حرکت گام‌به‌گام ایران به‌سوی حضور قدرتمندانه در نظم جدید جهانی/ حضور در نظم نوین بین‌المللی عالمانه، محتاطانه و به‌جا باشد
گروه جهان خبرگزاری آنا- محمد جعفری؛ ششم اردیبهشت‌ماه سال جاری بود که حضرت َآیت‌الله سید علی خامنه‌ای مقام معظم رهبری در دیدار با دانشجویان و فرهیختگان تأکید کردند که با به پایان رسیدن عمر جهان دوقطبی و تک‌قطبی، جهان در آستانه ورود به نظم جدید بین‌المللی است لذا حرکت جمهوری اسلامی ایران به هر دو صورت نرم‌افزاری و سخت‌افزاری در راستای تأمین منافع ملی در نظام جدید جهانی ضروری است.
مقام معظم رهبری دقیقاً فرمودند: «امروز جهان در آستانه یک نظم جدید بین‌المللی است که این نظم، بعد از دوران نظم دوقطبی جهان، و نظریه نظم جهانِ تک‌قطبی در حال شکل‌گیری است که البته در این دوره آمریکا روزبه‌روز ضعیف‌تر شده است».
وی افزود: «در چنین شرایط جدید و پیچیده‌ای وظیفه همه کشورها ازجمله جمهوری اسلامی (ایران) حضور سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در این نظم جدید به‌منظور تأمین منافع و امنیت کشور و به حاشیه نرفتن است».
لزوم اولویت دادن به هشدار رهبر معظم انقلاب در خصوص نظم جدید جهانی
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تأکید کردند: «برای انجام چنین وظیفه بزرگی بیشترین مسئولیت بر عهده دانشجویان و دانشگاهیان است و بر همین اساس اکنون دغدغه نسبت به دانشگاه‌ها از اهمیت مضاعفی برخوردار می‌شود».
لازم به ذکر است که با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق در سال ۱۹۹۱ و در پی آن انحلال پیمان نظامی بلوک شرق موسوم به "پیمان ورشو" آمریکا و هم‌پیمانان غربی آن در قالب سازمان پیمان نظامی آتلانتیک شمالی ناتو خود را یکه‌تاز میدان دیدند. در آن زمان که مصادف شده بود با ریاست جمهوری "جورج واکر بوش" (پدر) این بالاترین مقام ایالات‌متحده اعلام کرد که نظم نوین تک‌قطبی آمریکایی بر جهان حاکم شده است.
خب، ادعای بوش در آن زمان شاید به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران تا حد زیادی درست بود زیرا کشورهای بلوک شرق در ورشکستگی کامل به سر می‌بردند، جمهوری اسلامی ایران حدود دو سه سال بود که در پی پایان جنگ تحمیلی اقدام به بازسازی توان اقتصادی و نظامی خود کرده بود، چین هنوز نتوانسته بود از بابت اقتصادی جایگاه امروز خود را به دست بیاورد، هند به اجماع سیاسی برای استفاده از توانمندی‌های انسانی و اقتصادی دست نیافته بود و پیمان‌های بزرگی مانند بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) و پیمان شانگهای وجود نداشتند و خلاصه آمریکا در بسیاری از زمینه‌های علمی، اقتصادی و به ویژه نظامی یکه‌تاز بود.
اما اوضاع آن‌گونه که بوش گفته بود ماندگار نشد. روسیه به‌سرعت به‌سوی بازسازی اقتصادی و نوسازی نظامی پیش رفت، چین به شکوفایی اقتصادی دست زد و پایش به بازارهای جهانی باز شد، برنامه‌های توسعه اقتصادی هند شروع به ثمر دادن کردند و اندیشه مقاومت به راهبری جمهوری اسلامی ایران سدی محکم شد در مسیر سلطه آمریکا و هم‌پیمانان غربی و منطقه‌ای واشنگتن در غرب آسیا و حتی در بقیه بلاد اسلامی.
دانشگاه، اعم از اساتید و دانشجویان مخصوصاً تحصیلات تکمیلی وظیفه دارند که به شکل علمی و روشمند تحولات را رصد کنند و بعد با استفاده از روش‌های آینده‌پژوهی بتوانند تصویری از آینده را در اختیار دولتمردان قرار دهند
ایران که به‌واقع در جنگ تحمیلی بر رژیم بعثی عراق و حامیان منطقه‌ای و غربی بغداد پیروز شده بود در کنار فعال کردن همه بخش‌های مرتبط با توسعه بر خودکفایی در زمینه تولید تسلیحات و تجهیزات نظامی تمرکز کرد. در خلال سه دهه پس از پایان جنگ تحمیلی ایران از بابت سیاست منطقه‌ای اندیشه‌ای تحت عنوان محور مقاومت را ساماندهی کرد که تمامی منطقه غرب آسیا را در بر گرفت.
