ضرورت تقویت عوامل درون‌دانشگاهی برای جلوگیری از هویت‌زادیی/ دغدغه مقام معظم رهبری درباره دانشگاه‌ها باید جدی گرفته شود

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا - پروین طالبیان؛ مقام معظم رهبری در دیدار با دانشجویان دغدغه درباره هویت زدایی در دانشگاه‌ها را مطرح کردند و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای فرمودند: «هویت‌زدایی یعنی تحقیر مبانی اندیشه‌ای و رویکردهای تاریخی و ملی کشور، تحقیر گذشته کشور و انقلاب، کوچک‌نمایی کارهای بزرگ و بزرگ‌نمایی برخی عیوب.» ایشان هدف از هویت‌زدایی را جایگزینیِ منظومه فکری غرب به جای هویت ملی و دینی برشمردند و با اشاره به سند ۲۰۳۰ به‌عنوان یکی از مظاهر سلطه نوی استعمار غرب افزودند: بر اساس منظومه فکری غرب، باید میراث عظیم اندیشه و فرهنگ در کشور کمرنگ یا محو شود، خیل عظیم جوانان آماده صعود به قله‌های شرف و عزت ملی مأیوس و ناامید شوند و احساس بن‌بست به نسل جوان تزریق شود؛ بنابراین باید دغدغه داشت و شجاعانه و با بیان خوب و منطق قوی در مقابل این جریان ایستاد.

پس از بیانات مهم مقام معظم رهبری در میان دانشجویان، وزیر علوم از به‌کارگیری تمام توان جامعه دانشگاهی برای رفع دغدغه‌های رهبری خبر داد و گفت: مقام معظم رهبری روحیه انقلابی و هویت‌مداری به ویژه در نسل جوان را به‌عنوان دغدغه مطرح کردند، جوانان ما باید با این نوع نگاه فعالیت کنند تا در آینده برای آبادانی کشور مؤثر باشند.

هویت دانشگاهی چیست؟

بر این اساس به نظر می‌رسد که باید به روش‌های علمی توجه شود چراکه بررسی‌ها نشان می‌دهد که تحولات جدید در نظام آموزش عالی کارکرد و معنای ارزش‌ها و نیز اجتماعات رشته‌ای دانشگاهی را تغییر داده است. رضا همتی و شهناز اصلانی در مقاله‌ای با عنوان «عوامل مؤثر شکل‌گیری هویت دانشگاهی دانشجویان» به موضوع هویت دانشگاهی پرداخته‌اند. این پژوهشگران معتقدند که از یک طرف منابع سنتی و درونی هویت‌یابی توان خود را برای شناساندن از دست داده و از طرف دیگر، منابع بیرونی جدیدی سر بر آورده‌اند که به سبب ماهیت کثرت گرایانه و انعطاف‌پذیر خود منابع سنتی را به چالش کشیده‌اند.

بر این مبنا؛ به تناسب پدیده‌هایی که انسان از طریق آن‌ها خود را می‌شناسد و به دیگران می‌شناساند، می‌توان هویت پیدا کرد. از هویت می‌توان به‌عنوان پسوند پدیده‌هایی چون فرهنگ، قومیت، ملیت، دین، محل سکونت، رشته آموزشی، ایل و طایفه و نظایر آن استفاده کرد.

هویت دانشگاهی در زمره هویت‌های اجتماعی معرفی می‌شود که در پیوند با نهاد دانشگاه شکل می‌گیرد. پژوهشگران معتقدند که دانشگاه در زمره نهادها و سازمان‌هایی است که گروه‌های اجتماعی بزرگ در آن جای می‌گیرند. با در نظر گرفتن دانشگاه به‌عنوان یک سازمان، اجزای ساختارهای عمومی و آکادمیک دانشگاه به‌منظور هویت‌بخشی در نظر گرفته می‌شوند که منابع انسانی موجود در آن برای شناسایی به آن‌ها متوسل می‌شوند. فرد دانشگاهی عضو اجتماعات و نهادهایی است که زبان، ساختار ذهنی، تاریخ، سنت‌ها، اسطوره‌ها، ارزش‌ها، عادات و دستاوردهای خاص خود را دارند و نقش‌های وی را به‌طور دقیق تعیین می‌کنند؛ یعنی زمینه‌ای که در آن احساس هویت دانشگاهی رشد می‌کند.

