اتحادهای استراتژیک خاورمیانه؛ از هایپر تا هیبرید

به گزارش گروه جهان خبرگزاری آنا، در طول جنگ سرد قدیم، خاورمیانه با مداخله خارجی بیشتر و درگیری‌های نسبتاً مکرر با شدت بالا مشخص می‌شد. پس از جنگ سرد حتی برای خاورمیانه سیاه‌بخت بدتر بود؛ در ۲۰ سال گذشته، بیشتر مرگبارترین درگیری‌های جهان را به نمایش گذاشت.

اما با پایان یافتن جنگ در سوریه، یمن و لیبی، در حالی که درگیری‌های منطقه‌ای به بن‌بست می‌رسند و قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی نشانه‌هایی از ضعف و خستگی را نشان می‌دهند، اکنون یک محیط ژئوپلیتیک جدید در حال شکل‌گیری است.

این پویایی جدید در اجلاس اخیر سران آمریکایی-عربی در جده و نشست سه جانبه روسیه، ایران و ترکیه در تهران به وضوح نشان داده شد.

نشست هفته گذشته در جده اختلاف و بی‌اعتمادی بین ایالات‌متحده و شرکا/مشتریانش در خاورمیانه را آشکار کرد.

پرزیدنت جو بایدن تلاش کرد تا آنها را متقاعد کند که تولید نفت را افزایش دهند و همه همکاری‌ها با مسکو را متوقف کنند، اما نتیجه‌ای نداشت. علیرغم درخواست‌ها و فشارهای واشنگتن، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و مصر هیچ نشانه‌ای مبنی بر اینکه ممکن است به زودی معامله با مسکو در زمینه انرژی و تجارت را متوقف کنند، بروز ندادند.

افول نسبی آمریکا، در بحبوحه ظهور چین و احیای روسیه، متحدانش را بر آن داشته است تا روابط خارجی ترکیبی و غیر انحصاری را تنها بر اساس منافع ملی و رژیمی خود دنبال کنند.

گویی گستاخی بیش از حد اسرائیل بالاخره به همسایگان، دوستان و دشمنانش نیز مالیده است؛ مانند تل‌آویو، بازیگران مهم خاورمیانه نیز خواهان تسلیحات و کمک‌های آمریکا هستند اما توصیه آمریکا را نمی‌خواهند.

اسرائیل علیرغم اینکه نزدیک‌ترین متحد منطقه‌ای واشنگتن و اولین ایستگاه در سفر پرزیدنت بایدن به خاورمیانه است، از پذیرفتن خواسته‌های آمریکا نه تنها در مورد روسیه، بلکه درباره ایران و فلسطین نیز خودداری کرده است.

مانند اسرائیل، عربستان سعودی و متحدان منطقه‌ای آن، ترکیه نیز که از نظر جغرافیایی و ژئوپلیتیکی در شرق و غرب قرار دارد، مدتی است که هیبریدی شده است.

در اجلاس سه جانبه این هفته در تهران، این عضو اصلی ناتو به توافقات جدیدی با دشمنان استراتژیک واشنگتن، ایران و روسیه دست یافته است. حتی پیشنهاد فروش اسلحه به ایران.

پس از اینکه متحدان ناتو از فروش سامانه‌های دفاع هوایی به ترکیه با شرایط قابل قبول خودداری کردند، آنکارا برای خرید سامانه پیشرفته اس-۴۰۰ به دشمن ناتو، روسیه، روی آورد تا واشنگتن را به شدت ناراحت کند. از آن زمان، عربستان سعودی سرپیچی مشابهی از خود نشان داده و مذاکراتی را با مسکو برای خرید سامانه روسی آغاز کرده است.

و مانند ترکیه، اسرائیل و عربستان سعودی، ایران نیز در تلاش است تا روابط ترکیبی را دنبال کند و با چین و روسیه متحد شود و در عین حال برای همکاری با اروپا باز بماند و بر مذاکره برای بازگشت به توافق هسته‌ای با ایالات‌متحده پافشاری کند.

و از زمان حمله به اوکراین، روسیه برای مقابله با نفوذ آمریکا و ترکیه در سوریه بیشتر به ایران وابسته شده است.

پویایی مشابهی بین امارات و ایران به وجود آمد، درحالی‌که امارات روابط خود را با دولت اسد در سوریه عادی کرد و به نوعی از جنگ یمن خارج شد؛ و در عین حال امارات روابط دیپلماتیک، امنیتی و راهبردی را با دشمن سرسخت ایران، اسرائیل برقرار کرد.

به طور خلاصه، پویایی هیبریدی ژئوپلیتیکی جدید هیچ شباهتی به دوقطبی سفت و سخت و فوق‌العاده‌ای ندارد که جهان را برای دهه‌ها تقسیم کرده و بر آن مسلط بوده است.

از آنجایی که جهان به مثابه تجارت و سیاست، با استفاده از ابزارها و روش‌های مشابه، با جنگ‌ها مبارزه می‌کند، این تغییر احتمالاً پایدار و جهانی خواهد بود.

به عبارت دیگر و با در نظر گرفتن خطر ساده‌سازی بیش از حد، انتظار می‌رود دولت‌های بیشتری سیاست‌های هیبریدی را در یک محیط هیبریدی فزاینده که ویژگی‌های آن کار هیبریدی، خودروهای هیبریدی و جنگ هیبریدی است، دنبال کنند.

این امر پویایی جهانی و منطقه‌ای را پیچیده‌تر خواهد کرد و ضمن ایجاد یک واقعیت در حال تغییر سرگیجه‌آور، پیش‌بینی آنچه ممکن است در آینده رخ دهد را دشوارتر می‌کند. جایی که ممکن است یک انفجار جدید رخ دهد، یا اینکه کشورهای خاصی ممکن است فردا به سازش با مقتضیات محیط برسند.

انتهای پیام/۴۱۲۹/