عوامل بروز قلدری سایبری چیست؟/ زورگویی مجازی دستاورد بی‌توجهی به الزامات فرهنگی در فضای سایبر

به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، امروزه فناوری‌ اطلاعاتی و ارتباط به طور گسترده‌ای با زندگی روزمره انسان‌ها در هم تنیده شده‌اند. مزایایی که این فناوری‌ها برای زندگی انسان‌ها در پی داشته‌اند قابل انکار نیست. با این حال فناوری ظرفیت‌هایی نیز برای سوءاستفاده دارد. قلدری سایبری یکی از دستاوردهای منفی عصر دیجیتال است.

قلدری مجازی چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

تعریف قلدری مجازی اندکی مشکل و است تعریفی جهانی و مشخص برای آن وجود ندارد. یک رویکرد برای معنا بخشی به این واژه تقسیم آن به دو بخش «قلدری» و «سایبری» و سپس معنی کردن هر دو بخش و ادغام معانی است. واژه سایبری را می‌توان به معنای «ایجاد شده توسط تکنولوژی» در نظر گرفت. اما معنا کردن واژه قلدری، با توجه به تفاوت‌های فرهنگی و زبانی چالش‌های بیشتری را به دنبال دارد. به طور کلی، اجماع ملی و بین‌المللی بر این باور است که قلدری کردن «نوع خاصی از رفتار پرخاشگرانه است که قصد دارد از طریق اقدامات تکراری در طول زمان آسیب ایجاد کند. هدف آن نیز فرد یا افرادی است که در وضعیت مساعدی برای دفاع از خود نیستند».

بیشتر بخوانید:

امنیت سایبری، ابزار نقش‌آفرینی در تعاملات جهانی/ وقتی بومی‌سازی فضای مجازی استقلال ملت‌ها را تضمین می‌کند

تبدیل اینترنت به فضایی عاری از اخلاق با فعالیت آزادانه ترول‌ها/ نابسامانی فضای سایبری محدود به ایران نیست

تکرار، عدم تعادل قدرت، قصد و پرخاشگری عناصری هستند که قلدری را از خشونت صرف متمایز می‌کنند. زمانی که این ۴ عنصر در خشونت وجود داشته باشند و این قلدری با استفاده از فناوری‌ اطلاعات و ارتباطات و به‌صورت آنلاین صورت گیرد؛ قلدری سایبری رخ‌داده است. این قلدری می‌تواند از طریق هرگونه ابزار دیجیتال مانند رایانه، تلفن همراه و ... صورت گیرد.

قلدری سایبری مستقیم و غیرمستقیم

می‌توان بین دو نوع قلدری سایبری مستقیم و غیرمستقیم تمایز قائل شد. در قلدری سایبری مستقیم فرد قلدر با استفاده از ارتباطات الکترونیکی به طور مستقیم فرد دیگری را خطاب قرار می‌دهد. مثلاً استفاده از پیامک، ایمیل، پیام فوری، پیام چندرسانه‌ای و ... در این دسته از قلدری سایبری قرار می‌گیرد.

در نوع غیرمستقیم قلدری سایبری در فضاهای عمومی مجازی همانند فیس‌بوک، مای اسپیس، وبلاگ، وب‌سایت و ... پیام‌های قلدرانه خود را منتشر می‌کند. درواقع فرد از فضاهایی استفاده می‌کند که می‌داند افرادی غیر از فرد هدف نیز این پیام را دریافت کرده و می‌خوانند. ماهیت این فناوری چنان است که فرستنده هیچ کنترلی بر اینکه ارتباط اصلی با چه کسی برقرار می‌شود ندارد.

طبق بررسی‌های صورت گرفته قلدری سایبری از عناصر مشخصی تشکیل شده است. که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

