آشنایی فلسفی با حال و هوای رمضان در «صفای رمضان»/ کتابی که از زاویه‌ای متفاوت به ویژگی‌های ماه مهمانی خدا می‌پردازد

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، ماه مبارک رمضان یکی از خاص‌ترین دوران هر سال است. سی شبانه‌روزی که در آن نه تنها سیستم جسمی که سیستم فکری و ذهنی ما نیز با چالش‌های ریز و درشتی مواجه می‌شود. این روزها زمان مناسبی است که نگاه ویژه‌ای به مباحث فکری داشته باشیم و با کمک یار مهربان مسیری که باید در آن جهت حرکت کنیم را پیدا کرده و راه را از بیراهه تشخیص دهیم. برای چنین مسائلی رفتن به سراغ کتاب‌های فلسفی می‌توان گزینه مناسبی باشد، کتاب‌هایی که شاید از بیرون و پیش از اینکه به سمتشان برویم، کتاب‌های سخت و سنگینی به نظر برسند، اما زمانی که آن‌ها را در دست می‌گیریم و تورق می‌کنیم، می‌بینیم فهم و درک آن‌ها از چیزی که پیش از آن تصور می‌کردیم آسان‌تر است.

در طول تاریخ چهره‌های زیادی بودند که دست به قلم شدند و با زاویه نگاه فلسفی به دل موضوعات مختلف زدند. اصولا بحث انتخاب سوژه و موضوع در این قبیل کتاب‌ها بسیار مهم است و سوژه اصلی اثر می‌تواند در انداختن قلاب اولیه به گوشه ذهن مخاطب بسیار مثمرثمر باشد. اینکه ما به عنوان خواننده و مخاطب بدانیم قرار است از تک تک صفحات یک کتاب به چه چیزی برسیم و پس از اتمام آن به چه موضوعی با زاویه دید جدیدتر بنگریم، نکته‌ایست که در اکثر کتاب‌های فلسفی معروف و شناخته شده به آن‌ها توجه ویژه‌ای شده است. یکی از روش‌های جالب توجه دررابطه با کتاب‌های فلسفی مکتوب کردن سخنان و سخنرانی‌های اساتید و فیلسوفان شناخته شده این حوزه است، کسانی که سال‌ها در این زمینه تلاش کردند و با احاطه به جنبه‌های مختلف این حوزه به چهره‌هایی مطرح تبدیل شده‌اند.

باتوجه به اینکه در روزهای نخستین ماه مبارک رمضان هستیم بد ندیدیم یکی از کتاب‌هایی که با این سبک و سیاق جمع‌آوری شده و در رابطه با همین ایام است را امروز معرفی کنیم، کتاب «صفای رمضان با نگاهی بر نهج‌البلاغه» که اثری است حاصل گفت‌وگوها و سخنان غلامحسین ابراهیمی دینانی، نویسنده، فیلسوف و استاد دانشگاه به‌نام کشورمان در برنامه تلویزیونی «معرفت» که از شبکه چهار سیما پخش می‌شد. این برنامه تلویزیونی اوایل دهه نود به روی آنتن می‌رفت و یکی از آثار موفق دینی – فلسفی تلویزیون در زمان پخش به حساب می‌آمد.

رسیدن به صفا از معرفت

کتاب «صفای رمضان با نگاهی بر نهج البلاغه» اثری است که به همت اسماعیل منصوری لاریجانی و ابوالفضل تاجیک گردآوری و به رشته تحریر درآمده است. کتابی که انتشارات سروش آن را در ۱۳۶ صفحه منتشر کرده و در دل آن از زاویه نگاهی فلسفی به موضوعات رابطه علم و عبادت، سوره قدر، چیستی زمان و مکان، وابستگی و وارستگی و راه رسیدن به معرفت، شب‌های قدر، نقش روابط اجتماعی و حق‌الناس در تعالی شب‌های قدر، رابطه شب قدر و ولایت حضرت علی (ع) و... می‌پردازد. از دیگر بخش‌های جالب توجه این کتاب بررسی اسرار روزه‌داری و بیان الفت اهل خلوت و عزلت با شب است، همچنین در فصل‌هایی از این اثر در رابطه با اهمیت ماه مبارک رمضان و اسرار عبادت از نگاه نهج‌البلاغه مباحث شیرین و البته عمیقی وجود دارد، مطالبی که می‌توان پاسخ درست و محکمی به شبهاتی که در سال‌های اخیر درباره اهمیت روزه‌داری و الزام آن به میان آمده است، باشد.