در این میان حوادث یازدهم سپتامبر سال ۲۰۰۱ و حمله به چند مکان مهم در آمریکا پیش آمدند و زمینه لشکرکشی آمریکا به منطقه از افغانستان گرفته تا عراق و سوریه و دیگر کشورهای منطقه فراهم شد. در این میان این جمهوری اسلامی ایران بود که با هدایت نیروهای مردمی منطقه سدی شده بود بر سر یکه‌تازی نظامی-اقتصادی آمریکا در منطقه.
اما آمریکا که شرق اروپا را خاکریزی بی‌دفاع یافته بود شروع کرد به یارگیری از کشورهای بلوک شرق سابق و توانست تعداد اعضای ناتو را از ۱۲ به ۳۰ برساند و حتی تا مرزهای روسیه برسد. سال ۲۰۱۴ وقت ناخوش آمریکایی‌ها رقم خورد. در پی تحولی سریع که بیشتر شبیه به کودتا بود غرب‌گرایان در اوکراین به حکومت رسیدند و مرکز توطئه غرب برای نفوذ به شرق در کی‌یف سازماندهی شد. روسیه این موضوع را برنتابید و با الحاق کریمه به خاکش موافقت کرد تا مناقشه‌ای جدید شکل گیرد و اوکراین در سال ۲۰۲۲ قربانی مطامع ناتو شود.
بیشتر بخوانید:
رهبر حزب دموکرات مسیحی آلمان: اروپا باید خود را با نظم جهانی جدید سازگار کند
نشنال اینترست: نظم جهانی به رهبری آمریکا رو به پایان است
ورود ارتش روسیه به خاک اوکراین که پشتش به ناتو گرم بود نشان داد از نظامی تکی قطبی بوش پدر چیزی باقی نمانده است. پیروزی محور مقاومت به راهبری جمهوری اسلامی ایران بر تروریست‌های ساخته دست غرب در عراق و سوریه، ناتوانی رژیم صهیونیستی در مقابل محور مقاومت در لبنان و غزه، دست برتر انصارالله یمن، نماد دیگر مقاومت، علیه سربازان آل سعود و امارات که شرکای استراتژیک آمریکا در منطقه هستند و فرار ارتش آمریکا از افغانستان همه و همه دست‌به‌دست هم دادند تا گمانه‌زنی‌ها در خصوص افول ایالات‌متحده آمریکا و پیدایش نظم نوین جهانی قوت گیرند.
به دلیل اهمیت ویژه‌ای که این تحول به‌صورت ماهیتی از آن برخوردار است و اینکه جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان قدرتی منطقه‌ای و حتی در مواردی جهانی باید چه رویکردی در راستای تأمین منافع خود در نظم جدید جهانی داشته باشد پای صحبت محمدصادق کوشکی کارشناس امور بین‌الملل نشسته‌ایم.
کوشکی که عمیقاً به پیدایش نظم جدید بین‌المللی تأکید دارد معتقد است که طبیعتاً فضای بین‌الملل فضایی سیال است و عملاً تحولات در این فضا خیلی سرعت گرفته به‌صورتی که شاید سال گذشته به‌هیچ‌عنوان کسی تصور نمی‌کرد که وضعیت جهان و موقعیتش به شکلی باشد که امروز می‌بینیم زیرا درواقع سال گذشته وضعیت امروز جهان قابل پیش‌بینی نبود.
این کارشناس بین‌الملل می‌افزاید که به خاطر همین سیال بودن و سرعت انجام تحولات در جهان، جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان کشوری فعال و صاحب منفعت در عرصه بین‌المللی باید برای وفق دادن خود با تحولات پیش رو آمادگی داشته باشد.
کوشکی که معتقد به حرکت گام‌به‌گام، محتاطانه، عالمانه و اما به‌جا و به‌موقع به‌سوی حضور در جهانی با نظمی جدید است می‌گوید: قدم اول در این راه این است که تحولات باید رصد شوند تا ماهیتشان شناخته شود.
ما دیگر از جهان تک‌قطبی قطعاً عبور کرده‌ایم و وارد جهان چندقطبی شده‌ایم و باید بر اساس این مدل و الگوی جدید، ساختارها، مناسبات و باورهای حاکم بر روابط خارجی‌مان را تغییر دهیم
وی ادامه می‌دهد: در گام دوم ما وارد فرایند آینده‌پژوهی شویم. یعنی جامعه علمی ما مخصوصاً در حوزه علوم سیاسی و مطالعات منطقه‌ای باید در عین اینکه مسائل امروز را به شکل دقیق و علمی و روشمند رصد می‌کنند برای آینده نیز طرح و برنامه هدفمند و قابل‌اجرا داشته باشند.
