مسئله راستی‌آزمایی در مذاکرات/ رفع تحریم‌ها روی کاغذ تسهیل‌کننده تجارت با بازیگران اقتصادی نیست

به گزارش گروه جهان خبرگزاری آنا، ایالات‌متحده آمریکا در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ از برجام خارج شد. پس از مستقر شدن دولت جدید آمریکا در تاریخ ۱ بهمن ۱۳۹۹، مقامات این کشور از تمایل برای بازگشت به برجام سخن گفتند؛ اما همچنان بدون اقدام عملی برای این کار، بازگشت را منوط به اجرای تعهدات از سوی ایران کرد و ایدهٔ «بازگشت متقابل» را مطرح کرد.

پس از تصویب طرح دو فوریتی «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» در مجلس و تأیید آن توسط شورا نگهبان، رهبر معظم انقلاب طی دیدارهای خود با مردم و مسئولین در بیانات و سخنرانی‌هایشان سیاست قطعی نظام در موضوع هسته‌ای را تعیین کرده و دورنمای کلی را به مسئولین ذی‌ربط ابلاغ نمودند. ایشان لغو تمام تحریم‌ها و سپس راستی آزمایی توسط ایران را شرط بازگشت ایران به اجرای تعهدات برجامی خود دانستند و آن را تحت عنوان سیاست قطعی نظام عنوان کردند.

همچنین در ماده ۷ قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ایران» بیان‌شده است: «چنانچه کشورهای متعاهد ازجمله کشورهای ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلستان، چین و روسیه) نسبت به اجرای تعهدات خود و رفع کامل تحریم‌ها ازجمله هسته‌ای، نظامی، حقوق بشری و امثال آن علیه جمهوری اسلامی ایران اقدام کنند، دولت موظف است گزارش دقیق اقدامات انجام‌شده را به مجلس ارائه کند. کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی و نیز کمیسیون انرژی مجلس ارزیابی خود را نسبت به این گزارش به‌منظور تعیین تکلیف در مجلس، به مجلس شورای اسلامی به استناد بند (۷) ماده (۴۵) قانون آیین‌نامه داخلی مجلس ارائه می‌کنند.»

سرانجام مذاکرات احیای برجام در دولت دوازدهم از اوایل سال ۱۴۰۰ آغاز شد. با نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری، مذاکرات متوقف و سرانجام با تشکیل تیم جدید، مذاکرات رفع تحریم‌ها و بازگشت آمریکا به برجام از سر گرفته شد.

یکی از اختلافات در مذاکرات مسئله راستی آزمایی اجرای تعهدات آمریکا از سوی ایران بود و آمریکا همواره با این موضوع مخالفت می‌کرد. دلیل مخالفت آمریکا این بود که چنین چیزی (راستی آزمایی اجرای تعهدات غرب توسط ایران) در متن برجام وجود ندارد و این موضوع خواست فرابرجامی است.

اما دلیل اصلی مطرح‌شدن چنین خواستهٔ منطقی از سوی جمهوری اسلامی ایران، تجربهٔ برجام است که وعده‌های غرب در قبال ایران محقق نشد که مهم‌ترین آن رفع تحریم‌های بانکی بود که به دلیل سختگیری وزارت خزانه‌داری آمریکا در اجرای برجام و حفظ ساختار تحریم‌های ثانویه نسل دوم، روابط بانکی ایران به حالت پیش از برجام بازنگشت.

تعریف راستی آزمایی

رویکرد جمهوری اسلامی باید راستی آزمایی «تحقق عینی» تعهدات طرف مقابل باشد. اما راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها در رابطه با نوع تحریم متفاوت است نمی‌توان برای تمام تحریم‌ها فرمول یکسانی برای راستی‌آزمایی ارائه داد. راستی‌آزمایی در زمان ۲۴ یا ۴۸ ساعته (long day) که تاکنون از سوی غرب مطرح‌شده نیز برای افتتاح حساب و انجام یک تراکنش مالی ممکن است منطقی باشد، اما بخش قابل‌توجهی از لغو تحریم‌ها در حوزه‌های بانکی، نفت و گاز و یا سرمایه‌گذاری را نمی‌توان در این بازه زمانی راستی‌آزمایی کرد.

درنتیجه باید ملاحظاتی را در ابعاد مختلف لحاظ کرد و باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:

۱. ترتیب اجرا

راستی‌آزمایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و تأیید این نهاد از اجرای تعهدات ایران، مبنای اجرای تعهدات طرف‌های مقابل در نظر گرفته‌شده بود. در توافق احیای برجام نیز ابتدا باید لغو تحریم‌ها صورت گیرد و بعد از راستی‌آزمایی آن و تأیید ایران، تعهدات هسته‌ای ایران انجام شود.

۲. اهمیت جزئیات در راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها

راستی‌آزمایی اجرای تعهدات طرف مقابل از سوی ایران باید به‌صورت دقیق و با بررسی تمام جزئیات انجام شود زیرا اگر این‌گونه نباشد، ایران دیگر نمی‌تواند مدعی عدم انجام تعهدات توسط غرب شود و امکان استفاده از ماده ۳۶ برجام برای کاهش تعهدات به‌صورت متقابل را نیز از دست می‌دهد.

انتهای پیام/۴۱۰۶/