تکرار

عنصر تکرار یک مسئله مهم در تشخیص قلدری سایبری است. چراکه اگر تکرار در این امر وجود نداشته باشد؛ ممکن است به‌عنوان شوخی تلقی شود. درواقع وجود عنصر تکرار رفتار سیستماتیک را نشان می‌دهد. بااین‌حال عنصر تکرار درباره قلدری سایبری مستقیم و غیرمستقیم متفاوت است. در قلدری مستقیم عنصر تکرار به همان شکلی که گفته شد باید وجود داشته باشد تا رفتار به‌عنوان قلدری تلقی شود. مثلاً فرد چند بار تماس تلفنی پرخاشگرانه یا تهدیدآمیز دریافت کند؛ اما موضوع درباره قلدری غیرمستقیم متفاوت است. با توجه به اینکه در این نوع قلدری فرد پیام قلدرانه را در فضای عمومی منتشر می‌کند، پیام می‌تواند بارها باز ارسال شود و توسط افراد مختلفی خوانده شود. عنصر تکرار در همان یک‌بار انتشار پیام رخ می‌دهد؛ بنابراین یک پیام منتشرشده در یک وبلاگ یا صفحه توئیتر بدون که اینکه تکرار شود می‌تواند به‌عنوان قلدری سایبری تلقی شود.

قدرت نابرابر

در دنیای واقعی مواردی چون وضعیت جسمانی برتر، هوش بیشتر، اطلاعات بیشتر، اعتمادبه‌نفس بالاتر، وضعیت اجتماعی–اقتصادی بهتر و ... سبب قلدری فرد شود. قدرت نابرابر در فضای مجازی ممکن است از نابرابری در دنیای واقعی نشئت گرفته و در دنیای سایبر ادامه پیدا کند. علاوه بر این، فضای مجازی فرصت‌های جدیدی را به زورگویان ارائه کرده تا قدرت خود را بر قربانی ضعیف‌تر به رخ بکشند. تفاوت در مهارت‌های فناورانه می‌تواند یکی از عوامل مهم ایجاد قدرت نابرابر باشد. همچنین با توجه به انتشار قلدری غیرمستقیم در فضای سایبر، تعداد دنبال کنندگان و خوانندگان یک فرد می‌تواند بر احساس قدرت قلدر و احساس عدم قدرت قربانی تأثیر بگذارد. همچنین زورگویان سایبری می‌توانند نام مستعار و آدرس‌های پست الکترونیکی موقت ایجاد کنند و شماره تلفن خود را برای پنهان کردن هویت خود مسدود کنند. قربانی احتمالاً با نشناختن شخص پرخاشگر سایبری، احساس ناتوانی بیشتری خواهد کرد. به‌این‌ترتیب قربانی به‌عنوان طرف ضعیف‌تر تلقی می‌شود.

در تضاد با شکل سنتی قلدری، قلدر سایبری می‌تواند در همه‌جا و همه زمان حضورداشته باشد و هیچ‌گونه محدودیت زمانی و مکانی برای او وجود ندارد. به‌این‌ترتیب مجرم دست بالا را داشته؛ قربانی احساس ناتوانی بیشتری می‌کند و توانایی کمتری در دفاع از خود خواهد داشت.

پرخاشگری و قصد

عوامل قصد و پرخاشگری در ایجاد قلدری با یکدیگر مرتبط هستند. قلدری که به‌عنوان زیرمجموعه‌ای از پرخاشگری شناخته می‌شود. ویژگی‌های پرخاشگری شامل تکرار و عدم قدرت را دارد. درحالی‌که پرخاشگری عنصر قصد را درون خود ندارد. عنصر قصد عامل مهمی در تلقی کردن یک رفتار با عنوان قلدرانه است. اگر قصدی برای قلدری کردن وجود نداشته باشد ممکن است با عنوان شوخی و لطیفه شناخته شود. در یک رفتار قلدرانه فرد از عمد قصد دارد تا آسیبی را متوجه یک قربانی کند. برای تمایز سایر اعمال با قلدری باید توجه داشت که در این رفتار فرد به سمت هدف تولید یک پیامد منفی برای قربانی که قربانی از آن اجتناب می‌کند، هدایت می‌شود.

برای پرداختن به پدیده قلدری سایبری لازم است که تعریف آن را بدانیم. در این گزارش که در آن از اطلاعات موجود در مقاله langos, c. (۲۰۱۲). Cyberbullying: the challenge to define. CYBERPSYCHOLOGY, BEHAVIOR, AND SOCIAL NETWORKING, ۲۸۵-۲۸۹ استفاده شده است تعریفی از دو واژه سازنده این ترکیب ارائه‌ و سپس با یکدیگر ترکیب شدند. عوامل تکرار، عدم تعادل قدرت، قصد، پرخاشگری و وقوع در فضای سایبر مشخص‌کننده قلدری سایبری هستند. قلدری سایبری شامل دو نوع مستقیم و غیرمستقیم می‌شود.

انتهای پیام/۴۱۴۴