثار هنری- تاریخی در طول زمان با قرارگیری در معرض آلودگی هوا و شرایط مختلف آب و هوایی به شدت آسیب دیده‌اند. شکنندگی این آثار به‌گونه‌ای است که مرمت کار را در عملیات اسیدزدایی و استحکام بخشی، دچار مشکل می‌کند؛ بنابراین طراحی روش‌ها و ترکیباتی که بتواند ضمن سرعت بخشی به عملیات مرمت، اثرات سویی در دراز مدت بر آثار تاریخی نداشته باشد، از اهمیت بالایی برخوردار است.

دکتر مجید درودی، هدف از این پژوهش را تلاش برای معرفی روشی سبز جهت استفاده در فرآیند اسیدزدایی و عملیات استحکام بخشی آثار تاریخی و هنری کاغذی عنوان کرد. وی در خصوص اهمیت اجرای این طرح گفت: «آثار تاریخی- هنری در برابر هیدرولیز اسیدی و فرآیندهای اکسیداسیون ناشی از شرایط آب و هوایی، کاملاً شکننده می‌شوند. در این طرح سعی شده است تا با استفاده از نانو‌ذرات کلسیم هیدروکسید، بتوان سه عملیات مرمتی شامل اسید‌زدایی، آنتی‌اکسیدان و استحکام بخشی را در طی یک مرحله اجرا کرد، به ‌گونه‌ای که ضمن کاهش زمان مرمت سازی، تأثیر سوئی روی اثر تاریخی در دراز مدت نداشته باشد».

درودی درباره مزایای استفاده از نانوذرات مذکور در مرمت‌سازی افزود: «استفاده از نانوذرات کلسیم هیدروکسید، امکان اسپری کردن مواد را در عملیات مرمت‌سازی میسر می‌سازد. اسپری کردن نانوذرات منجر به عدم ایجاد لکه و چروک، در کاغذ مرمت به دلیل اندازه ریز نانوذرات و عدم تراکم املاح در کاغذ می‌شود. بالارفتن عمق نفوذ ناشی از قابلیت جذب نانوذرات توسط الیاف کاغذ، باعث کارایی بالای نانوذرات در مقایسه با ذرات درشت می‌شود».

محقق این طرح، با اشاره به مراحل مختلف ساخت نانوذرات و بررسی عملکرد آنها گفت: «پس از سنتز نانوذرات کلسیم هیدروکسید به روش سل-ژل، مشخصه‌یابی نانوذرات سنتزی با روش‌های مختلف نظیر آنالیز اشعه ایکس (XRD)و میکروسکوپ الکترونی روبشی (FESEM) صورت گرفت. همچنین از آنجایی‌ که این نانوذرات دارای کاربردهای پزشکی نیز هستند، سمیت سلولی نانوذرات کلسیم هیدروکسید نیز جهت کاربردهای مختلف مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که این نانوذرات تا غلظت‌های کمتر از 30 میکروگرم در میلی‌لیتر، غیرسمی هستند. در ادامه، بررسی میزان اثرگذاری این نانوذرات در عملیات مختلف مرمت آثار هنری- تاریخی انجام گرفت».

در اجرای این طرح، دکتر مجید درودی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، دکتر محمود ابراهیمی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد و مریم باقرپور، کارشناس ارشد کتابخانه و موزه‌های آستان قدس رضوی همکاری داشته‌اند.