اردوغان با بستن تنگه داردانل از پشت به پوتین خنجر زد/ بهانه آنکارا برای حمایت از آمریکا در بحران اوکراین

گروه جهان خبرگزاری آنا - مجتبی اسماعیلی، امپراطوری عثمانی در دوران جنگ جهانی اول در صف نیروهای بازنده جنگ جای گرفته بود و دولت‌های پیروز در جنگ برای تنبیه امپراطوری عثمانی پس از پایان این جنگ با امضای معاهده تنگه‌های بسفر و داردانل را مناطق بین‌المللی اعلام و سرزمین‌های اطراف آن‌ها را مناطق غیرنظامی اعلام کردند.

با فروپاشی امپراطوری عثمانی و تشکیل جمهوری نوین ترکیه، پیمان لوزان در سال ۱۹۲۳ با دولت جدید ترکیه منعقد شد و در این قرارداد نیز موضوع بین‌المللی بودن تنگه‌های بسفر و داردانل تأیید ولی با شروع جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۳۶ میلادی دولت وقت ترکیه اعلام کرد با تغییر اوضاع بین‌المللی حفظ امنیت تنگه‌های بسفر و داردانل میسر نیست و از دولت‌های امضا کننده پیمان لوزان درخواست کرد در این پیمان بازنگری کنند.

درخواست دولت آنکارا در آن سال مورد قبول واقع شد و میان ترکیه و قدرت‌های جهانی در سال ۱۹۳۶ میلادی قرارداد مونترو امضا شد. طبق این قرارداد حاکمیت ترکیه بر تنگه‌های بسفر و داردانل که آبراههای حیاتی برای ورود و خروج کشتی‌ها به دریای سیاه است، قطعی شد.

منطبق با قرارداد مونترو اجازه عبور رایگان کشتی‌های تجاری از سوی ترکیه تضمین شده بود. در بخش‌هایی از مفاد قرارداد یاد شده برای کشتی‌های جنگی که در دریای سیاه ساحلی ندارند، محدودیت‌هایی وضع شده بود؛ ازجمله این محدودیت‌ها تعیین محدوده زمانی برای تناژ کشتی‌های جنگی و نیز محدودیت طول اقامت بود.

تصمیم آنکارا نقض آشکار کنوانسیون مونترو است که طبق آن، ترکیه باید به همه کشتی‌های جنگی کشورهای حاشیه دریای سیاه اجازه عبور از تنگه‌های بسفر و داردانل بدهد

در چارچوب قرارداد مونترو حق عبور کشتی‌های جنگی کشورهای حاشیه دریای سیاه به‌رسمیت شناخته شده است، ولی این کشورها باید این موضوع را در یک بازه زمانی و قبل از عبور کشتی‌ها به اطلاع مسئولان ترکیه برسانند. کشورهایی که در حوزه دریای سیاه نیستند نیز درصورتی‌که درخواستی برای عبور کشتی‌های جنگی خود از این تنگه‌ها دارند، این موضوع را باید ۱۵ روز قبل به اطلاع ترکیه برسانند.

چالش تنگه بسفر در مناقشه میان روسیه و اوکراین

در روزهای اخیر و به‌دنبال دستور ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه برای حمله به نقاط شرقی و خودمختار اوکراین، موضوع عبور کشتی‌های جنگی از تنگه‌های بسفر و داردانل که منطبق با قرارداد مونترو تنظیم شده است، یکی از موضوعات بسیار مهم در روند درگیری‌ها بود.

موضع رسمی دولت ترکیه در این زمینه نه در روزهای نخست آغاز درگیری‌ها که چهار روز بعد از آغاز و تداوم درگیری‌های میان دو کشور از سوی ترکیه اعلام شد. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین پس از شروع درگیری‌ها در تماس تلفنی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه با وی علاوه بر تشکر از مواضع ترکیه در زمینه جنگ اوکراین گفت: ممنوعیت ورود کشتی‌های جنگی روسیه با دریای سیاه برای اوکراین بسیار اهمیت دارد.

ترکیه در روزهای نخست درگیری‌ها به امید اینکه درگیری‌ها در کوتاه‌مدت خاتمه می‌یابد، از بکار بردن کلمه جنگ در درگیری‌های میان روسیه و اوکراین خودداری کرد، زیرا درصورتی‌که به‌طور رسمی اعلام می‌کرد درگیری‌های یاد شده جنگ است، می‌بایست منطبق با مفاد قرارداد از تردد کشتی‌های جنگی از تنگه‌های بسفر و داردانل خودداری می‌کرد.

با تشدید درگیری‌ها در اوکراین در مرحله نخست فخرالدین آلتون، رئیس دفتر مطبوعاتی ریاست جمهوری و ابراهیم کالین، سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه در حساب‌های کاربری خود در شبکه‌های اجتماعی کلمه جنگ را در درگیری‌های اوکراین به‌کار بردند و متعاقب آن نیز مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه با تأکید بر اینکه درگیری‌ها در اوکراین جنگی تمام‌عیار است، اعلام کرد ماده‌های قرارداد مونترو در دوران جنگ اعمال خواهد شد.