به گفته کوشکی: فضای دانشگاهی، اعم از اساتید و دانشجویان مخصوصاً تحصیلات تکمیلی وظیفه دارند که به شکل علمی و روشمند تحولات را رصد کنند و بعد با استفاده از روش‌های آینده‌پژوهی بتوانند تصویری از آینده را در اختیار دولتمردان قرار دهند تا مجریان ارشد جمهوری اسلامی بر اساس آن تصویر بتواند برنامه‌های خودشان را برای حفاظت از منافع و امنیت ملی در این تحولات پیش رو آماده کنند.
به اینجا که می‌رسیم، کوشکی سعی می‌کند که به مخاطب تفهیم کند که ما دیگر از جهان تک‌قطبی آمریکایی عبور کرده‌ایم و وارد جهان چندقطبی شده‌ایم اما جهان جدید مذکورهنوز آن‌گونه که باید نظم و نظام نگرفته است.
حرکت به‌سوی تأمین منافع ملی در نظم جدید جهانی همین امروز کلید بخورد!
کوشکی می‌گوید: با قاطعیت می‌توانم بگویم در طول خصوصاً یک سال اخیر جهان شاهد افول برتری آمریکا و غرب بوده است و به سمت شکل یافتن در قالب جهانی چندقطبی حرکت کرده است.
این کارشناس بین‌الملل می‌افزاید: هم‌اکنون ما در جهانی زندگی می‌کنیم که در آن دیگر آمریکا یا اروپایی‌ها قدرت برتر نیستند و رقبای سرسختی به نام چین، روسیه و حتی هند دارند.
به عقیده کوشکی، در چنین دنیایی طبیعتاً نحوه بازی بازیگران در صحنه سیاست منطقه و بین‌المللی تغییر زیادی خواهد کرد و موازنه‌های زیادی جابه‌جا خواهند شد، به همین خاطر مخصوصاً در همین یکی دو ماه اخیر و با وقوع جنگ اوکراین داریم خیلی شفاف این تغییر ساختار قدرت را می‌بینیم. ما دیگر از جهان تک‌قطبی قطعاً عبور کرده‌ایم و وارد جهان چندقطبی شده‌ایم و باید بر اساس این مدل و الگوی جدید، ساختارها، مناسبات و باورهای حاکم بر روابط خارجی‌مان را تغییر دهیم.
کوشکی دیپلماسی یا همان نحوه تعامل با دیگر ملل جهان را ابزار حفظ امنیت و منافع ملی می‌داند و تصریح می‌کند که برای ایجاد تغییر در روابط خارجی‌مان طبیعتاً روش‌های به‌کارگیری این ابزار متفاوت خواهند شد. وی اینگونه استدلال می‌کند که چون ساختار مناسبات بین‌المللی و منطقه‌ای تغییر قطعی و جدی کرده، به همان نسبت نحوه به‌کارگیری دیپلماسی به‌عنوان یک ابزار هم دچار تحول خواهد شد اما اصل این است که دیپلماسی نوعی ابزار است و سر جای خودش باقی است. ممکن است تکنیک‌ها و روش‌های به‌کارگیری این ابزار متحول شوند که این بدیهی است اما درواقع باید بگوییم تنها ابزار دفاع از امنیت و منافع ملی، دیپلماسی است. دیپلماسی ممکن است یک موقع در قالب دیپلماسی قدرت استفاده شود که یکی از زیرمجموعه‌هایش جنگ یا تهدید به جنگ است و نیز ممکن است در قالب دیپلماسی فرهنگی، رسانه‌ای، آموزشی، اقتصادی و غیره به کار گرفته شود.
کوشکی در پایان تأکید می‌کند که ما هرروز باید به سمت آن هدف اصلی که دفاع از امنیت و منافع ملی و توسعه امنیت و منافع ملی‌مان است حرکت کنیم. این مسیر مثل زندگی است، زندگی انتها ندارد، شما هرچقدر پیش بروید، بازهم نیاز به پیشرفت و رشد بیشتری دارید. نمی‌توانیم بگوییم چقدر مانده تا ما خود را با نظم جدید جهانی وفق دهیم چون یک هدف ایستا نداریم که بگوییم هدف ما ثابت است، رسیدیم، تمام شد! زندگی تمام نمی‌شود و جریان دارد و به همین شکل نیز تلاش برای آینده‌ای بهتر و عزتمندانه‌تر نیز باید به صورت روزمره ادامه داشته باشد.
انتهای پیام/۴۱۵۵/
انتهای پیام/