رهبر انقلاب شناخت مسائل کشور را بن‌مایه فعالیت تشکل‌های دانشجویی می‌دانند/ ضرورت تقویت روحیه انقلابی اعضای تشکل‌ها
گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، لاله قلی‌پور-دستیابی به تمدن نوین اسلامی یکی از اهداف مهم انقلاب اسلامی به شمار می‌رود که بر اساس فرموده‌های مقام معظم رهبری گام برداشتن و نزدیک شدن به ایجاد این تمدن، فراهم کردن شرایط ظهور حضرت ولی‌عصر(عج الله) است.
در عصر حاضر برای نائل شدن به این هدف لازم است تا همه با اتکا به تمام داشته‌های دینی و هویتی خود، دگرگونی خلاقی را رقم زد که محتوای فرهنگی دوپاره تمدن موردنظر یعنی اسلامیت و ایرانیت را در خود جمع کرده باشد. تنها از این طریق است که می‌شود بر موج سهمگین یکسان‌سازی غربی پیروز شد.
در این مسیر، دانشگاه حلقه اتصال و تعادل‌بخش تمدنی جامعه بزرگ ایران اسلامی است. زیرا دانشگاه به‌عنوان کانون محوری علم و دانش درحالی‌که خود یکی از ستون‌های اصلی تشکیل‌دهنده تمدن است، بسترساز توسعه و ساخت سایر ابعاد مفهومی تمدنی است لذا نقش محوری و اساسی بر عهده اوست و در دانشگاه نیز نقش عمده‌ای را تشکل‌های دانشجویی عهده‌دار هستند.
یکی از مواردی که مورد تأکید فراوان رهبر معظم انقلاب اسلامی خطاب به دانشجویان و مسئولان علمی بوده، عبارت از توجه و تمرکز بر روی تشکل‌های دانشجویی است. که ایشان در دیدار رمضانی با دانشجویان در هفته گذشته، مجدداً بر آن تأکید فرمودند.
سیدمجتبی کمیلی‌فرد در مقاله «ارائه الگوی عملکرد برای تشکل‌های دانشجویی بر اساس بیانات مقام معظم رهبری» به طراحی الگوی مطلوب برای عملکرد تشکل‌های دانشجویی بر اساس بیانات رهبر انقلاب اسلامی پرداخته است و بر اساس آن معیارهای لازم برای تشکل‌های دانشجویی در قالب یک الگو تبیین کرده است.
بیانات رهبر معظم انقلاب فصل الخطاب فعالیت تشکل‌های دانشجویی است
نویسنده در مقدمه مقاله با اشاره به اینکه در اهمیت تشکل‌های دانشجویی، کتاب‌ها و مقالات فراوانی نوشته‌شده است، می‌نویسد: «علاوه بر آن اندیشمندان زیادی به این نکته اشاره‌کرده‌اند که رشد و اثربخشی دانشجو زمانی بیشتر است که این قشر در یک گروه یا تشکل در ارتباط با دیگران فعالیت خاصی را انجام دهد.»
برای نمونه، وی به نتایج تحقیقات محققان دیگر اشاره می‌کند و می‌گوید: «دانشجویان در ارتباط با یکدیگر یادگیری به دست می‌آورند. ارتباط رهبران تشکل‌ها با مسئولان دانشگاه‌ها باعث شناخته شدن هرچه بیشتر دانشجوها می‌شود به‌طوری‌که بر اساس ارتباط مسئولان دانشگاه‌ها با رهبران تشکل‌ها می‌توان دریافت که نیازهای دانشجویان چیست و بر اساس آن نیازها، شیوه مدیریتی جدید بر دانشجویان در راستای حمایت از آنان چه می‌تواند باشد.»
«بر اساس مطالعات انجام‌شده می‌توان گفت که در امریکا و سایر کشورهای غربی موضوع تشکل‌های دانشجویی از اهمیت به سزایی برخوردار است زیرا اندیشمندان فواید زیادی را بر آن متصور ساخته‌اند.» کمیلی فرد با تأکید بر این امر مهم، ادامه می‌دهد که «البته موضوع تشکل‌های دانشجویی در کشور ما از یک تمایز واضح و روشنی برخوردار است که در غرب یافت نمی‌شود و آن عبارت از اهداف والای الهی و انقلابی این تشکل‌ها.»
