فضای دانشگاهی باید تضمین امنیتی برای بیان آزادانه اندیشه باشد/ مدرک‌گرایی بی‌محتوا آینده علمی ایران را تهدید می‌کند
دکتر مهدی مطهرنیا در گفت‌و‌گو با خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، درباره ضرورت آزاد اندیشی در دانشگاه‌ها گفت: «آزاداندیشی با توجه به هویت اندیشه‌ورزی و نقش آزادی اندیشه و اندیشه آزاد در پیکره تکاملی حیات بشری در مقاطع گوناگون تاریخی از اهمیتی بسزا برخوردار است.»
او ادامه داد: «آزاداندیشی بنیاد تمام دستاوردهای مثبت بشری در حیات تکاملی انسان است. آزادی مقدم بر عدالت، علم و همچنین مقدم بر صلح و سلام در حوزه حیات بشری است. همواره در جوامع گوناگون وجود آزادی اندیشه بوده که توانسته است تمدن به معنای حقیقی کلمه را به وجود آورد.»
عضو هیات علمی دانشگاه تهران افزود: «تمدن تنها در دستاوردهای مادی بشر خلاصه نمی‌شود. داشتن ساختارهای قدرت حکومتی یا گستره جغرافیایی پرپهنا از شرایط لازم برای یک تمدن است اما شرط کافی برای بروز و ظهور یک تمدن به معنای حقیقی کلمه نیست.»
مطهرنیا خاطر نشان کرد: «اگرچه می‌توان بر چارچوب یک رژیم اقتدارگرای معطوف به تحمیل یک گفتمان یا اندیشه برتر تسلط‌جو، سایه‌ای از تمدن را برساخت، روح تمدن در آن جاری نخواهد بود.»
رئیس پژوهشکده علوم اجتماعی و انقلاب دانشگاه آزاد تاکید کرد: «اندیشه‌ورزی و بستراندیشه آزاد، فرهنگ‌پرور و تمدن‌آفرین است. فرهنگ را نمی‌توان ساخت همچنین تمدن را نمی‌توان تولید کرد، بلکه فرهنگ را باید پرورید و تمدن را باید آفرید و آنهایی که معتقد به آزادی اندیشه و حرمت به اعتقاد آزاد در جامعه بشری بودند، توانسته‌اند فرهنگ‌پرور و تمدن‌آفرین باشند.»
او تصریح کرد: «تمدن‌های مهندسی‌شده و فرهنگ‌های برساخته هندسه مسلط قدرت در تاریخ باقی نمانده است و تنها ظاهری از تمدن را آراسته‌اند. بدین ترتیب، اگر قبول می‌کنیم که آزادی اندیشه، اندیشه آزاد و اعتقاد آزاد نه آزادی اعتقاد، پرورش‌دهنده فرهنگ و تمدن والای بشری هستند، آیا نباید در حوزه دانشگاهی و پرورش علم در گستره معرفت بشری آزاداندیشی در دایره اهمیت قرار گیرد؟»
مطهرنیا افزود: «بنده بر این باور هستم که دو واحد درسی اختیاری برای برآورده ساختن این مهم می‌تواند تنها گامی در جهت بر کرسی نشاندن اهمیت این معنا در اذهان دانشگاهیان ما باشد. این گامی است ضروری، اما کافی نیست و می‌تواند قدمی مهم در آغاز یک کار طولانی باشد.»
استاد دانشگاه تهران ادامه داد: «آنچه به عنوان کرسی‌های آزاد اندیشی و نظریه‌پردازی در حوزه علمی مطرح است باید با اتکا به این دو واحد درسی رواج عملی پیدا کند.»
گزاره‌های امنیتی باری برای آزاداندیشی در دانشگاه‌ها
او به آیه «فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ» استناد کرد و گفت: « باید با کرسی‌های آزاد اندیشی به این آیه عینیت ببخشیم. گزاره‌های امنیتی معطوف به گفتمان امنیت منفی بر آزاد اندیشی بار نباشد بلکه فضای دانشگاهی تضمین امنیتی برای بیان آزادانه اندیشه و گسترش اندیشه آزاد را تضمین کند.»
مطهرنیا ادامه داد: «آزاداندیشی نمی‌تواند دیکته شود و بخش‌نامه‌ای باشد، نمی‌تواند در دو واحد درسی محدود شود. برای این موضوع می‌شود انشا نوشت و برای آن دیکته گفت ولی تمام این ساختارهای نظری و عملی باید در خدمت کارکردی به نام تولید اندیشه در فضای آزاد باشد. از این رو، پالایش دانشگاه‌ها از نگرش امنیتی، رعایت مر سخنان رهبری و آیت‌الله هاشمی درباره آزادی اندیشه در چارچوب قوانین و مقررات بدون اعمال سلیقه‌های جناحی در تمام جغرافیاهای علمی که امروزه گستره‌های رسانه‌ای را نیز در برمی‌گیرد، به‌شمار می‌رود و می‌تواند نسلی آزاد‌اندیش، علم آفرین و تمدن‌زا را به آینده ایران هدیه کند وگرنه باید منتظر تقلیل‌گرایی بیشتر اندیشه و مدرک‌گرایی بی‌محتوای علم در آینده ایران باشیم که زوال جامع ملی را در پی خواهد داشت.»
رئیس پژوهشکده علوم اجتماعی و انقلاب دانشگاه آزاد افزود: «همین تقلیل اندیشه، گرایش به مدرک‌گرایی و گرایش به رتبه‌بندی با هر رویکردی و تمسک به هر ابزاری، امروز جامعه علمی ما را بیش از هرچیز با خطر مواجه کرده است. امروز مدارک سخن می‌گویند در حالی که مدرک‌گرایی در رژیم پهلوی در گستره انقلاب اسلامی به عنوان یک عارضه مطرح بود.»
او با انتقاد از علم متکی بر مدرک گفت:« گرفتن مدارج مختلف در میان دانشگاهیان متکی بر انتشار کتاب‌سازی‌ها و مهندسی مقالات گوناگون بدون آفرینش سخنی نو و نظریه‌ای جدید متوجه گستره علمی ما است که خطرآفرین خواهد بود و همین تقلیل ادبیات فاخر به محاورات تقلیل‌گرایانه و انباشته از واژگان فاقد اصالت ادبی در جامعه ما، ادبیات و علم اصیل ایرانی را با نقابی از پیشرفت علمی در قالب‌های فناوری‌های نظامی مورد خدشه قرار می‌دهد.»
مطهرنیا افزود: «امروز ما از یک طرف، تولید مقالات مختلف ای.اس.ای داریم، از طرف دیگر، تولیدات مختلف نظامی را در قالب علمی مطرح می‌کنیم اما از سوی دیگر، در جامعه شاهد گسترش ادبیات سخیف، تقلیل‌گرایانه، خشونت‌محور و نبود یک تحرک علمی سازنده در نظریه‌پردازی و علم‌آفرینی هستیم. نبود این معانی رهبری نظام جمهوری اسلامی را به سمت تاکید بر کرسی‌های آزاد اندیشی، نظریه‌پردازی و تولید علم رهنمون کرده است.»
رئیس پژوهشکده علوم اجتماعی و انقلاب گفت: «بزرگانی چون آیت‌الله هاشمی نیز با وجود هزینه‌های بسیار بر موضوع آزاداندیشی تاکید می‌کنند.»
انتهای پیام/