انتقاد از شعرهای سوپرمارکتی و چاپ کتاب با معیار لایک و فالوور
حامد ابراهیم‌پور که چندی قبل یازدهمین مجموعه شعر خود را با نام «آوازهایی از طبقه سوم» را با نشر فصل پنجم منتشر کرده است معتقد است بخش قابل توجهی از بحران به وجود آمده در بازار نشر، خصوصا در حوزه شعر، به دلیل تبعات و نابهنجاری‌هایی است که شایع شدن فضاها مجازی و شبکه‌های اجتماعی باعث آنها شده‌اند.
وی دراین‌باره به خبرنگار فرهنگی آنا گفت: «یکی از دلایل مهمی که باعث شده مردم در سال‌های اخیر کمتر دغدغه خرید کتاب شعر داشته باشند، آن است که فضاهای مجازی، صفحات شاعران در شبکه‌های اجتماعی و گروه‌هایی که در آنها شعرهایی (درست یا غلط) باز نشر داده می‌شوند، علامندان را اغنا می‌کند و دیگر دلیلی برای خرید مجموعه شعر شاعران ندارند.»
سراینده مجموعه «به احترام سی و پنج سال گریه نکردن» ادامه داد: «اگر در سال‌های قبل یک مجموعه شعر شانس رسیدن به نوبت چاپِ پنجم و ششم را داشت، حالا از چاپ دوم و سوم فراتر نمی‌رود. این وضع به دلیل آن نیست که شاعر در مجموعه‌های تازه خود نسبت به گذشته‌اش افت کرده است و دیگر شاعر خوبی نیست، بلکه دلیلش جذب شدن مخاطبان به فضاهای مجازی است.»
ابراهیم‌پور با بیان اینکه این رویه هم به شاعر و هم به چرخه نشر صدمه می‌زند، افزود: «در این میان خودِ شاعران نیز بی‌تقصیر نیستند! برخی از آنها که در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی فعالیت زیادی هم دارند، از دیدن تعداد لایک‌ها و فالوورها(دنبال کنندگان) خوشحال می‌شوند؛ غافل از آنکه این جریان به کم فروش شدن کتاب‌هاشان خواهد انجامید.»
وی با انتقاد به جریان شعر و شاعران گفت: «همه ما می‌دانیم که وظیفه یک هنرمند، ارتقای ذائقه هنری-ادبی جامعه است اما متاسفانه چیزی که ما در سال‌های اخیر دیده‌ایم، جز این است! یعنی ماجرا برعکس شده و این سلیقه جامعه است که دارد بر شاعر تحمیل می‌شود و او را هدایت می‌کند.»
این شاعر و منتقد خاطر نشان کرد: «به عنوان مثال مردم، خصوصا دختران و پسران جوان، در سال‌های اخیر به شعرهای کوتاه و عاشقانه که بتوانند آنها را راحت به یکدیگر پیامک یا زیر یک کارت پستال آن را درج کنند، علاقه‌مند شده‌اند؛ همان مردمی که زمانی آثار بلندی مانند مثنوی معنوی و شاهنامه را می‌خواندند! و باعث تاسف است که شاعران نیز بر عکسِ وظیفه اجتماعی خود از این قاعده تبعیت کرده و به سمت سرایش شعرهای کوتاهِ مصرفی در نازل‌ترین سطح ادبی ممکن چه در حوزه شعر آزاد و چه در شعر کلاسیک رفته‌اند.»