بیشتر بخوانید:
استفاده از ظرفیت بسیج، تشکل‌ها و کانون‌ها در اجرای فعالیت‌های فرهنگی
تشکل‌های دانشجویی باید تقویت شوند
البته این تمایز زمانی بیشتر نمایان می‌شود که بدانیم اوج بازدهی تشکل‌های دانشجویی غرب در نظر اندیشمندان در کلماتی مانند افزایش مهارت‌های مدیریتی و رهبری یا افزایش قدرت ارتباط دانشجویان با یکدیگر خلاصه می‌شود در حالی است که به باور این محقق؛ «هدف از تشکیل تشکل‌های دانشجویی در جمهوری اسلامی ایران بسیار متفاوت‌تر و متعالی‌تر است، به‌طوری‌که بسیاری از اهداف مدنظر غرب برای تشکل‌های دانشجویی از سوی تشکل‌های ما یا موردقبول قرار نمی‌گیرد و یا ناقص تلقی می‌شود.»
توجه به بُعد اندیشه‌ای، خودباوری و هم‌افزایی تشکل‌ها باعث اثربخشی فعالیت‌های تشکیلات دانشجویی خواهد شد
مصداق بارز این تفاوت دریکی از سخنرانی‌های رهبر انقلاب اسلامی که در خصوص ارتقای کیفیت محیط دانشجویی تحت تأثیر تشکل‌های دانشجویی یادشده است، آشکار می‌شود، به‌طوری‌که می‌فرمایند: «شما (اعضای تشکل‌های دانشجویی) می‌خواهید محیط دانشجویی را کیفیت ببخشید؛ آن‌هم در جهت دین و حرکت انقلاب. اگر دیدیم یک تشکل دانشجویی وجود دارد، اما حرکت آن در جهت کیفیت بخشیدن به ارزش‌های دین و انقلاب نیست، این تشکل مطلقاً جزو مخاطبین ما نیست و در این مجموعه نیز جا نمی‌گیرد.» (بیانات در دیدار جمعی از اعضای تشکل‌های. ۱۵/۹/۱۳۷۵)
نویسنده با اذعان به اینکه باوجوداین دوقطبی در بین تشکل‌های دانشجویی انقلابی با غرب لازم است تا مطالبات رهبر کبیر انقلاب اسلامی و امام خامنه‌ای درزمینهٔ تشکل‌های دانشجویی به‌طور دقیق موردتوجه قرار گیرد، می‌نویسد: «باید بر اساس آن بتوان تشکل‌هایی را به وجود آورد یا اصلاح کرد که کاملاً حالت مطلوبی از یک تشکل انقلابی را داشته باشد. زمانی اهمیت و جایگاه این تشکل‌ها بیشتر هویدا می‌شود که پژوهش‌های موجود درزمینهٔ تشکل‌های دانشجویی کشورهای غربی نیز هم‌زمان و البته به‌طور دقیق و مختصر موردتوجه قرار گیرد.»
به باور نویسنده؛ «هرچند حوزه‌های ورود مطالعات درزمینهٔ تشکل‌های دانشجویی بسیار متنوع است؛ بااین‌حال نمی‌توان ادعا کرد که تمامی آن‌ها از مبانی و اصول انقلاب اسلامی نشئت‌گرفته باشد. همچنین نمی‌توان ادعا کرد که این پژوهش‌ها به‌طور جامع به مفهوم تشکل دانشجویی پرداخته باشند. تمامی پژوهش‌ها اساس خود را بر یک سری مبانی استوار کرده‌اند که به‌راحتی نمی‌توان صحت آن‌ها را تأیید کرد؛ لذا نیاز بود تا مبانی و اصول لازم برای تشکل‌های دانشجویی بر اساس مبانی اسلام و انقلاب موردبررسی قرار گیرد.»
«بهترین منبع در این زمینه رهبر معظم انقلاب است زیرا با درکی عمیق در طول سالیان همواره توصیه‌های گران‌سنگی را برای تشکل‌های دانشجویی در جمع‌های مختلف مطرح کرده‌اند.» کمیلی فرد با اشاره به این مهم اضافه می‌کند: «با ژرف‌نگری در بیانات معظم له، مبانی انقلاب اسلامی درزمینهٔ تشکل‌های دانشجویی معلوم خواهد شد و البته بدون نظر به بیانات ایشان ممکن است، انحرافی در این زمینه حاصل شود.»