بیشتر بخوانید:

ترکیه تنگه‌های دریای سیاه را به روی کشتی‌های روسی باز می‌گذارد

درخواست اوکراین از ترکیه برای مسدود کردن تنگه داردانل

چاووش اوغلو در گفت‌وگو با شبکه خبری سی‌ان‌ان ترک با تأکید بر اینکه وضعیت اوکراین به جنگ تبدیل شده است، گفت، ترکیه به‌صورت شفاف قرارداد مونترو را اجرا خواهد کرد و درباره عبور کشتی‌های جنگی از تنگه‌های بسفر و داردانل عنوان کرد: قرارداد مونترو مقدمات عبور کشتی‌های جنگی کشورهای ساحلی و غیر ساحلی را فراهم می‌کند. ترکیه تاکنون این قرارداد را به‌طور کامل اجرا کرده است.

طبق این قرارداد، کشتی‌های جنگی متعلق به کشورهای طرف درگیری درصورتی‌که در یک بندر در کناره دریای سیاه ثبت شده‌اند، می‌توانند به پایگاه‌های خود در بنادر دریای سیاه مراجعه کنند و به‌جز این مورد، عبور کشتی‌های جنگی در دوران جنگ از تنگه‌های بسفر و داردانل میسر نخواهد بود.

اقدام ترکیه خیانت به روس‌ها بود

محمد النوبانی، تحلیلگر فلسطینی در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه غرب آسیای گروه جهان خبرگزاری آنا گفت: تصمیم رجب طیب اردوغان برای بستن تنگه‌های بسفر و داردانل در برابر کشتی‌های جنگی روسیه به معنای اعلام جنگ تمام‌عیار و آشکار ترکیه علیه روسیه و منافع آن در منطقه است.

وی افزود: این تصمیم که برخی از ابعاد آن فاش شده، در پاسخ به درخواست آمریکا، در وهله نخست با هدف تحریم دو پایگاه نظامی روسیه؛ یعنی نیروی دریایی در طرطوس و نیروی هوایی در لاذقیه و در وهله بعد، جلوگیری از دستیابی به تسلیحات و تدارکات انسانی لازم برای عملیات نظامی است.

این تحلیلگر فلسطینی عنوان کرد: دو پایگاه دریایی مذکور از این بستر برای پشتیبانی هوایی نیروهای روس استفاده می‌کنند و همه این اقدامات برای محدود کردن توانایی روسیه برای ادامه حضور در سوریه و تداوم حمایت از ارتش عربی این کشور است.

نوبانی تأکید کرد: تصمیم آنکارا در حکم خنجر از پشت به روسیه و رد همه توافقاتی است که میان ترکیه و روسیه در زمینه کاهش تنش در سوریه به‌دست آمده بود. تصمیم ترکیه در بستن تنگه بسفر و داردانل به روی ناوهای جنگی روسیه، با هدف تضعیف توان نظامی روسیه در سوریه و نشان دادن چراغ سبز به آمریکا و متحدانش است که ابتکارعمل را در برابر مسکو برای تضعیف آن به‌کار بندند و توازن راهبردی منطقه را به سود منافع خود تغییر دهند.

وی گفت‌: دولت سوریه با کمک روسیه و متحدانش در محور مقاومت بود که توانست بر تروریسم بین‌المللی مورد حمایت آمریکا غلبه کند. بنابراین، اقدام اردوغان را نباید صرفاً عمل به یک توافق، بلکه خیانت به روسیه در برابر آمریکا و اوکراین دانست.

نوبانی گفت: معتقدم تصمیم ترکیه نقض صریح و آشکار کنوانسیون مونترو در سال ۱۹۳۶ است که طبق آن، ترکیه باید به همه کشتی‌های جنگی کشورهای حاشیه دریای سیاه اجازه عبور از تنگه‌های بسفر و داردانل بدهد. طبعاً دولت روسیه می‌تواند با این اقدام ترکیه قانونی برخورد کند و به آن پاسخ قاطع نشان دهد.

مقاومت می‌تواند در سوریه پاسخ فوری به ترکیه بدهد و نیروهای مورد حمایت اردوغان را از تمامی سرزمین‌هایی که در خاک سوریه اشغال کرده‌اند، بیرون براند

تحلیلگر فلسطینی تصریح کرد: تردیدی وجود ندارد تصمیم اردوغان در زمینه بستن دو تنگه بسفور و داردانل در زمانی که روسیه در حال انجام عملیات نظامی گسترده در اوکراین است، با هدف تأثیرگذاری بر توازن راهبردی قدرت در منطقه و در راستای منافع آمریکا، اسرائیل و گروه‌های معاند مسلح انجام شده است.

وی افزود: در کنار روسیه، محور مقاومت می‌تواند در جناح سوریه پاسخ فوری به اردوغان بدهد و علاوه بر کنترل درگیری‌ها در ادلب، نیروهای مورد حمایت اردوغان را از تمامی سرزمین‌هایی که در خاک سوریه اشغال کرده‌اند، بیرون براند. علاوه‌ بر این، مقاومت می‌تواند با اخراج نیروهای ترکیه، زمینه‌های بیرون راندن نیروهای آمریکایی را از التنف و شمال شرق سوریه فراهم کند.

به گزارش آنا، تحلیلگران سیاسی نحوه موضع‌گیری مسکو در برابر تصمیم ترکیه برای نحوه اجرای قرارداد مونترو و جلوگیری از عبور ناوهای جنگی روسیه از تنگه‌های بسفر و داردانل را عامل مهمی در تعیین روند جنگ روسیه و اوکراین می‌دانند؛ موضوعی که می‌تواند روابط ترکیه با کشورهای طرف درگیری را نیز برای سال‌های آینده تعیین کند.

انتهای پیام/۴۰۳۳/