پاسخ دانشگاه آزاد اسلامی به مطالبه رهبری برای پاسخگوبودن قوه عاقله کشور/ وقتی مسئله محوری در اولویت قرار می گیرد

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا؛ از منظر مقام معظم رهبری «دانشگاه جایی برای نخبه‌پروری، حل مسائل و پیشرفت کشور است.» حضرت آیت الله خامنه ای در دیدار با دانشجویان در رمضان امسال عنوان کردند: «عرصه وسیعی که امروزه دانشگاهها دارند، تأثیرگذاری آنها بر مسائل کشور را به مراتب گسترده‌تر کرده و همین موضوع یکی از دلایل لزوم دغدغه‌مندی در مورد دانشگاهها است.»

البته این تاکیدات مقام معظم رهبری به تازگی عنوان نشده و همواره در کلام ایشان مشاهده می‌شده است آنچنان که در سند دانشگاه اسلامی در کشور که در سال ۱۳۹۳ ابلاغ شد پژوهش مسأله گرا، نیازمحور و مأموریت محور در عرصه نخبگانی و کاربردی را از دانشگاه ها مطالبه می کند.

در این مسیر دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان دانشگاهی مسئله محور برنامه های متعددی برای خود تعبیه کرده است. دکتر محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه ما در بحث پژوهش دارای «علم و پژوهش» و «فناوری و پژوهش» هستیم، می گوید: پژوهش یک فعل در خلق علم و خلق فناوری دارد. در واقع هم علم دارای پژوهش است و هم فناوری.

به عقیده رئیس دانشگاه آزاد اسلامی پژوهش دارای یک طیف است که از پژوهش نظریه پرداز شروع می شود. در این طیف پژوهش ترجمانی، حل مسأله و فناوری نیز وجود دارد. پژوهش نظریه پرداز در مرجعیت علمی نقش آفرین است، پژوهش حل مسأله در پژوهشی است که در کاربرد علم نقش دارد و پژوهش فناورانه مقدمه تولید فناوری است.

با این حال کنشگران پژوهش، پژوهشی انجام می دهند که پژوهشگر شخصاً یا با دانشجویان و یک تیم مشخص امور را پیش می برد، اما به عقیده دکتر طهرانچی؛ پژوهش خلاقانه و نظریه آفرین استاد محور است و به دانشجو منتسب نمی شود و خروجی این پژوهش کرسی های نظریه پردازی است.

توجه به مرجعیت علمی، حل مسأله و زایش فناوری در دانشگاه

بر این مبنا و به گفته دکتر طهرانچی؛ اولین کاری که در دانشگاه آزاد اسلامی انجام شد، تفکیک حوزه‌های مختلف پژوهشی بود. این موارد در دانشگاه تفکیک شد تا تمام حوزه‌ها مورد بررسی قرار بگیرد، در این زمینه پژوهش نظریه‌پرداز به پژوهشگاه دانشگاه سپرده شد و پژوهش تحصیلات تکمیلی به معاونتهای موضوعی محول شد. این جدایی به این دلیل است که ما هم مرجعیت علمی را به موقع دنبال کنیم و هم حل مسأله و زایش فناوری را در دانشگاه شاهد باشیم. در واقع این آرایش جدید به این منظور بود تا پژوهش در جای خود قرار گرفته و بخشی از آن مورد غفلت واقع نشود.

به گفته روح الله دهقانی فیروزآبادی، معاون تحقیقات فناوری و نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی؛ «دانشگاه‌های نسل اول با رویکرد آموزشی به تربیت نیروهایی پرداخت که عمدتاً در ادارات و نهادهای مختلف مشغول به کار شدند. در نسل دوم نیز با رویکرد پژوهش و تحقیقات و با توسعه دوره‌های تحصیلات تکمیلی در دانشگاه‌ها، نیروهای متخصص و محققی نیز برای همکاری با صنایع تربیت شد اما اکنون هدف اصلی دانشگاه‌های نسل سوم و چهارم، کارآفرینی و توسعه فناوری است.»

معاون تحقیقات، فناوری ‌و نوآوری دانشگاه آزاد اسلامی می گوید: «دانشگاه آزاد اسلامی نیز در ابتدا با پرورش نیروی دیوان‌سالار، نیاز مبرم ادارات و وزارتخانه‌ها در دو دهه نخست پس از انقلاب به نیروهای تحصیل کرده اداری را برطرف ساخت. با شروع دوران توسعه و سازندگی در کشور و نیاز به افراد تحصیل‌کرده‌ که به تحقیق و پژوهش نیز آشنا باشند، سیاست دانشگاه به رویکرد پژوهش‌محوری و توسعه دوره‌های تحصیلات تکمیلی تغییر یافت.»