بیشتر بخوانید:

از توجه انقلاب به نخبگان تا حل مسائل کشور از سوی دانشگاهیان/ تاکید مقام معظم رهبری بر توسعه فعالیت‌های بین‌المللی دانشجویی

پاسخ دانشگاه آزاد اسلامی به مطالبه رهبری برای پاسخگوبودن قوه عاقله کشور/ وقتی مسئله محوری در اولویت قرار می گیرد

بزرگخو: مقام معظم رهبری در دیدار رمضانی با دانشجویان بر مثبت‌اندیشی نسبت به فعالیت دانشجویان تاکید کردند

بر این اساس نویسندگان این مقاله عنوان می‌کنند که میدان دانشگاهی در گستره شبکه‌ها و در نتیجه، گره‌ها و اتصالات شبکه‌ای در معرض بمباران اطلاعاتی قرار گرفته است که وحدت پیشین آن را به چالش کشیده و آنچه را که تا پیش از این تأمین کننده استقلال و آزادی دانشگاهی بود، در مخاطره قرار داده است.»

نویسندگان این مقاله معتقدند که اعتبار مستقل نظام‌های دانشی و تخصصی فرایند بی‌پشتوانگی و از جاکنده‌شدگی را در میدان دانشگاهی نسبت به هر میدان اجتماعی دیگری پیش انداخته که پیامد آن تضعیف منابع سنتی هویت‌بخش و سربرآوردن منابع جدید است. این امر زمینه را برای ظهور جنبش‌های هویتی فراهم می‌کند. بنابراین، گروه‌های مختلف درون دانشگاه فرصتی برای ابراز وجود و برجسته‌سازی یا به عبارت بهتر، بازسازی هویت خود بر اساس نظام فرهنگی موردقبولشان به دست می‌آورند.

ضریب نفوذ منابع سنتی در هویت دانشگاهی

بر مبنای یافته‌های این پژوهش؛ منابع سنتی هویت دانشگاهی تا حد زیادی نفوذ و اقتدار خود را حفظ کرده‌اند، اگرچه نقش و کارکرد آن‌ها تا حدودی تغییر کرده است. بنابراین، با وجود تأثیر نیروهای بیرونی در میدان دانشگاهی، برای بررسی هویت دانشگاهی منابع درونی دانشگاه را باید در اولویت قرار داد.

یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که عوامل درون دانشگاهی همچون اجتماعات رشته‌ای، ساختار اجتماعی محیط آموزشی، گروه‌های مرجع و محیط فیزیکی به‌عنوان مجاری فرهنگ دانشگاهی و در نتیجه، منابع درونی هویت‌یابی در ساخت هویت دانشگاهی تأثیر بسزایی دارند و عوامل و منابع درونی هویت‌بخش در دانشگاه با وجود تغییرات رخ داده در نظام آموزش عالی همچنان به‌صورت مؤثری نقش‌آفرینی می‌کنند.

لزوم توجه به فناوری‌های نوین به عنوان منابع بیرونی هویت‌ساز

از سوی دیگر بر اساس نتایج این مقاله می‌توان گفت که گستره استفاده از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی نوین، به‌ویژه اینترنت، موجب تغییر نقش و کارکرد دانشگاه به‌عنوان مرجع اصلی تولید دانش و اطلاعات شده و در نتیجه، فرایند هویت‌یابی دانشگاهی را مسئله‌مند ساخته است. چرا که اینترنت اطلاعات و داده‌هایی را به دانشگاه عرضه می‌دارد که در هر نقطه‌ای در جامعه شبکه‌ای شکل می‌گیرند و با عناصر هویت‌ساز درونی دانشگاه به رقابت می‌پردازند و عناصر هویت‌ساز جدیدی را عرضه می‌دارند. با وجود این، در کل یافته‌های تحقیق بر تأثیر منابع بیرونی در کنار منابع درونی بر هویت دانشگاهی دانشجویان تأکید شده است.

بر این مبنا به نظر می‌رسد که باید با سیاست‌گذاری نوین در زمینه تقویت رابطه میان دانشگاه و فناوری‌های نوین به خصوص اینترنت (به‌عنوان منابع بیرونی] ) تعامل بیشتر منابع درونی و بیرونی فراهم می‌شود و به جای اینکه در فرایند هویت‌یابی دانشجویان شاهد الگوی واگرا باشیم، الگوی همگرا بسط خواهد یافت، همان‌طور که در هویت برنامه دار منابع درونی و بیرونی به‌صورت همگرا و هماهنگ عمل می‌کنند. بدین گونه می‌توان به چالش‌های هویت دانشگاهی دانشجویان ایرانی پاسخ گفت.

انتهای پیام/۴۰۴۰/