ایران چقدر بیابان دارد؟
ایران از خشک‌ترین کشورهای جهان است که ۲۰ درصد از خاک این سرزمین توسط بیابان ها اشغال شده است. وسعت بیابان‌های ایران ۳۲.۵ میلیون هکتار است که در ۱۸ استان ایران پراکنده هستند. کانون‌های بحرانی و فرسایش بادی بیابان‌های ایران نزدیک به ۱۸۹ کانون است. فعالیت‌های بیابان‌زدایی در ایران از سال ۱۳۴۵ آغاز شده و هنوز ادامه دارد. البته اقداماتی علیه این بیابانی شدن صورت گرفته و تعداد جنگل‌های دست‌کاشت کم نیست. کویر لوت و دشت کویر از بیابان‌های اصلی و بزرگ ایران هستند.
ایران دو برابر جهان بیابان دارد
بیابانزایی فرآیندی است که نه تنها ایران که کل جهان را تحت تاثیر خود قرار داده؛ اما سهم ایران از بیابانزایی در مقایسه با سایر کشورهای جهان به طور میانگین بیشتر است. سرانه بیابان در کشور بیش از دو برابر سرانه جهانی است؛ یعنی بیش از ۲۰ درصد مساحت کشور را اراضی بیابانی تشکیل می‌دهد. آمار دقیقی از میزان بیابان زایی در ۵۰ سال گذشته ایران وجود ندارد، اما آنچه به وضوح مشاهده می‌شود کمبود آب، پیشروی بیابان در مراتع و مناطق شهری و طوفانهای شن است. طبق آمارهای منتشر شده بیش از ۶۰ درصد جنگل های ایران تخریب شده و یا در مرز نابودی قرار دارند که این روند،بازتاب اقدامات سازمان جنگلها و سیاست های اتخاذ شده دولت های مختلف پس از دوران دفاع مقدس بوده است. این در حالی است که قوانین هم ناکارآمد هستند و برای متخلفان بازدارنده نیستنند؛ مثلا برای قطع درختی که بیش از ۱۰۰ دلار ارزش دارد، تنها جریمه ۲۵۰ هزار تومانی در نظر گرفته شده است!
بیابانزایی چقدر خسارت به بار می‌آورد؟
پدیده بیابانی شدن یکی از آسیب‌های جدی محیط‌زیستی است که سالانه خسارت یک هزار میلیارد تومانی به کشور وارد می‌کند. توقف این روند، هزینه زیادی در بردارد و برای هر هکتار بیابان زدایی، دو میلیون تومان اعتبار نیاز است؛ بنابراین مساحتی که می توان بیابان زدایی کرد، بستگی کامل به میزان اعتبارات دارد. طبق تصاویر ماهواره ای در چند سال گذشته به طور متوسط روزانه ۴۰ هکتار جنگل زدایی در جنگل های شمال کشور صورت گرفته که مازندران سهم بیشتری از این جنگل‌زدایی را به خود اختصاص داده است. جالب است بدانید که جنگل زدایی بیشتر در مناطق بالا دست و نقاطی که جاده احداث شده، رخ داده است. قطع بی‌رویه درختان، الگوی نامناسب کشاورزی و فرسایش خاک، احداث سد، هدررفت آب و بی‌توجهی به بحران کم‌آبی و چرای غیراصولی دام از دلایل عمده بیابانزایی در ایران است.
جنگل‌های ایران در خطر نابودی کامل!
سرعت بیابانزایی در کشور آنقدر بالاست که می‌توانیم از الان نگران روزی باشیم که کل ایران تبدیل به یک بیابان بزرگ شود! سطح کل زمین کشور حدودا ۱۶۴ میلیون هکتار است که ۱۲.۴ میلیون هکتار یعنی حدود ۷.۶ درصد از کل آن را جنگل، ۲۰ درصد را بیابان و ۵۵ درصد را هم مرتع تشکیل می دهد. طبق گزارش منتشر شده توسط مرکز پژوهش های مجلس، امروزه در مقایسه با دهه های پیش مساحتی معادل ۶۰ درصد از جنگل های ایران تخریب شده است! همچنین سالانه رقمی بالغ بر ۴۰۰ هزار هکتار از اراضی حاصلخیز کشور دستخوش فرسایش می شود. در سه دهه گذشته تاکنون در اثر تخریب، جنگل های کشور از حدود ۱۸.۳ میلیون هکتار به حدود ۱۲.۴ میلیون هکتار تقلیل یافته است که از این میزان، حدود ۱.۹ میلیون هکتار در منطقه البرز شمالی واقع است. با یک حساب سرانگشتی می‌توان برآورد کرد که در آینده‌ای نه چندان‌دور، این جنگل‌زدایی به یک بحران جدی تبدیل خواهد شد؛ درواقع اگر این روند ادامه پیدا کند، در ۳۱ سال آینده دیگر چیزی به عنوان مرتع و جنگل در کشور نخواهیم داشت!