این محقق با اشاره به اینکه ویژگی بارز تشکل‌های دانشجویی در ایران نسبت به سایر کشورها این است که جریان دانشجویی ایران دست‌کم از دوران نهضت ملی و بعد از کودتای ۲۸ مرداد بیش از هر چیز به‌جای اینکه یک جریان صنفی باشد و موضع‌گیری‌های آن در قبال مسائل صنفی و دانشجویی باشد، تشکل، حضور و موضع‌گیری‌های آن همیشه در قبال مسائل بنیادین منافع ملی بوده است، می‌گوید: «این تفاوت یکی از نکات حائز اهمیت در جنبش دانشجویی ایران است که دانشجو از موقعیت تشکل خودش به سود صنف خودش بهره نمی‌گیرد، بلکه کلاً ذهنیتش به‌دوراز مسائل صنفی است که در پی دستیابی به امکانات رفاهی است و لذا همیشه موضع‌گیری‌اش در چارچوبی صورت می‌گیرد که به مسئله استقلال کشور توجه دارند.»
بیشتر بخوانید:
نمایندگان کدام تشکل‌های دانشجویی در دیدار با رهبر انقلاب سخنرانی می‌کنند؟
دیداری از جنس دلسوزی‌های پدرانه/ وقتی کلام فصیح رهبری افطار دانشجویان می‌شود
تشکل‌ها پیاده‌نظام جریان‌ها و گروه‌های سیاسی نباشند
نویسنده در بخشی از مقاله به تاریخچه تشکل‌های دانشجویی اشاره می‌کند و آن را به ۵ دوره تقسیم می‌کند که مهم‌ترین دوره آن به بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بازمی‌گردد و دراین‌باره می‌نویسد: «دانشجویان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، نقشی ممتاز در عرصه‌های انقلاب اسلامی داشتند به‌طوری‌که در برخی موارد در مهم‌ترین مسائل کشور وارد عمل شده‌اند. به‌طور مثال در قضیه اشغال سفارت آمریکا، حضور حماسی در جنگ و تقدیم هزاران شهید، جانباز و آزاده، فعالیت در حوزه‌های عمرانی و سازندگی کشور، فعالیت در عرصه‌های علمی و فناوری و موارد زیادی از قبیل.»
بعد از وقوع انقلاب اسلامی در ایران، تشکل‌های دانشجویی در گروه‌های مختلفی هویدا شدند. گروه‌های مختلفی که در این راستا تشکیل شدند، عبارت‌اند از: انجمن‌های علمی دانشجویی، بسیج دانشجویی، دفاتر اعزام مبلغ، هیئت‌های قرانی دانشجویی، گروه‌های نشریه‌ای دانشجویی، انجمن‌های اسلامی، جامعه‌های اسلامی، کانون‌های فرهنگی هنری دانشجویی، تشکل‌های مطالعاتی، اتحادیه‌های دانشجویی، انجمن‌های برادری، باشگاه‌های زنان، جمعیت امداد دانشجویی، تشکل پزشکی دانشجویی، جنبش عدالت‌خواه دانشجویی و شورای صنفی دانشجویان.
خاصیت تحرک، تربیت و تعالی بخشی به‌عنوان اصل در تشکیلات دانشجویی مطرح است
نویسنده مقاله در بیان ویژگی‌های مطلوب تشکل‌های دانشجویی به بیانات مقام معظم رهبری اشاره می‌کند و می‌افزاید: «بهترین حالت برای تشکل‌های دانشجویی در دانشگاه‌ها بر اساس بیانات مقام معظم رهبری به این صورت است که با بهره‌گیری از روحیه نظم و قانون مداری، ویژگی‌های خاص روحی و اخلاقی حاکم بر تشکل و درعین‌حال روحیه مطالبه گری همراه باانصاف همواره در عرصه‌های مختلف موردنیاز جامعه فعالیت می‌کند. خاصیت تحرک، تربیت و تعالی بخشی به‌عنوان اصل در تشکیلات دانشجویی مطرح است. فعالیت تشکل‌های دانشجویی در عرصه‌های مختلف و با محور قرار دادن رشد و تعالی همواره پیامدهایی به ارمغان می‌آورد که ازجمله این پیامدها؛ شناخت نیازهای کشور، مسئولیت‌پذیری و اثرگذاری، توجه به عرصه پیکار با باطل و دفاع از ارزش‌ها در مقابل دشمنان و اثرگذاری بر افراد خارج از مجموعه است.»
