رؤیاپردازی ناتو برای گستره‌ای که خورشید در آن غروب نمی‌کند/ تروئیکای ایران، روسیه و چین علیه پیمان آتلانتیک شمالی
گروه جهان خبرگزاری آنا- محمد جعفری؛ در پی فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق در سال ۱۹۹۱ و انحلال پیمان نظامی ورشو دربر گیرنده کشورهای عضو بلوک شرق، سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) تحت مدیریت ایالات‌متحده آمریکا خود را قدرت بلامنازع جهان خواند و "جورج واکر بوش" (پدر) رئیس‌جمهور وقت آمریکا خاتمه جهان دوقطبی و ورود جهان به دوره تک‌قطبی را اعلام کرد.
با این تفکر بود که شمار اعضای ناتو از ۱۲ کشور قبل از فروپاشی شوروی به ۳۰ عضو در سال‌های اخیر رسید یعنی اینکه در حقیقت ناتو علیرغم تغییر عمده‌ای که شرق در تعاملش با غرب داده بود کماکان در فکر فتح سرزمین‌های بیشتر و حرکت به‌سوی شرق بود.
سال گذشته در خلال اجلاس سران ناتو در چهاردهم ژوئن، گزارشی با عنوان "ناتو ۲۰۳۰: وحدت برای عصر جدید" موردبحث سران ناتو قرار گرفت. این گزارش نشان داد که مفهوم جدیدی در تاریخ این ائتلاف نظامی به اجرا گذاشته شده است. در خلال اجلاس بروکسل "ینس استولتنبرگ" دبیرکل ناتو، تصمیمات ملموسی را در هشت حوزه کلیدی اعلام کرد.
ناتو در صورت عقب‌نشینی جبهه ضد استعماری، جهان را خواهد بلعید
پنجمین پاراگراف گزارش مذکور این بود که ائتلاف "کار خود را برای حفظ نظم بین‌المللی مبتنی بر قوانین تشدید خواهد کرد و به این منظور، مشارکت با استرالیا، ژاپن، نیوزیلند و کره جنوبی در آسیا و اقیانوسیه را تقویت خواهد کرد."
گزارش مذکور این ایده را به منصه ظهور رساند که اهداف توسعه ناتو به سمت شرق حتی پیشی گرفتن از روسیه و رسیدن به چین است.
این همان صحبت معروف در خصوص سرزمین‌های تحت اشغال استعمار انگلیس یعنی "خورشید هرگز در سرزمین‌های تحت کنترل استعمار انگلیس سقوط نمی‌کند" است.
البته از سال گذشته تابه‌حال می‌توان گفت که معادله قدرت در جهان تغییر کرده است. آمریکا به‌عنوان راهبر و قیم ناتو نتوانست به حضورش در افغانستان ادامه دهد و درواقع فراری بسیار مفتضحانه در تابستان ۲۰۲۱ از این کشور داشت.
از طرفی در اوایل اسفندماه سال گذشته، ارتش روسیه به دستور ولادیمیر پوتین وارد خاک اوکراین شد تا امنیت روس‌تباران شرق اوکراین را تأمین کند و کی‌یف را از پیوستن به ناتو منصرف کند.
برخی از تحلیلگران در میان اعضای مثلث استراتژیک ضد غرب یعنی "روسیه، چین و ایران" یا تروئیکای ضد امپریالیستی، ایران را پیشرو می‌دانند زیرا تهران تابه‌حال دست‌کم از بابت اطلاعاتی و نظامی پاسخ‌های تندی به توطئه‌ها، گردن‌کشی‌ها و زیاده‌خواهی‌های آمریکا داده است
در خلال جنگ اوکراین مشخص شد که اوضاع به‌گونه‌ای که آمریکا ترسیم کرده بود پیش نرفت. روسیه به‌عنوان وارث اتحاد جماهیر شوروی نشان داد که برای محافظت از خطوط قرمزش با هیچ قدرتی شوخی ندارد. البته روسیه تمامی راه‌های دیپلماتیک ازجمله اخذ تضمین امنیتی از غرب را هم امتحان کرد اما آمریکا نخواست این مناقشه از راه دیپلماتیک حل شود.
در ادامه دیدیم که آمریکا کماکان به دنبال توسعه ناتو به شرق حتی با قربانی کردن کشوری مثل اوکراین است. رسانه‌های غربی نیز کاخ سفید را در این راه تنها نگذاشتند و با زدن بر طبل روسیه‌هراسی انگیزه نظامی شدن بسیاری از کشورهای ثروتمند اروپایی ازجمله سوئد و فنلاند را افزایش دادند که خبر خوشی برای شرکت‌های اسلحه‌سازی آمریکایی بود.