وی ادامه می دهد: «اکنون با توجه به تأکیدات رئیس دانشگاه آزاد اسلامی و حمایت رئیس هیئت امنای دانشگاه، معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری به ایجاد و ساماندهی ساختارهای فناوری، به منظور تبدیل دانشگاه آزاد اسلامی به دانشگاهی با مسئولیت اجتماعی و نقش مؤثر در کارآفرینی و پیشرفت پرداخته است.»

این مسئول دانشگاه آزاد اسلامی تأکید کرد: «اهداف و رویکرد معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری، مبتنی بر یک تفکر نمادین و شیک نبوده، بلکه اهداف این معاونت نتیجه تفکر در احساس ضرورت برای پاسخگویی به نیازهای واقعی جامعه است، ضرورتی که دانشگاه باید نیروی انسانی کارآفرین و خلاق تربیت کند.»

الزام هدایت پایان‌نامه‌ها و رساله‎‌ها به پروژه‌های مسأله محور

همچنین بزرگترین اقدام دانشگاه آزاد اسلامی تحقق راهبرد سند دانشگاه اسلامی بود که براساس آن باید نظام موضوعات پژوهش‌ها خلق شود. در این مسیر در گام نخست سازوکار این موضوع ضابطه‌مند و در قدم بعد نظام موضوعات احصاء شد و پس از آن الزام هدایت پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشگاه به پروژه‌های مسأله محور و حمایت از آنها انجام شد.
هم اکنون بسیاری از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی بر اساس طرح پایش دانشگاه آزاد اسلامی برنامه ها تحقیقاتی خود را بر مبنای نظام موضوعات احصا شده انتخاب می کند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه پژوهشگران دانشگاه آزاد اسلامی، پژوهشگران برجسته‌ای هستند، عنوان می کند: اگر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که خود را متصدی امر پژوهش می‌داند به این پژوهشگران توجه نکند در واقع خود را محروم کرده است، همانطور که اگر در انتخاب دانشجوی نمونه کشوری، دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی که ۳۸ درصد بار آموزش عالی کشور را برعهده دارند، دیده نمی‌شوند، حرکت ملی خود را خدشه دار کرده است و اگر در انتخاب اساتید برتر به ۲۵ درصد اساتید کشور که اساتید دانشگاه آزاد اسلامی هستند، توجه نکند، جامعیت خود را دچار خدشه کرده است.

توجه به مسئله محوری در سند تحول و تعالی

اقدام دیگری که دانشگاه آزاد اسلامی در مسیر مسله محوری انجام داده تدوین سند تحول و تعالی است چراکه دانشگاه آزاد اسلامی «ارتقای کیفیت و کارآمدی دوره‌های تحصیلی» و «ارتقای تربیت اخلاقی، هویتی و فرهنگی» دو هدف دانشگاه پرورش‌گر قوه عاقله می داند. رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در این باره می گوید: براساس برنامه تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی؛ این دانشگاه با ارتقای «پاسخگویی و قابلیت حل مسئله»، «توسعه فناوری، نوآوری و کارآفرینی»، «ارتقای جایگاه بین‌المللی و الهام‌بخشی» و «پیشرفت علمی مرجعیت‌ساز و تمدن‌آفرین»، به دنبال ایجاد دانشگاهی سرآمد و پاسخگوست. وی با اشاره به اهداف محور دانشگاه کارآمد و پایدار گفت: «ارتقای کاربردی بودن رشته‌های تحصیلی براساس انطباق رشته محل‌ها بر نیازهای آمایشی»، «ارتقای روزآمدی رشته‌های تحصیلی و محتواهای آموزشی»، «افزایش کیفیت و اثربخشی فرآیند آموزش مبتنی بر پرورش انواع استعدادها» و «نهادینه‌سازی قدرت ابتکار، خلاقیت و رویکرد حل مسئله در فرآیند آموزشی» از مهمترین اهداف دانشگاه آزاد اسلامی در تبدیل شدن به دانشگاه کارآمد و پایدار است. از این رو متناسب‌سازی و تعادل‌بخشی به دوره‌های تحصیلی و حجم آموزش نظری، عملی و مهارتی به تناسب اهداف رشته تحصیلی و ماهیت دروس، مورد توجه قرار گرفته و به دنبال برقراری ارتباط تعاملی و مستمر با صنایع و سازمان‌های محلی هستیم.

انتهای پیام/۴۰۴۰/