وی به توضیح بیانات رهبری در این خصوص ادامه می‌دهد و می‌افزاید: «در مسیر تحقق این پیامدها لازم است که به راهبردهای دستیابی به نتیجه، توجه کافی داشت و به آن اهمیت داد که تقویت چارچوب اندیشه‌ای و تحلیلی صحیح و همچنین ایجاد روحیه آرمان‌خواهی؛ به‌عنوان عامل تحرک بخشی به تشکیلات در رأس آن‌ها قرار دارد. علاوه بر این امور، توجه به بُعد اندیشه‌ای و نظری در تشکیلات و خودباوری و هم‌افزایی تشکل‌ها باعث بهبود و اثربخشی فعالیت‌های تشکیلات دانشجویی خواهد شد. امر دیگری که در کنار تمامی این مباحث مطرح‌شده در فضای محیطی تشکیلات دانشجویی مطرح است عوامل اثرگذار خارجی مثل نوع نگاه دستگاه‌ها و حمایت یا عدم‌حمایت آن‌ها از تشکل‌های دانشجویی است.»
مقام معظم رهبری آرمان‌خواهی و انقلابی گری را از صفات بارز تشکل‌های دانشجویی می‌دانند
تشکل‌های دانشجویی یکی از بزرگ‌ترین بسترهایی است که دانشجو در کنار آموزش‌های علمی به فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی در آن می‌پردازد؛ وقوف و آگاهی دانشجویان به چارچوب‌های حقوقی و مدنی فعالیت در این تشکل‌ها موجبات استحکام و پایداری یک تشکل را فراهم می‌آورد که خود منجر به رشد و شکوفایی جامعه و به‌تبع آن جامعه انسانی و فرهنگی می‌شود. بر اساس یافته‌های کمیلی فرد، دیدگاه رهبر انقلاب به تشکل‌های دانشجویی به‌صورت باز و برون‌نگر است و وی در توضیح این دیدگاه می‌گوید: «معظم له شناخت نیازهای کشور و درک محیط را از لازمه‌های این تشکل دانسته و آرمان‌خواهی و توجه به اصول انقلاب اسلامی و امام خمینی(ره) را همواره مورد تأکید قرار داده‌اند؛ به‌گونه‌ای که روحیه آرمان‌گرایی دارای نتایج بی‌شمار دیگری ازجمله عمل به هنگام، روحیه مطالبه گری، نظم و قانون مداری، تقویت روحیه انقلابی اعضای تشکل‌ها و مواردی از این قبیل است.»
ژرف‌نگری در بیانات رهبری، مبانی انقلاب اسلامی درزمینهٔ تشکل‌های دانشجویی را معلوم می‌کند
با توجه به نتایج این مقاله نویسنده در دودسته پیشنهادهای عملی و علمی ارائه می‌کند. به‌منظور بسط نظری و علمی درزمینهٔ مباحث تشکل‌های دانشجویی، مطالعات موردنیاز جامعه علمی لازم است بررسی تحقیق درزمینهٔ مباحث زیر توصیه می‌شود که عبارت‌اند از «بررسی ویژگی‌های مدیریتی و عملکردی تشکل‌های دانشجویی از دیدگاه صاحب‌نظران انقلاب اسلامی؛ بررسی شایستگی‌های لازم ازلحاظ نیروی انسانی به‌منظور عضویت در تشکل‌های دانشجویی؛ آینده‌پژوهی و سناریونویسی سی تر کامل تشکل‌های دانشجویی در چشم‌اندازهای بلندمدت و کوتاه‌مدت.»
به باور این محقق در بخش پیشنهادهای عملی نیز با توجه به مباحث تشکل‌های دانشجویی و زیرمجموعه‌های مربوط به آن، لازم است که تشکل‌های مختلف ازجمله بسیج دانشجویی، جامعه اسلامی، انجمن اسلامی، انجمن‌های علمی و ... در عملکرد خود موارد زیر را مدنظر قرار دهند که عبارت‌اند از «برنامه‌ریزی در راستای ایجاد شناخت نسبتاً جامعی از فرمایشات و رهنمودهای رهبران انقلاب اسلامی به‌منظور پیاده کردن آن‌ها در فعالیت‌های تشکل‌ها؛ ملزم دانستن خود به پیروی از منویات رهبران انقلاب اسلامی از طرف اعضای تشکل‌های دانشجویی؛ تشکیل بخش جداگانه در هر تشکل برای رصد فعالیت‌های تشکل و مقایسه آن با منویات رهبر معظم انقلاب؛ حمایت مسئولان مربوط از تشکل‌های انقلابی در راستای نیل به اهداف مختلف و ازجمله دانشگاه اسلامی.»
انتهای پیام/۴۱۶۷/
انتهای پیام/