ابراهیم‌پور نسبت به انتشار سروده‌هایی که تنها هدف‌شان جذب مخاطبان نوجوان و جوان در شبکه‌های مجازی است، ابراز ناراحتی کرد و گفت: «امروز شاهد دست به دست شدن متن‌ها و سروده‌هایی هستیم که زمانی اگر در جلسه‌ای خوانده می‌شدند یا در کتابی به انتشار می‌رسیدند، با واکنش سخت مخاطبان روبه‌رو می‌شدند و حتی ماهیت آنها زیر سوال می‌رفت. اما حالا شاعران وقتی علاقه‌مندی مخاطبان را می‌بینند، از خود می‌پرسند که چرا من نه!؟»
وی توضیح داد: «بسیاری از شاعران در این سال‌ها دست به ساده‌تر کردن شعرهاشان زدند به قیمت اینکه مورد علاقه دیگران قرار بگیرند؛ غافل از آنکه این رویه را آن‌قدر تکرار کرده و مطابق با آن پیش رفتند که از آن سوی بام افتادند.»
شاعر مجموعه «دور آخر رولت روسی» افزود: «به نظر من این کار یعنی برده فضای مجازی شدن و از دست دادن هویت شاعرانه خود. تازه نباید فراموش کنیم که پسندِ مردم نیز یک‌سان نمی‌ماند و عوض می‌شود. آن وقت دیگر شاعرِ از آن‌سوی بام افتاده، از این‌سوی بام نیز می‌افتاد؛ از اینجا رانده و از آنجا مانده می‌شود.»
ابراهیم‌پور از ناشرانی که با نگاه مصرفی به شعر نگاه می‌کنند نیز انتقاد کرد و گفت: «این روزها از چند شاعر شنیدم وقتی برای انتشار مجموعه به مرکز نشری رفته‌اند، مسئولان انتشارات به جای تحویل گرفتن و سپردن شعرها به کارشناسان بخش شعر، یعنی چیزی که در دوایر نشر مرسوم است، از آنها خواسته‌اند تا صفحات مجازی خود را باز کنند و نشان بدهند چقدر لایک و فالوور دارند.»
وی در پاسخ به خبرنگار آنا درباره مجموعه شعر تازه‌اش «آوازهایی از طبقه سوم» نیز گفت: «این مجموعه دربردارنده 33 شعر بلند از من است که در قالب‌های غزل، مثنوی و چهارپاره سروده‌ام. خودم این مجموعه را بیشتر از آثار قبلی‌ام دوست دارم چراکه احساس می‌کنم در این مجموعه بیشتر توانسته‌ام خودِ شاعرم را پیدا کنم.»
ابراهیم‌پور ادامه داد: «در این شعرها سعی کرده‌ام از بازی‌های زبانی و فرمی که در آثار قبلی‌ام وجود داشت، تا حدودی فاصله بگیرم تا مخاطب عام‌تر نیز بتواند راحت‌تر با شعرهایم ارتباط برقرار کند اما از سوی دیگر هرگز اجازه نداده‌ام سلامت زبان و شاخصه‌های اصلی در شعرم را از دست بدهم.»
وی درباره مضامین شعرها نیز توضیح داد: «در آثار قبلی من ارجاعات به سینما پررنگ بود اما در این مجموعه، ارجاع به تاریخ پررنگ‌تر است. همچنین سعی کرده‌ام رگه‌های روان‌شناسانه را نیز در آثار خود داشته باشم.»
وی در پایان این گفت‌وگو و با اشاره به انتشار بی‌اجازه کتاب‌ها در فضای مجازی اظهار داشت: «چند روز قبل متوجه شدم متن چند کتاب از من بدون اجازه من و ناشرم در فضای مجازی برای دانلود گذاشته شده است و وقتی تعداد دانلودها را دیدم، متوجه شدم که با چند چاپ برابری می‌کنند. این وضع هم به من و هم به ناشر صدمه می‌زند.»
ابراهیم‌پور افزود: «همچنین با وجود ممیزی‌های سخت‌گیرانه و مشکلاتی که در انتشار کتاب وجود دارد،یک‌سری از شاعران تصمیم می‌گیرند از ابتدا کتاب خود را به صورت الکترونیک منتشر کنند. این اتفاق خوبی است اما نه برای افرادی که به حق‌التالیف کتاب‌شان نیاز دارند.»
انتهای پیام/