البته آمریکا و کشورهای هم‌پیمانش در ناتو نشان داده‌اند که منتظر سقوط یا تسلیم روسیه نمانده‌اند تا بعد به سراغ غول اقتصادی شرق یعنی چین بروند. واشنگتن به‌صورت هم‌زمان از مسیرهای گوناگون درصدد متشنج کردن منطقه شرق آسیا نیز هست.
موضوع این است که پکن و حتی روسیه چندان تمایلی به تقابل با آمریکا در خارج از منطقه خودشان ندارند و این موضوع در کل حالتی تدافعی به این دو کشور داده است. البته هراس روسیه از این بابت پس از جنگ اوکراین اندکی کاهش یافته است.
در این میان برخی از تحلیلگران در میان اعضای مثلث استراتژیک ضد غرب یعنی "روسیه، چین و ایران" یا تروئیکای ضد امپریالیستی، ایران را پیشرو می‌دانند زیرا تهران تابه‌حال دست‌کم از بابت اطلاعاتی و نظامی پاسخ‌های تندی به توطئه‌ها، گردن‌کشی‌ها و زیاده‌خواهی‌های آمریکا داده است.
به‌هرحال به موعد برگزاری اجلاس ناتو در مادرید نزدیک می‌شویم و احتمالاً موارد فوق‌الذکر و در رأس همه آن‌ها پیدایش نظم جدید جهانی در آن اجلاس موردبحث قرار خواهد گرفت.
تحولات مربوط به جنگ اوکراین نشان داد که ناتو در آستانه یک مفهوم و یک تغییر پارادایم قرار دارد. ناتو در حال آماده شدن برای جذب اعضای جدید به بدنه خود است تا بتواند در اتحادی جدید بین انگلیس و آمریکا تسلط خود را در جهان افزایش دهد و ثابت کند که ناتو در حال تبدیل شدن به سازمانی است که خورشید هرگز در آن غروب نمی‌کند، مانند صفتی که زمانی امپراتوری انگلیس با خود یدک می‌کشید.
بیشتر بخوانید:
اردوغان مخالفت ترکیه با عضویت سوئد و فنلاند در ناتو را تکرار کرد
پوتین: روسیه با سوئد و فنلاند مشکلی ندارد، ولی گسترش ناتو به شرق را برنمی‌تابد
وزیر امور خارجه انگلیس: باید «ناتوی جهانی» برای حفظ امنیت منطقه تشکیل شود
مخالفت چین با گسترش ناتو به شرق
برخی معتقدند که ناتو پس از پایان جنگ سرد مأموریت خود را کامل نکرد و ریشه‌هایی را که غرب آن‌ها را تهدید می‌نامید و ضعیف هم شده بودند را از بین نبرد. برخی در این خصوص ناتو و به‌ویژه آمریکا و انگلیس را زیر سؤال می‌برند.
اما برخی دیگر از تحلیلگران معتقدند که آمریکا و انگلیس در قالب طرحی جدید مصمم شدند که بهانه‌های جدیدی برای بقای ناتو بیافرینند تا همچنان به توسعه‌طلبی و کسب منافع ادامه دهند.
خب البته اتحاد آتلانتیک شمالی در سال ۱۹۴۹ به‌عنوان یک سازمان دفاعی طراحی شد که به‌طور دائم از اروپای غربی در برابر تهدید اندیشه‌های تمامیت‌خواه مانند تفکر نازی آلمان محافظت کند. اما با توجه به تخریب کامل نظام سیاسی و ساختار نظامی آلمان چندان بهانه‌ای برای بقای ناتو وجود نداشت تا اینکه سیاست‌گذاران واشنگتن و لندن مقابله با نفوذ اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی را علم کردند. با فروپاش شوروی و پس از پایان یافتن پیمان ورشو، این سؤال مطرح شد که "اگر دیگر تهدید کمونیستی وجود نداشته باشد، نیاز به ناتو چیست؟"
پس از صدور مجوز حضور ناتو در اقصی نقاط جهان بود که خیلی‌ها متوجه شدند چرا بسیاری از تحلیلگران پیدایش گروه‌های تروریستی در جای‌جای جهان را به آمریکا نسبت می‌دادند
در واکنش به این سؤال فراگیر، در سال ۱۹۹۹ رویکرد جدیدی برای ناتو تحت عنوان "مفهوم استراتژیک ششم" در واشنگتن رونمایی شد تا اولین سنگ‌های نقطه عطفی که امروز ناتو به آن دست یافت، گذاشته شوند. با پذیرش مفهوم جدید، ائتلاف تصمیم گرفته بود به‌جای داشتن ساختاری اروپا محور، به یک «تأمین‌کننده امنیت جهانی» تبدیل شود. یعنی وظیفه اصلی ناتو در حمایت از اروپا بسیار فراتر تعریف شده بود تا ناتو اجازه حضور در همه جای دنیا را داشته باشد.