این کتاب با وجود اینکه دید فلسفی به موضوعی عام و مخاطب‌پسند دارد، اما نکات عمیق عرفانی و حکمی مطرح شده در دل آن با اصطلاحات و ادبیاتی واضح و مشخص روان شده که این مسئله یکی از ویژگی‌های بارز کتاب «صفای رمضان» است، نکته‌ای که باعث می‌شود این کتاب برای عموم مردم اثری قابل فهم باشد و در زمره کتب فلسفی سخت‌خوان قرار نمی‌گیرد. یکی دیگ از ویژگی‌های قابل توجه این کتاب استفاده از آیات قرآن، روایات بزرگان و اشعار شعرای نامی فارسی برای درک بهتر مطالب و موارد ذکر شده است. مسئله‌ای که باعث می‌شود خواننده اثر احساس همراهی بیشتری با کتاب کند و حرف‌های نهفته در دل آن را بهتر بفهمد.

در بخش‌های از این کتاب که درخصوص اهمیت شب‌های ماه مبارک رمضان است، چنین آمده:

«اهل خلوت، الفتی با «شب» دارند و اهل عزلت نیز. «عزلت»، به معنی دوری جستن از غوغای خلق و زمانه، همیشه مطلوب نیست بلکه در برهه‌ای از زمان برای هر سالکی تجربه آن لازم است. اما «خلوت»، جدایی گزیدن از خود است، یعنی دوری گزیدن از مشتهیّات، آرزوها، تمنّیّات، و تصوراتی که در ذهن ما بافته می‌شود، یا شخصیتی که انسان با خیال برای خود ساخته است و گاه با شخصیت واقعی او بسیار فاصله دارد و در خلوت‌گزینی این فاصله برداشته می‌شود. خلوت‌گزینی نیاز به گوشه‌ای دور از خلق ندارد؛ می‌توان در جمع هم به آن دست یافت اگر با خود «صدق» داشته باشیم. روزه یعنی همان خلوت گزیدن با خود. رمضان فرصت خوبی است که این خلوت دست می‌دهد. این شب‌های پاک را که شب‌های نزول حقایق، رحمت، ارواح طیبه و ملائکه است قدر بدانیم...»

بیشتر بخوانید:

• «گره دریایی»؛ سوار بر کشتی داستان روی امواج دریا/ روایتی از دریانوردانی که فداکاری‌هایشان را نشنیده‌ایم


• «بی‌نشان‌های ارس»؛ حکایت اسطوره‌هایی که گمنام ماندند اما تا پای جان ایستادگی کردند


• «آخر داستان»؛ گریزی از یک تلخی بی‌پایان/ قصه‌ای که درگیر کلیشه‌های تکراری نشد


• «از غبار بپرس»؛ در جست‌وجوی رویاهایی از جنس پول، عشق، شهرت و خوشبختی


• «زمستان آلیسا»؛ سرکوب احساسات و اسارت در دنیایی از غم/ مرگ از آن‌چه فکر می‌کنیم نزدیک‌تر است

استادی که شاگرد بزرگان بود

غلامحسین ابراهیمی دینانی که کتاب «صفای رمضان با نگاهی بر نهج البلاغه» برگرفته از سخنان ایشان است، نویسنده و فیلسوف بزرگ کشورمان است که این روزها از چهره‌های ماندگار فلسفه به حساب می‌آید و عضو پیوسته فرهنگستان علوم نیز هست. این فیلسوف اصفهانی در طول سال‌های متمادی فعالیتش به دستاوردهای مهمی رسیده که از آن جمله می‌توان به برنده شدن جایزه کتاب سال در سه دوره مختلف اشاره کرد. در سال ۱۳۸۴ با کتاب «دفتر عقل و آیت عشق»، در سال ۱۳۸۵ با کتاب «درخشش ابن رشد در حکمت مشاء» و در سال ۱۳۸۹ با کتاب «فلسفه و ساحت سخن» این عنوان به دینانی که چهره برتر فلسفه ایران در اولین دوره همایش چهره‌های ماندگار بود، تعلق گرفت.

دینانی که از شاگردان امام خمینی (ره) و علامه سیدمحمد حسین طباطبایی (ره) است، هم‌اکنون استاد بازنشسته گروه فلسفه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران است و در طول سال‌های طولانی تدریسش در دانشگاه‌های تهران، تربیت مدرس، دانشگاه مذاهب اسلامی، مدرسه عالی شهید مطهری و دانشگاه آزاد اسلامی به تدریس فلسفه پرداخت و شاگران بسیار زیادی را تربیت کرد. وی تسلط خاصی بر فلسفه ابن سینا، ابن رشد، سهروردی و ملاصدرا دارد آثار فراوانی را در رابطه با این بزرگان به انتشار درآورده است.

کتاب «صفای رمضان با نگاهی به نهج‌البلاغه» اثری است که می‌تواند به شما کمک کند از زاویه نگاه متفاوتی به ماه مبارک رمضان و ویژگی‌های آن نگاه کنید، زاویه نگاهی که شاید در طول این سال‌ها به آن توجهی نکرده باشید و برای شما مسیر جدیدی را به سمت حق و حقانیت باز کند.

انتهای پیام/۴۱۷۳/