در این راستا با نادیده گرفتن صداهای مخالفی که از روسیه می‌آمد، اولین گام توسعه "در مسیر جهانی‌شدن ناتو" با گنجاندن چک، مجارستان و لهستان در سازمان آتلانتیک شمالی برداشته شد. تحولات یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ و حمله به مراکزی مهم در آمریکا و متهم کردن سازمان تروریستی القاعده به انجام آن حملات، زمینه جهانی‌شدن ناتو را بیشتر فراهم کرد و ماده پنجم معاهده واشنگتن برای اولین بار اجرایی شد. بنابراین مبارزه با تروریسم جهانی در تعهدات دفاعی مشترک پیمان آتلانتیک شمالی گنجانده شد.
آنجا بود که خیلی‌ها متوجه شدند چرا بسیاری از تحلیلگران پیدایش گروه‌های تروریستی در جای‌جای جهان را به آمریکا نسبت می‌دادند.
اگرچه اتحاد تصمیم گرفت در سال ۱۹۹۹ به یک سازمان امنیتی جهانی تبدیل شود، اما هیچ اقدامی در این زمینه انجام نشد تا اینکه انگلیس با اتخاذ تصمیم "برگزیت" در سال ۲۰۱۶ از اتحادیه اروپا خارج شد. گام مهم دیگر تغییر نام "فرماندهی اقیانوس آرام" نیروی دریایی ایالات‌متحده به "فرماندهی اقیانوس هند-آرام" در سال ۲۰۱۸ بود.
از راست: شی جین پینگ رئیس‌جمهور چین- سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور ایران - ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه
مثلث روسیه، چین و ایران به جهان تک‌قطبی غربی خاتمه می‌دهد
این ترفند توانست مقدمات گشت زنی ناوگان آمریکا و بریتانیا در اقیانوس هند را فراهم کند. اعلام اتحادی متشکل از کشورهای ایالات‌متحده، انگلیس و استرالیا، در سپتامبر ۲۰۲۱، مهم‌ترین رکن ساختار امنیتی جهانی تحت رهبری ناتو در خارج از اروپا را تشکیل داد. ژاپن در آوریل ۲۰۲۲ به این اتحاد دعوت شد. از سوی دیگر، ایالات‌متحده فرآیندی را برای پایان دادن به روابط راهبردی هند و روسیه از طریق گفت‌وگوی چهارجانبه امنیتی با هند، ژاپن و استرالیا آغاز کرد.
ایالات‌متحده و انگلیس با اقدام به گنجاندن هند در ائتلافشان با استرالیا قصد داشتند در کوتاه‌مدت به وابستگی هند به روسیه در صنایع دفاعی پایان دهند. تلاش آمریکا برای ارائه ۵۰۰ میلیون دلار کمک نظامی به هند که ۶۰ درصد سامانه‌های تسلیحاتی آن از روسیه است، به‌عنوان یکی از تحولات مهم که موازنه‌های ژئوپلیتیکی را در سال ۲۰۲۲ تغییر خواهد داد، ثبت شد.
"مجمع انرژی مدیترانه شرقی" که ابتدا به‌عنوان یک پروژه همکاری انرژی آغاز شد و سپس جنبه نظامی پیدا کرد و همچنین موافقت‌نامه‌های امنیتی امضاشده توسط انگلیس با لهستان و اوکراین در ۱۷ فوریه و با سوئد و فنلاند در ۱۱ ماه مه را می‌توان به‌عنوان نمونه‌هایی از گام‌های اتحاد منطقه‌ای ناتو برای گسترش حوزه نفوذ خود با کمک لندن و واشنگتن اشاره کرد.
وقتی از این منظر وسیع به تحولات نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که این اتحاد جدید در روح و جسم ناتو در اجلاس سران ۲۰۲۲ مادرید دستخوش یک تغییر پارادایم جامع خواهد شد.
همان‌گونه که گفته شد جبهه غیرهمسو با غرب که شاخص‌ترین کشورهای عضو آن روسیه، چین، ایران و ونزوئلا هستند در این مدت بیکار ننشسته بودند. پذیرش ایران به‌عنوان عضو دائم پیمان شانگهای، انعقاد سند راهبردی همکاری ۲۵ ساله بین ایران و چین، انعقاد تفاهم‌نامه همکاری ۲۰ ساله بین ایران و روسیه و تقویت همکاری نظامی با دو قدرت روسیه و چین دست‌کم از بابت نقش ایران برای تقابل معنی‌دار با رویکرد غرب ازجمله مواردی هستند که خط بطلان بر اندیشه تک‌قطبی بودن جهان و گسترش ناتو به همه جای دنیا کشیده است.
انتهای پیام/۴۱۵۵/
انتهای پیام/